Un tema e un tema #10: Deporte e “La Colombière” de The Homens

 

Espero ter pronto máis cousas que poñer no blog que as de Un tema e un tema, pero mentras tanto vai aquí a última colaboración que preparei para subir á Radio Galega a contarlla a Xiana. Vai sobre deporte porque no Cineclube de Compostela levamos un mes poñendo películas sobre o tema, falando, lendo e dándolle voltas ao asunto e non puiden evitalo. Pinchei a The Homens, e tamén a Count Basie, Vinicius de Moraes con Toquinho e Maria Creuza, os Diplomáticos de Monte Alto, Ricky Martin, Antònia Font, Contenedor de Mierda e Sr. Anido & Sra. Álvarez. E tamén un cántico dos Riazor Blues.

Podedes escoitar a sección neste enlace.

E aquí tedes o programa enteiro.

Se preferides ler, o texto vai debaixo. Como xa puxen máis artigos sobre os Homens preferín poñer unha foto que resume o tema música-deporte.

 

Hoxe quería falar de deportes. Non é que eu sexa tampouco un gran apaixonado do deporte, pero o deporte é a paixón principal de moita xente, e as paixóns inspiran. A arte retrata a vida e os intereses das persoas, e por iso mesmo hai unha chea de cancións bonitas que falan sobre deporte e que falan ao mesmo tempo de beleza, de esforzo, de amor, de identidade ou de política. Claro que tamén hai quen odia o deporte porque pensa que saca o peor da xente.

Ás veces pasa. Un problema de pasar as cousas polo filtro do deporte é caer no que cantaba Ricky Martin e ver todo na vida como unha competición. Un tema como “La copa de la vida” é un tema sobre estar só, tenso e centrado simplemente no obxectivo de gañar unha copa ou unha parella, sen desfrutar do proceso nin aprender nada polo camiño. Iso non é o que me parece interesante no amor, nin no deporte. Nin nas cancións deportivas. Pero quero centrarme no positivo, empezando por unha canción máis relaxada: “Did You See Jackie Robinson Hit That Ball?”, de Count Basie e a súa orquestra.

Un dos praceres do deporte é observar a beleza do movemento dende a comodidade da butaca. Nesta canción tan elegante, o compositor Buddy Johnson e Count Basie conseguen unha das cousas máis difíciles nas cancións, como é captar os detalles do cotián. Retratan perfectamente o ambiente dunha charla de grada, con personaxes flipando con como batea o mítico Jackie Robinson (o primeiro negro en xogar na MLB) e intúo que disfrutando de falar de algo interesante.

Precisamente as bancadas son o espazo doutro dos elementos positivos do deporte: Vinicius de Moraes, Toquinho e Maria Creuza cantaban que a Copa do Mundo era súa. Evidentemente, non gañaran a Copa do Mundo da canción, porque a música non é competitiva. Pero podían sentirse partícipes dunha identidade colectiva. Nese caso é unha moi grande, como o Brasil, pero a través dos equipos deportivos hai unha identidade case en cada barrio e en cada aldea. O importante non é gañar, senón poder deixar de cantar dende o eu e pasar a cantar dende o nós, normalmente unha canción que poida tararearse en formato “lolololo” e cunha letra adaptada á ocasión, como na versión de “El baúl de los recuerdos“ da inchada do Depor.

Por suposto, esta identificación colectiva pode ser problemática, así que logo hai que preocuparse de que os valores desa comunidade sexan positivos. Parquet Courts trataron este tema en “Total Football”. Para esta canción inspiráronse na teoría do fútbol total que practicaba Holanda nos anos 70: un esquema no que calquera persoa do equipo podía ocupar a posición de calquera outra no campo, facendo que a importancia estea na suma das partes. Eles úsano para animar a rexeitar os arquetipos do macho alfa ou do quarterback (representados no “Fuck Tom Brady” co que remata o tema) e defender a enerxía que vén da igualdade e o sentimento de pertenza.

Deixando xa o fútbol, hai aquí máis preto de nós unha canción que me encanta e que me parece que rexeita tamén esa hipermasculinidade no lírico e no musical. “Marciano Balboa”, a canción sobre boxeo de Sr. Anido e Sra. Álvarez*, non trata sobre a épica do combate entre dúas persoas, senón sobre o sufrimento, sobre o combate que ocorre dentro da cabeza de quen pelexa. Paréceme ben bonito atopar unha canción sobre deporte que non é enérxica nin violenta, senón delicada e empática. 

E se aínda quedaba aquí un rastro de épica, hai outro grupo galego que acabou con ela, retratando perfectamente o que significa practicar deporte para a maioría de nós. En “Choripan”, Contenedor de Mierda contan a súa experiencia facendo o Descenso do Sella: é deporte, pero non implica competición. Si que implica cervexa, comida graxenta, algún tipo de compañeirismo e recordos felices asociados ao patetismo compartido. Màxim Huerta, que foi brevemente Ministro de Cultura e Deporte, dixera que odiaba o deporte porque era unha maneira de sobrevalorar o físico, pero equivocábase. “Choripan” demostra que o físico pode ser secundario no deporte, “Marciano Balboa” proba que tamén é mental, e hai unha canción que vai aínda máis lonxe.

Antònia Font cantaban en “Calgary 88″ que “non todo era físico, nin mental, tamén era sentimental”. O tema é unha ficción na que unha parella de patinaxe artístico decide casar en directo se gañan a medalla de ouro naquelas olimpiadas de inverno en Canadá. Para ver que pasa ao final ides ter que poñela, pero quería quedar con esa idea de que o deporte é sentimental para xustificar que hoxe vou rematar poñendo unha canción de The Homens.

A experiencia do deporte, igual que a da música, pode practicarse dende dentro ou como público, pero neste último caso a maneira de disfrutar máis intensamente é identificándose. Estaba estes días buscando cancións sobre deporte e non puiden pasar sen poñer a Sr. Anido e aos Homens a pesar de que xa os puxen a última vez que viñen. E penso que pasa porque hai un punto no que te identificas cos teus grupos favoritos como te identificas co teu equipo. Acompáñante na túa vida cotiá, falas apaixonadamente deles, sénteste partícipe do que fan, deféndelos diante de quen os critica incluso se non tes argumentos… Neste caso creo que si que os teño: sempre me encantou como nas letras dos Homens se filtraba o local e o cotián para dar forma a alegorías sobre outras cousas, e unha das miñas favoritas súas era “La Colombière”, que se chama como unha das subidas míticas do Tour de Francia e menciona o TX Mediodía ou o “home do mazo” para falar, tamén, do sentimental. Nada raro, por outra parte, porque quen canta é Martin Wu, que é xornalista deportivo e do que podedes ler textos sobre deporte e todo o demais no seu Bestiario do vestiario. Tédela aquí debaixo.

 

Un tema e un tema #9: Orixinalidade e “Llueve”, de Siniestro Total

Este texto é unha versión adaptada do Un tema e un tema que fixen onte con Xiana na Radio Galega. Se escoitades o audio podedes pasar de seguir lendo e xogar un pouco ao misterio como fixo ela, tentando adiviñar a que cancións se parecen as catro cancións das que falo. O programa enteiro está aquí.

Se seguides lendo vouvos fastidiar a sorpresa pero poderedes ler os argumentos que quería usar para falar da orixinalidade. Quedoume por contar que o retrouso de “Okei“ de Esposa colle a propósito unha idea do retrouso de “Divino maravilhoso“ de Gal Costa pero non se entendía dabondo o plaxio ao escoitalo. No proceso de investigar dinme conta tamén de que en “As dúas Fridas“ collimos sen querer o inicio de “The Wrong Girl“ de Belle and Sebastian pero tampouco me funcionaba tan ben como os exemplos de debaixo porque no seu caso dura catro segundos e no noso a metade do tema. Non sei canto de bo di isto sobre o noso proceso de composición.

A imaxe é unha viñeta de José Luis Ágreda no comic La historia del blues, que saíu en paralelo ao disco de Siniestro do que falo coa colaboración de diferentes artistas para cada tema e que penso que viña ao caso. Saen Frank Zappa e Captain Beefheart falando co demo. Foi un dos primeiros discos de meus que me entusiasmou e lembro buscar críticas cando tiven internet e sorprenderme porque dicían que era un experimento irregular ou mediocre e tal.

 

Hoxe quería falar da orixinalidade falando de cancións que se parecen. Xuntei a conta que fai Jonathan Richman ao principio de “Roadrunner” con “Loko”, unha canción de Estrambote de hai un par de anos que usa o mesmo riff de dous acordes. É curioso, porque Jonathan dicía que o riff llo colleu a “Sister Ray”, da Velvet Underground. Así que teríamos dúas cancións que a min me parecen moi guais, polas que os seus autores poderían mesmo ser acusados de plaxio. Iso faime preguntarme ata que punto a orixinalidade, que é un argumento habitual para valorar a calidade artística, é unha cousa realmente importante. Neste caso as cancións parten da mesma base pero falan de cousas moi distintas, e iso é interesante: a de Estrambote fala dun señor raro que se lle aparece ao protagonista da canción na súa vida cotiá. A dos Modern Lovers canta as alabanzas da Ruta 128, o cal é bastante gracioso (e bastante orixinal) dentro do xénero das cancións sobre estradas porque a Ruta 128 é unha circunvalación arredor de Boston.

Atopeime con moitos máis casos parecidos.

O primeiro é de cando Novedades Carminha eran punk e lembraban a un clásico doutra banda punk. “Te vas con cualquiera” é un retrato máis ou menos provocador da frustración do protagonista, porque lle gusta unha rapaza promiscua. “White Riot”, de The Clash é unha chamada á revolta da xente branca, tomando como exemplo os disturbios da poboación negra no entroido de Notting Hill en 1976. No musical as dúas son cancións aceleradas, agresivas, con voces entrecortadas ás que logo sucede unha melodía máis fluída. Se quitas a voz podes cantar unha por riba da outra (polo menos na estrofa), pero o que estarías cantando non ten nada que ver. Entón vemos que o mesmo medio, se entendemos un riff de dous acordes como un medio (que penso que o punk dicía en esencia iso), serve para transmitir cousas diferentes.

Outro parecido diferente: a versión de “Buraco negro” de Sr. Anido e Sra. Álvarez que abría o Galician Bizarre 2 debe entrar xa na categoría da homenaxe. En directo, e na versión que incluíron no seu disco, a canción ten un arranxo ben diferente, pero aquí ten como elemento fundamental a base de “Ghost Rider” de Suicide. Por que sumaron iso a unha canción que non o tiña? Pregunteille a Rafa Anido e díxome que lles parecía que a canción sonaba a Suicide xa de por si, así que quixeron facelo o máis evidente posible para que se notase o plaxio. É unha forma de recoñecemento.

Ese recoñecemento é interesante porque serve para situarte nunha tradición, establecer de onde ves para que se entenda mellor onde vas como artista. E ademais, se escoitas algo que che gusta sempre podes darlle un novo contexto meténdoo nunha nova canción, e pasará a significar algo diferente. Hai xente que o fai tocando e xente que o fai cortando e pegando, a través do uso do sampler. Un exemplo é a parte máis molona dunha das cancións máis molonas que se me ocorren: “Crazy in Love” de Beyoncé colle esa parte de metales tan impresionante de “Are You My Woman (Tell Me So)”, unha canción dos Chi-Lites que está moi ben pero para min está un punto por debaixo da outra. Estas cousas pasan, e para min é bonito, porque levan a darte conta de que as ideas alimentan outras ideas, e que a música está viva.

De feito iso lembroume outro exemplo para seguir co xogo: “Tryin’ to Fuck Me” é un tema do primeiro EP de Cudevaso, o proxecto que tiña Rubén Domínguez hai dez anos. Escoitando “Abdul-Jabbar”, do segundo EP de Cudevaso, ves que é a mesma canción pero é moi distinta. Entraron no grupo catro persoas novas, pasou a haber unha letra en galego en vez de en inglés inventado e o son deixa de ser unha electrónica desbocada para ser algo máis garaxeiro. É un autoplaxio? É unha revisión, porque cada canción pode necesitar unha forma diferente en función do momento ou do estado de ánimo, pódela tocar con diferentes instrumentos, a diferentes velocidades, incluír novas melodías ou o que che pete. Outra vez: a música está viva.

Ata agora parecía que só falabamos de músicos e músicas galegas que imitan cancións de fóra, pero acabo de dar cunha cousa á inversa: “Nobody Really Cares If You Don’t Go to the Party”, de Courtney Barnett, parécese moitísimo a “Mira por ti”, de The Homens. Unha rapaza australiana de moda no mundo indie copioulle a un grupo do Castiñeiriño? É isto posible? Sería raro, pero como mínimo demostra que a propiedade intelectual é unha cousa bastante relativa (ou un roubo): calquera pode ter a mesma idea máis ou menos en diferentes lugares do mundo. A música popular é iso, popular, música que está ao alcance de calquera. Calquera pode coller algo que xa existe e facer a variación suficiente como para sentir que o resultado é seu. É o que se fixo toda a vida no folk e é o que temos que seguir facendo. A xente que non sabe tocar moi ben ten normalmente a vantaxe de non poder imitar as cousas á perfección: tentamos soar parecido a Belle and Sebastian ou aos Mutantes ou a James Brown e probablemente saia outra cousa diferente, unha música nosa sobre a que poderemos falar do que realmente nos preocupe.

A orixinalidade existe, entón? Si, pero case sempre é a pinga que engades sobre a tradición, así que tampouco merece a pena andar por aí criticando canto hai de tradición ou de innovación nunha canción. A orixinalidade non é o mesmo en termos históricos que autobiográficos, xa que o que para alguén é algo completamente trillado pode ser absolutamente novidoso para outra persoa. Para min o único importante é que a música sirva para expresar algo teu e non para repetir o discurso doutra xente. Así que hoxe quería acabar cunha canción de La historia del blues, de Siniestro Total, que creo que representa iso bastante ben. Nos créditos dese disco preséntanse todos os temas como se fosen cancións compostas por Jack Griffin*, un bluesman escuro que vendera a alma ao demo e ía encarnándose con diferentes nomes e en diferentes estilos. Pero en realidade todas menos “Coleguita” (que é unha versión de “Junko Partner”) son composicións deles. Xa que logo, o concepto do álbum dálle unha volta ao asunto, e en lugar de finxir a orixinalidade, estes “temas orixinais” pasan por versións. E en realidade tanto ten: son temas que só existen porque antes existían determinadas tradicións da música norteamericana e, ao mesmo tempo, temas que penso que dalgunha maneira só podería facer un grupo de Vigo. Así que aí vai a miña favorita: “Llueve”, que en teoría é unha adaptación de “It’s raining”, gravada por Cryin’ Shame and the Stormy Tuesday Big Band no St. Louis de 1949, pero en realidade gravouse en Gondomar 50 anos despois.

*Curiosamente, chámase igual que o protagonista de The invisible man. 

Un tema e un tema #1: Canción política e “Sta. Uxía” de Emilio José

Hai un ano empecei a colaborar con Onda Vital, o programa que dirixe Xiana Arias na Radio Galega Música e no que podes enterarte de practicamente todo o que está pasando na música aquí e agora. Fago esta sección, na que falo dun tema (no sentido de tratar unha temática) e logo poño un tema (no sentido de canción). O que pasa é que hai algo de trampa, porque polo medio poño cachiños de outras cancións, así que me parecía ben xuntalas aquí para poder enlazalas con hipervínculos e que quen queira poida escoitar as seccións por separado. Aparte diso, teño moitas dúbidas sobre o meu traballo como locutor e por escrito poden funcionar ben tamén. Neste momento estaba volvendo dunha estadía na Universidade de Liverpool e lera “33 Revolutions Per Minute: A History of Protest Songs” de Dorien Lynskey (que me parece superinspirador). Así que tiña moitas ganas de participar activamente nalgo, pero sentíame no baleiro porque PORNO implosionara uns meses atrás e non tiña ningún grupo co que tocar. Que Xiana tivera interese por que eu puidera saír na radio, e ademais no programa que escoitaba morriñentamente no estranxeiro, deume moito ánimo e serviume para poñer en limpo unha serie de ideas. A sintonía é de Teo, e sei que sampleou aos MC5 pero é para min un misterio como conseguiu o resto de sonidos.

Os temas que pinchei: “Canción para la PAH” de Nacho Vegas, “A la guillotine!” de The Homens, “Billy Bragg” de Los Carradine e “Sta. Uxía”, de Emilio José, que está completa ao final do clip de Soundcloud. Todos temazos.

Para inaugurar a sección, hoxe vou falar de canción política. O outro día lin unha cita dun poeta ruso que dicía que sen forma revolucionaria non hai arte revolucionaria. E fíxome gracia porque cando estiven na presentación do último disco de Nacho Vegas, que se chama “Canciones populistas”, un amigo dixérame xusto o contrario; dixérame que a canción política debía utilizar formas populares, porque senón caería no elitismo, e perdería toda a súa utilidade se o que tenta é transmitir unha mensaxe revolucionaria.

A min este debate encántame, pero creo que ao mellor estaba ben pensalo doutra maneira, e non só falando desa relación entre forma e contido. Nese concerto de Nacho Vegas o público estaba entregado e entusiasmado, cantando esas letras cheas de ira contra as élites, e demandando máis xustiza social. Pero o problema que me planteaba todo isto non era se as cancións tiñan unha forma accesible: era quen escoita esas cancións, porque nun contexto no que todo o mundo está dacordo cunha canción protesta ten que haber algo que non funciona. ¿Hai utilidade en predicarlle aos conversos? ¿Ou o ideal sería que esas cancións se enfrontasen a un público que non estea concienciado sobre… o tema dos desafiuzamentos, por exemplo?

Creo que iso depende da intención que teña o artista político, e aquí vexo dúas tendencias. Primeiro, os que teñen unha intención puramente revolucionaria, de cambiar a sociedade, e despois os que, máis que querer cambiar a realidade, queren acompañala, relatala. Entón, a reacción á primeira intención, no mellor dos casos, sería un “Hostia, ten razón!”. A reacción á segunda será normalmente algo como “É xusto o que pensaba!”. Esta reacción pode potenciar actitudes que tiñamos dentro sen acabar de aflorar, e pode acelerar procesos, pero dificilmente servirá de chispa para que eses procesos inicien. E boto en falta iso.

Entón estiven pensando nas cancións políticas que me afectaron os últimos anos, e case todas serviron máis para reafirmarme en cousas que xa sentía que para cambiar o que pensaba. Ocórreseme primeiro “A la guillotine!” dos Homens, que falaba da posibilidade dunha revolta para rematar derrotados: “outra vez será o mesmo, os de sempre perderemos a cabeza para que todo siga igual”. É unha canción xenial, que dá palabras á miña frustración, pero déixame desanimado, feito polvo. Pásame ao revés con “Billy Bragg“, dos Carradine, que empeza falando das derrotas dos mineiros dos oitenta e acaba celebrando a resistencia dos catro gatos nun bar coreando consignas: “que no, que no, que no, que no pasará el gran circo liberal”. É máis ilusionante, pero tamén é triste porque non deixa de ser a épica dos fracasados.

A miña reacción a esas cancións, igual que ás de Nacho Vegas, segue sendo a mesma: “É xusto o que pensaba!”. Entón seguramente esta perspectiva está ben cuberta. Iso está guai. Pero con todas estas cancións vexo o inimigo fóra, lonxe, no gran circo liberal. Encantaríame escoitalas nun contexto masivo que poida chegarlles a eses inimigos, no prime time, no Luar! En calquera onde choquen con alguén. Pero nos contextos minoritarios boto de menos cancións que me fagan sentir o inimigo dentro, boto de menos artistas facendo o que Das Kapital dicían que pretendían cos seus concertos: “poñer á xente durante 40 minutos fronte a si mesma”. E o exemplo máis claro diso que atopei, o músico que máis me pon fronte a min mesmo, é Emilio José. Escoitándoo dáme a sensación de ser, no mellor dos casos, un iluso ou un inútil, e no peor, de ser igual de responsable que calquera en manter o estado das cousas. Cando en “Sta. Uxía” describe aos nacionalistas urbanitas cun estilo de vida discretamente radical, sinto que o que necesito non son cancións protesta coas que identificarme, senón exactamente isto: cancións protesta que se queixen de min.

The Homens: non é o final, é o principio

Foto de María Villamarín

Esta é a primeira cousa que publiquei nalgún medio que non fose eu mesmo. Dende que comezara a ler a Ruta con trece ou catorce anos un dos meus soños era escribir sobre ROCK, e aínda que é certo que Tempos Novos é unha publicación moi pouco ROCK a min isto fíxome unha ilusión absurda. Ademais, os Homens son un grupo que me marcou moitísimo dende que tiña quince ou dezaseis, así que cando falei con eles (con vinteún) aínda me parecía a hostia. Na carreira ata fixeramos unha práctica de videoclip cunha canción súa na que saio facendo dun deles e empapelamos a habitación con fotos do grupo, retratando un fenómeno fan que debía existir só na miña cabeza. Reflíctese tamén un pouco o momento (aparecen por aí Conde Roa, José Luis Pego, o Xornal de Galicia). Nalgunha outra das primeiras cousas que escribín cometín o peor erro, que é finxir entusiasmo por cousas que non me entusiasmaban. Aquí penso que se nota o entusiasmo pero é de verdade. Excepto nunha cousa: puxen que o de “Calamar” era un videoclip “xenial”, e aínda que me gusta, penso que sería máis axeitado poñer que é un videoclip “ben xeitoso”.

A foto é de María, que veu comigo á entrevista.

A música pop é un invento relativamente recente, pero custa imaxinar a vida moderna sen ela. Cada xeración tivo a súa, e cada quen atopou unha música coa que medrar, coa que identificarse, na que apoiarse nos días dramáticos. Para bailar, para berrar, para declararlle a guerra a un mundo que non nos entende. A incomprensión sempre se curou con cancións, coas que contaban historias que nos afectaban, as que podíamos cantar na habitación e nos facían sentir especiais. Pero moitos tivemos que buscar esas cancións lonxe, en Londres ou en Nova York, porque (case) ninguén as fabricaba no país. Por iso, cando The Homens saíron de Compostela facendo pop en galego todo tivo outra proximidade, unha intensidade extra. Agora, sete anos despois, o seu batería Xocas emigra ó Algarve e fan unha «parada técnica», unha pausa indefinida que serve para repasar a traxectoria de Martin Wu (voz e guitarra), Roi (baixo e voz), Xocas e Cristovo (teclas, pandeiretas e enxeñería eléctrica).

«Nós empezamos a tocar sendo tres persoas que viñan de mundos bastante diferentes. Xocas e máis eu viñamos do hardcore e Roi de grupos máis garaxeiros. Entón o que facíamos ó principio era un power pop un pouco máis de libro», explica Martin Wu. O carácter dos Homens apóiase en mundos diferentes, en forzas opostas. A esencia está no propio concepto de power pop. A música dos Homens móvese entre o delicado das melodías e o violento da distorsión e da velocidade. Crean ruido e tecen harmonías vocais coa mesma facilidade. Pasan da furia á tenrura sen problema, ás veces dentro da mesma canción. E as letras saltan do íntimo ó global, do local ó universal. Dicotomías que enriquecen. Creando unha personalidade única na que ten moito peso o feito de cantar en galego. Algo que podía semellar raro para un grupo cunhas influencias que son maioritariamente de fóra (temas seus poden lembrar ós Barracudas, a Teenage Fanclub, a Hüsker Dü, a Elvis Costello ou, de máis aquí, a Los Planetas). Martin Wu: “Cando escribes letras de rocanrol en galego non tes moitos referentes. Facemos como podemos, pero para nós é o natural. Hai xente que se sinte incómoda no contrario, e evidentemente é moito máis fácil escribir letras en inglés aínda que non signifiquen nada. Pero todos coñecemos grupos, ademais grupos estupendos, ós que oes cantar e dis: estes tíos non teñen puta vergoña». Xa que logo, a novidade da súa proposta foi a simple naturalidade de expresarse na lingua que lles é propia. “Pode ser que ata hai uns cantos anos o de cantar en galego estivese reducido a certo tipo de temáticas, estilos… Máis combativos ou máis punkis, máis patriotas… máis gañáns, tamén. Eu creo que cando nós empezamos tamén empezou a haber grupos de varias tendencias que facían música con naturalidade en galego. Non teño tan claro que o siga habendo. Como en moitas cousas vivimos unha especie de espellismo. Tiñamos uns escaparates que agora non hai: entrevistábanos Xurxo Souto, o Xornal de Galicia, Galicia Hoxe… unhas cousas que desapareceron».

 

Foto de Janite

 

Pop extremo

O xogo de oposicións da música dos Homens volveuse máis extremo co paso do tempo, pero estaba alí dende que se xuntaron Martin Wu, Roi e Xocas na Casa Xurásica. Non é difícil rastrear a influencia do punk nas súas cancións, especialmente ó escoitalas nalgún dos seus directos, onde sempre había máis potencia e rapidez. As guitarras máis saturadas, as baterías máis contundentes. Esa enerxía compensábase cuns xogos vocais elaborados que remiten ó pop máis luminoso, e cunhas liñas de baixo fundamentais para encher ocos cando só eran tres no escenario. Escoitando calquera dos dous EPs que autoeditaron (#1, de 2005 e #2, de 2006) aparecen exemplos deste diálogo, moitas veces dentro do mesmo tema. E, sumando a súa fórmula á do power pop de tres minutos, conseguen marabillas como Desaparece ou Sandra Dee. Wu: «Nese momento estabamos oindo ese tipo de grupos, de finais dos 70 e principios dos 80. Logo a cousa foi tirando por onde cadrou, que tampouco penso que nos desviáramos moito, porque ó final o noso sempre foi facer estribillos e tal, porque é o que nos gusta e é para o que damos». Xa nestes traballos os Homens apostaron por compartir a súa música con licencias Creative Commons, o que sería para eles unha constante: «É o que tiñamos que facer. No noso caso, se non colgamos os discos, se non tentamos buscarnos difusión dalgunha maneira, os discos quédanse debaixo da cama. O que nos importa é que polo menos se escoite e que chegue á xente».

A partir de Tres (2007), o seu primeiro LP, o grupo foi ampliando a súa paleta. A produción do álbum correu a cargo de Santi García (Nueva Vulcano, Charades, Mujeres) e nótase un paso adiante moi significativo no son, especialmente nas guitarras. Hai máis atención ós detalles, apoios puntuais doutros instrumentos e un acerto enorme coas melodías. Na historia do rock galego é difícil falar de clásicos e incluso de éxitos, pero se fose o caso aquí habería uns cantos. Calamar (cun videoclip xenial, por certo, dirixido por outro Roi Fernández e Isaac Cordal), Cen días ou La Colombiére quedan na cabeza instantaneamente. Ábrense a outros estilos en Opositora ou Prende o sol. A súa madurez plena chegou con Cuarta potencia (2009), para o que contaron outra vez con Santi García. Roi: «A min é o disco que máis me gusta. Estaba collendo máis carácter. O anterior disco tiña todavía este rollo de pop rápido, moi pendente de facer un hit. E co Cuarta Potencia xa era máis facer cancións que molen. Aínda hoxe podo dicir que o escoito sen avergonzarme demasiado». Para este segundo longo, xa contan con Cristovo nos teclados e gañan en matices. As forzas opostas extrémanse máis que nunca. Hai un tema acústico precioso (Á la guillotine!), achegamentos ó psicodélico (Alba nuclear) e, en xeral, vontade de levar todo un pouco máis aló. Segue habendo rabia, pero a enerxía canalízase doutra maneira. O teclado dá un apoio melódico ás capas de guitarras e o baixo e a batería xogan máis cos ritmos. Polo medio houbo outras experiencias: o fenomenal EP compartido The Homens/Samesugas (pódense escoitar dous dos temas no MySpace do seu selo Lixo Urbano) (2008), a participación no Manifesto dobarrista e no recopilatorio Vozes novas. Tamén quedaron no camiño as camisetas a raias e as experiencias tocando fóra de Galicia. Despois, Detrás da canción, unha xira na que revisaron o seu repertorio en clave acústica, unida a un taller de composición que impartía Carlos Valcárcel de Projecto Mourente. Roi: «Estivo guai a experiencia para reformular o que é a música. Darlle un pouco unha volta e ver que podía ter posibilidades máis aló do baixo-guitarra-batería. Ás veces mola máis quitar cousas.» A experiencia acumulada levounos sempre cara adiante, rompendo barreiras e renunciando ás limitacións. Wu: «A min costoume moito sacarme de enriba a sensación de que se non teño un ampli dándome no cú, non son capaz de facer nada. E iso fixémolo cos quilómetros».

O carácter da música dos Homens estivo sempre en relación coas mensaxes das súas letras. Ás veces como contrapunto e ás veces camiñando na mesma dirección. De novo, hai un xogo de forzas opostas: as referencias á cultura popular van do universal (Sandra Dee, o Monte Moriah) ó máis local (o ventilador do Maycar) e serven de apoio a metáforas moi intelixentes. O que poden ser relacións íntimas están tratadas a través do ciclismo (La Colombiére, din que inspirada por Óscar Pereiro) ou a economía (A bolsa de Toquio, Fanny Mae). Os problemas de cada un mestúranse cos problemas de todos, e sobresaen as ganas dunha catarse: hai explosións e sangue, as cancións diríxense a interlocutores ficticios con agresividade e ira. Martin Wu, o letrista habitual, explícase:«Chega un punto, despois de todo esto que vivimos, no que o meu único obxectivo ideolóxico é a vinganza. É o único que pido, que corra o sangue. José Luis Pego e compañía. É o que reflexan as letras. Eu son unha persoa decente, son pai de familia. Pero cando estou aí cantando…».

A pesar de que haxa unha retranca que terme de todo, o pesimismo é evidente, e no Cuarta potencia máis aínda, en relación á crise e á falta de expectativas cara o futuro: «As cancións, as letras, foi con Lehman Brothers para abaixo. Era o que nos pedía o corpo. Letras políticas e cabreadas. E, si, non somos moi optimistas. Eu nunca o fun (risas)». Non é fácil atopar o que se lle supón ó pop, unha saída esperanzadora á que agarrarse. «Ese ía ser o próximo disco (risas). Pero xa ultimamente non o tiñamos tan claro».

 

Foto de Janite

 

«Nos vemos en los bares»

Agora, no momento de parar pola marcha de Xocas, os Homens deixan unhas cantas cousas pendentes: a participación no disco homenaxe ós Resentidos (co tema Abdul), un tema para o disco de apoio á Liga Nacional de Billarda (Eles vs. Nós) e as gravacións dalgunha revisión acústica dos seus temas. Ademais, Roi está tocando agora con Mato Grosso, o grupo favorito de Gerardo Conde Roa, «parte de rocanrol forte, con guitarras, cantado en inglés, galego, brasileiro, castelán…» que esperan sacar o seu primeiro disco antes de que remate o ano. Facendo balance dos seus sete anos de traxectoria, e mirando cara a fóra, non ven que as cousas cambiaran a mellor para a música en galego: “Vexo sobre todo diferencias en canto a difusión. Igual que practicamente en calquera produto cultural. O cambio político, para a cultura feita en galego, non foi beneficioso, iso está claro. A crise, que fai que todo o mundo aposte polo seguro. O feito de que o rocanrol, salvo honrosas excepcións, é unha música de anciáns coma min, non hai relevo xeracional. Nos concertos sempre están os mesmos».

Diante da perspectiva de deixalo, non se poñen moi trascendentes: «O noso rollo é tan natural como que un de nosoutros se vai fora. Non sabemos por canto tempo nin en que condicións, nin se vai estar indo, volvendo… Non hai remedio, non se pode facer rocanrol por Skype». Non hai unha sensación de frustración, de que quedaran cousas por dicir. Non é unha separación traumática. Fan unha lectura positiva, con humildade. Roi: «Ó final os que viñan eran as nosas mozas e catro máis e a eses catro imos seguir véndoos así que tampouco foi unha cousa así moi drástica. Non é tampouco para poñerse tristes nin nada”. Wu: «Eu fixen moito máis do que pensaba que ía facer nunca. Eu sempre considerei que a prensa e a xente nos trataron estupendamente… Con este grupo conseguimos tocar ata en Polonia, compartir escenario con grupos dos que eramos superfans… Eu nunca pensei en saír a tocar fóra do Cachán». Seguindo o seu exemplo, os que vimos todo dende fóra non debemos queixarnos do que rematou, senon alegrarnos polo que nos queda en forma de cancións. Este final é un final aberto, con vistas a que no futuro poida haber segunda parte. Mentras tanto, quen se poña nostálxico pode volver ós seus discos, ou repasar a súa traxectoria no diario de a bordo que foi o seu blog. Eles, definitivamente, quítanlle ferro ó asunto: «Nos vemos en los bares».