Amaia, Víctor Jara, arte, política, cartos

O outro día Antonio Rico escribía que tiña opinións encontradas sobre o feito de que Amaia fose cantar “Te recuerdo, Amanda” de Víctor Jara en Operación Triunfo. É un conflito que ás veces pode parecer absurdo: por unha parte hai unha queixa implícita contra a cultura da música comercial e o feito de que TVE aposte por promocionar esa e non outra música, pero pola outra, cando nese formato se decide ofrecer a un público masivo algo que se entende como unha obra relevante e crítica aparece unha queixa por presentala nese contexto, “tratada como una cancionita pop más”. Pode chegar a parecer un capricho que esconde elitismo: un dos problemas parece ser que Víctor Jara se mesture con Demi Lovato e Rihanna, pero estou seguro de que hai un lote de oíntes de Víctor Jara, en calquera época, que escoitaron “Te recuerdo, Amanda” encaixada entre dous hits aparentemente intrascendentes do momento. E hoxe os Beatles son practicamente considerados alta cultura (outra cousa problemática que comentou moi ben Kiko Amat aquí), pero en 1964 as súas cancionciñas pop e as súas fans eran ridiculizadas.

En todo caso, aínda que haxa algo diso, a cuestión do contexto, do medio polo que se transmiten as mensaxes críticas, contraculturais, subversivas ou como queiramos chamalas, é un conflito político que non desaparece nunca, entre o “querémolo todo” e o posibilismo.

Eu sinto o mesmo conflito case todo o rato: creo que dende sempre a miña intención á hora de tocar, por exemplo, foi intuitivamente tentar chegar ao público máis amplo posible, aínda que sexa un público alleo ou incluso hostil ao que eu poida querer transmitir, e aínda que o contexto no que eu poida tentar transmitir as miñas mensaxes sexa pouco adecuado. Ás veces a xente quere bailar ou beber e non que lles fales das túas inquietudes ou de que estás moi decepcionado coa xestión do alcalde. Pero iso é cousa desa xente (eu tamén son esa xente ás veces), e eu aférrome un pouco á posibilidade de que entre as multitudes que están nun festival para pasar o rato hai alguén que pode escoitar o que penso: existe a posibilidade de establecer unha comunicación, de xerar un vínculo. Eludir os contextos maioritarios e escoller falar (ou tocar, ou escribir, ou o que sexa) para un público que xa é receptivo de antemán ten outro interese, e pide un proceso distinto. Non me parece mal ningún dos dous. Os dous parécenme necesarios, especialmente cando implican certa incomodidade para quen crea e quen escoita.

Nese sentido, sempre entendín que o mainstream non pode ser obviado dende a perspectiva da arte que pretende ser crítica. Non sei, ás veces boto en falta unha vontade de ser popular na arte que se quere revolucionaria, porque as revolucións tamén teñen que ser populares. Víctor Jara era popular. E érao por varias vías: o mesmo saía por televisión que ía tocar ás minas ou ás fábricas. Billy Bragg tamén.

Pero entón chega o asunto de sempre, como relacionar o contido coa forma. Ou, máis ben, aplicado a este caso, como relacionar o medio coa mensaxe. Como afecta o contexto televisivo, e en concreto o contexto de Operación Triunfo, a “Te recuerdo, Amanda”?

O que máis me molesta de Operación Triunfo como programa musical é que corten as cancións para facelas moi breves dunha maneira artificial. Os temas supostamente épicos ou con desenvolvementos instrumentais que se fan con calma córtanse porque o centro debe ser a voz e, se non hai voz, ten que ser porque hai baile. Dous exemplos: “Somebody to Love” de Queen e “Sign of the Times” (a de Harry Styles, non a de Prince) quedan en menos da metade do tema orixinal, e non é para ben.

O que máis me gusta desta edición de Operación Triunfo é que non é exactamente un programa musical, senón un reality que ten detalles un pouco atípicos por como se comportan as e os concursantes e por como se comporta o público. Hai unha base de fans moi grande que ve a canle de YouTube co 24 horas e, como sucede co fandom en xeral, non ve o programa dunha única maneira que cadre coa previsión de Gestmusic. A diferenza é máis ou menos a que retratou Jimena Marcos no seu artigo “Operación Triunfo ha demostrado que la cultura del odio ha pasado de moda“, onde defende que Amaia e o resto de concursantes de OT 2017 son un exemplo moi sano para a xuventude, que por fin ten xente normal coa que identificarse. Fala de humildade, de compañeirismo, dun reality no que non se alimenta o morbo, e da defensa por parte do alumnado ou o profesorado de causas como a protección dos nenos trans ou a axuda á poboación refuxiada. En xeral estou dacordo, aínda que o argumenta de maneira moi estraña ás veces (non sei se isto é un chiste, ou un intento de asimilar OT á alta cultura, ou as dúas cousas): “Si admirábamos aquella entrada de Kafka en su diario que rezaba “Hoy Alemania ha declarado la guerra a Rusia. Por la tarde fui a nadar”, ahora lo hacemos con el “Me encanta mirar a los aspersores” que un día soltó Amaia en la terraza.”

Amaia é a miña favorita porque me fai moita gracia, é moi empanada, fai cousas espontáneas como ir mexar no medio da gala e ten unha visión desprexuizada da música que se confirma coas cousas que canta nos ratos libres na academia (El Mató a Un Policía Motorizado, El Kanka, Louis Armstrong, os Animals, Los Fresones Rebeldes, Mecano, C. Tangana, Rosalía, Dani Martín, a canción de Aquí no hay quién viva). Canta como facéndoo fácil, dunha maneira delicada e moi transparente que consegue que me crea as cancións (sobre todo en contraste coa sobreactuación na que caen a miúdo case todos os demais). Cantando “Te recuerdo, Amanda” crinma tamén, e gustoume ver como Noemí Galera, a directora da academia, lles contaba que Víctor Jara foi asesinado pola ditadura de Pinochet nunha explicación simple pero non moi blanqueada. Gustoume que se falase de que é unha canción sobre o amor dunha parella obreira, un amor que sucede no medio dunhas condicións terribles, aínda que o propio Jara o fixese dunha maneira moito máis elocuente se vedes a introdución do vídeo que puxen máis arriba. Gustoume escoitar un arranxo que non cae na horterada. Odiei con toda a miña alma todo o aspecto visual, como se houbese que sacar rendimento a ter un ballet e un escenario grande e poñelos a escarallar o que vale a pena.

Estiven botando un vistazo aos comentarios no vídeo de YouTube da gala e non cheguei a nada concluínte sobre o efecto desta canción no público, máis aló de que a miña opinión coincide coa de My Lady Cáceres:

Pero polo menos sabemos seguro que Amaia descubriu esta canción e o seu contexto a raíz do programa. Merece a pena aínda que fose só por unha persoa ou estropeouse o legado de Víctor Jara? Eu creo que si que merece a pena, e que a forza de certas cancións consegue abrirse paso ata algúns oídos atentos, que poden estar en calquera lugar, ou consegue sobrevivir á posible banalización. Creo que hai espazo para a creatividade, a emoción e incluso a crítica en OT.

Pero ao mesmo tempo, vendo OT non podo deixar de sufrir asociándoo coa carreira de Elvis Presley, porque estiven lendo hai pouco Amores que matan. La destrucción del hombre, a segunda parte da biografía del que escribiu Peter Guralnick. As cancións gravadas por Elvis dende que comezou a traballar co Coronel Parker eran escollidas dentro das posibilidades do catálogo da súa editora, e moitas veces era forzado a cantar temas que lle daban igual ou que lle daban vergoña. Especialmente nas súas películas. Seguiu tirando, en certa maneira, porque tiña un tren de vida que manter e moitas persoas ao seu cargo. Non sempre tivo liberdade para utilizar a súa voz nas cancións que sentía propias, e foi un potencial botado a perder.

Esta tarde acabo de ver que Aitana e Ana Guerra se queixaron de ter que concursar para ir a Eurovision cunha canción que “non lles chega”. Logo diso levaron unha bronca tremenda de Noemí na que lles dicía que os compositores podían ofenderse se as oían e que que se cren que van cantar cando remate OT. Que non saben nada da industria musical e que traguen co que hai. Foi un momento estraño, despois de que o discurso dos profesores durante toda a edición tendese máis ben a “busca tu personalidad, tienes que sentir lo que cantas”. Parece un momento de pura transparencia da industria cultural: como no caso de Elvis, hai que facer que o asunto siga xirando. Non poden cuestionar como funciona o asunto, teñen que cantar o que lles digan. E non estamos falando de que queiran cantar algo ofensivo ou incorrecto, só de que non lles gusta o tema. Gustoume velo, pareceume algo que non se ve todos os días por televisión/YouTube. (Probablemente aquí estou simplificando de máis o relato da discusión, pero hai vídeos para comprobalo).

Pero aínda con todo isto, se podo sacar algunha conclusión con respecto ao conflito que explicaba ao principio é que non resolvín nada: quéroo todo, incluído o posibilismo. O sistema industrial da cultura é unha merda, que en moitos casos limita ou pervirte expresións que doutra maneira serían máis intensas, máis brillantes, máis descontroladas, máis puras e menos profesionais. Pero tamén penso que hai espazo, na parte de quen crea e na parte de quen recibe esa creatividade, para transgresións e rupturas en forma e contido dentro da cultura comercial. Que a maior aspiración para as e os artistas radicais é ser artistas populares. E que quen traballa neses contextos, que non só son OT ou o Luar, senón que tamén poden selo os escenarios de salas, festivais e eventos institucionais nos que tocan moitos grupos que se definen alternativos, indies ou underground como o meu, se quere utilizar eses ocos, ten que esforzarse por varrer a merda. Eu pechei os ollos para non ver a coreografía horrible de “Te recuerdo, Amanda”, igual que tento ignorar cando vexo un grupo tentando expresar algo diante do logo dunha marca de cervexa, ou cando son eu quen toca diante diso. Outra vez, agárrome á posibilidade da comunicación sincera con alguén descoñecido no medio dun contexto que é máis ben publicitario, pero probablemente son un iluso. Agárrome á esperanza de que o público ignore a merda en vez de chamar a atención sobre ela, e seguramente iso non é ningunha solución.

Un tema e un tema #5: Pinchadiscos e “Pánico (merda de Dj)” de Fanny + Alexander

Supoño que paso bastante tempo buscando cancións que me importen tanto como podía importarme unha canción con quince anos, pero como tampouco quero caer na nostalxia porque me parece que pode ser paralizante e un inicio de puretismo tento expoñer o que aprendo co paso do tempo e que compensa a paixón militante da adolescencia. Principalmente, fuxir dos prexuízos. Aquí tamén quería falar de como a música pode servir para dividir á xente pola noite. Fixen un artigo hai tempo que trata tamén dos meus amigos e saír e o rock pero deriva cara a renda social básica (?).

Pinchei “Marquee Moon” de Television, “Perlas ensangrentadas” de Alaska y Dinarama, “Disco Pocho” de Derribos Arias, “Mr. Brightside” de The Killers, “Problem” de Ariana Grande, “Helio” dos Telephones Rouges e, completa ao final, “Pánico (merda de DJ)”, a versión que Fanny + Alexander fixeron dos Smiths e coa que me identifico ao cen por cen.

As primeiras veces que saín de noite os meus amigos e eu iamos a un sitio na Coruña no que poñían música guai. Non bebíamos nin bailábamos pero tiña sentido porque estábamos nun sitio no que nunca se nos ocorrera que fósemos poder estar. Aínda teño na cabeza unha vez que sonou enteira “Marquee Moon” e a xente saíu bailala e era como a xente que máis molara nunca, e nós podíamos miralos dende unha esquina, contorsionándose, seducíndose ou o que fora. Daquela pensei que debía ser a ostia poder decidir as cancións que sonan e controlar con elas o movemento da xente.

Máis adiante coñecín un pinchadiscos que me dixo que poñía “Marquee Moon” para ir fumar un cigarro con calma. Supoño que a cada quen as cancións sérvenlle para unha cousa diferente. Co tempo tamén me din conta de que a maioría dos meus amigos non pensaban que para uns adolescentes fose guai estar mirando bailar a uns tipos de vinte e pico. A eles aquel momento, con aquela canción, non lles servía para nada máis que sentirse fóra de lugar. Agora nós somos eses tipos e estou seguro de que vernos bailar “Marquee Moon” debe ser bastante lamentable. Pero algunhas veces puiden pinchar nalgún bar e fíxeno imaxinando que nalgún punto habería algún momento épico como aquel. Un momento no que alguén sentiría algunha euforia, algunha conexión máxica co que estaba sonando e coa xente coa que estaba, entre eles eu. Quería sentir o poder de poñerlle banda sonora á vida da xente.

Pero fracasei estrepitosamente, claro. A primeira idea foi poñer os meus temas favoritos, pero o que é un éxito bailable nas nosas cabezas non ten por que selo nas de ninguén máis. Ademais, cada quen vai aos bares para unha cousa diferente, e pouca xente comparte o meu sentido da épica. Nalgunha época discutía cos mesmos amigos porque querían ir todas as semanas a un pub no que poñían as mesmas cancións da semana anterior, que xa coñecían porque eran as que escoitaban na casa. Para min unha boa pinchada tiña máis que ver co descubrimento que co ritual de saber o que ía vir. Pero bueno, daquela tamén era bastante rancio e pensaba que non había nada que rascar nas listas de éxitos, e a discusión podía vir de aí.

No fondo, é a mesma discusión que a que hai sobre quen pon a música cando fas unha festa na casa. Eu sempre vou sentir, a algunha hora, a necesidade de que sone X canción, porque sería perfecta para ese momento e porque serviría para que a xente me entendera mellor. É unha afirmación que di: “Eu son a clase de persoa que quere que sone isto aquí e agora! Esta canción fala de min!” Pero logo daste conta de que podes acabar simplemente dicíndolle á xente que ten que ser coma ti e ter o teu gusto. Poñer música en público é algo que tes que facer para os demais, e o equilibrio imposible está en conseguir dicir algo de ti mesmo mentres o fas. Pero tendo a mente aberta non debería ser tan complicado: o mundo está cheo de éxitos fantásticos, e hai algúns que a xente non lembra ou que a xente aínda non coñece. O mundo está cheo de música de baile apaixonada e divertida que, no mellor dos casos, di algo sobre ti e sobre nós. No peor dos casos, alguén pode vir meterche, por papán. Porque a cada quen as cancións sérvenlle para unha cousa diferente.

Amigos para siempre

Isto é un artigo de 2014 sobre os meus amigos, o Guitar Hero e o rock and roll que lle pedín que ilustrara a Gaudi (podedes ver o seu traballo no Tumblr de El Gaudo), porque é o meu amigo e viviu as mesmas cousas ca min. Os nosos hábitos ao saír cambiaron dende que escribín isto, e ás veces imos xuntos ao karaoke Sitio Distinto de Santa Cristina, onde unha vez cantamos “Hey Jude”, que aquí digo que é un tema que querería non volver oír nunca.

Hoxe quedei para xogar ao Guitar Hero cos meus amigos do instituto. Cando apareceu aquel xogo ilusioneime moito porque pensei que podería gañalos para a causa do rock and roll. A todos lles encantou e chegamos a gañar un concurso na Fnac xogando por equipos. Eu co xogo descubrín a Blue Oyster Cult ou Cheap Trick, e así eles escoitaron a At The Drive-In ou a Sonic Youth (aínda que “Kool Thing” lles parecía claramente unha puta merda), que se fora por insistir eu non me terían feito caso. Daquela eramos uns pringaos. Apenas bebíamos nin tomabamos drogas nin tiñamos moza e ademais sacabamos boas notas. Recordo preguntarme que ía mal cando vin que o estado do messenger dun da miña clase poñía “Si no fumas, ni bebes, ni follas, ¿para que vives, gilipollas? Sei que era un estado de messenger, pero parecíame preocupante que esa puidese ser a norma pola que íamos vivir o resto das nosas vidas. Pero bah, tampouco hai problema, máis ou menos eramos felices porque as cousas eran máis simples e nos críamos máis listos que os demais. Un deles díxome unha vez que el era feliz escoitando El Larguero e xogando á Play ata a primeira vez que se namorou e aí xa se torceu a cousa. Antes non necesitaba outra cousa. A min sempre me molou o do amor platónico e tiven varios pero dábame vergonza dicirllo a ninguén. Pero ao principio era feliz por telos e despois, cando o confesei, era feliz por poder falar diso, era moi emocionante.

Cando empezamos a saír pola noite non era exactamente divertido. Era raro, porque non sabiamos moi ben onde ir. Os rockeros presionabamos por ir ao Rock and Roll, un sitio que xa non existe no que penso que a primeira vez que entrei había un grupo de xente como moi guai bailando “Marquee Moon”. Ese era o sitio no que eu quería estar, pero á maioría aquelo só lles parecían temazos se eran os do Guitar Hero. Un día atopáronse co que daquela tocaba a guitarra no meu grupo e díxolles que o rock and roll estaba ben pero que a el para saír o que lle gustaba era Chayanne. El si que bebía e tiña moza. Máis ou menos eramos felices pero dalgunha maneira intuíamos que molar era mellor que non molar. Así que pouco a pouco todo tivo que ir equilibrándose e desequilibrándonos. Empezaron a beber vodka negro (eu tardei bastante máis), e algúns a ter moza, e logo empezamos a universidade e alí coñecín xente á que lle gustaba máis o mesmo que a min e daquela pareceume moi importante ter amigos que tiveran gustos parecidos aos meus. E aínda así ás veces había unha decepción cando unha película nova chegaba a importarme de verdade e esas almas xemelas non o compartían.

Ás veces as palabras non chegan para explicar as emocións fortes e as paixóns: cando che gustan non sei, Dead Moon e á xente lle parece unha maqueta dos veciños e o único que se che ocorre é berrar ou poñerte triste. Cando as palabras non chegan é fantástico porque perdes o control da situación, e ao mesmo tempo é frustrante porque perdes o control da situación, claro. É frustrante non atopar a maneira de dicir como te sintes, porque non podes máis que intuir se alguén te entende. As miñas cancións favoritas serven para dicir o que non sabes dicir, e quizais sexa máis importante dar con xente que sinte iso polas súas que dar con xente que teña as mesmas cancións favoritas. Pero claro, iso é aínda máis difícil de saber porque as palabras son unha merda pero a comunicación por outros medios é moito menos concreta. Levo anos traballando na maneira de conseguir que o que eu sinto polas películas e as cancións poida ser algo obxectivo. Ou ao mellor só busco a maneira de explicarme, e por iso me interesan especialmente os músicos que se explican. Patti Smith escribía sobre música e logo fixo música marabillosa sobre outra música ou outras artes, Baudelaire ou Pollock ou Kurt Cobain ou Roberto Bolaño. Cando vin a Patti en Vigo cantou “People Who Died” de Jim Carroll e era un homenaxe a un artista que amaba, a un amigo que quería e ao mesmo tempo era un rock and roll que se podía bailar. Cando unha canción se sinte no corazón e nas pernas…

Empecei a beber e a ter moza máis ou menos ao mesmo tempo, e despois a ignorar o dos gustos. Que che gusten os Pixies non quita que poidas ser un capullo ou mala xente, pensei. Cando veño á Coruña normalmente saio cos mesmos amigos do instituto, e teño que decidir entre estar con eles ou ir aos sitios que me apeteza. Dende que empezaramos a saír sempre houbo discusións intensas, escisións, incorporacións ao grupo, uns dicindo que van a un sitio e outros a outro. Ultimamente imos beber aos floreiros (algúns traen a bebida da casa e outros mercan litros) e cando xa é tarde imos ao Grietax. Isto dende hai como dous anos. Antes iamos ao Indian ata que pechou.

O problema que teño con ir ao Grietax é o mesmo que pode ter calquera, igual que cando escoitas a radio e non tes ningún poder para cambialo. Hai alguén que non sabes quen é e está decindo por ti o que che entra polas orellas. E para min a música é demasiado importante como para deixalo en mans dun descoñecido. Eu cánsome pronto das cancións, incluso das boas. Non podo queimalas, necesito algo novo, porque o que se repite deixa de ser igual de excitante. Entón pasa ás veces que me agobio, porque escoitei o tema ese de Lori Meyers moitas máis veces das que querería e é tempo, e o tempo acábase. Saber que o tempo pasa, saber que un día vou morrer e terei escoitado moito máis a Lori Meyers que a Fela Kuti preocúpame. Agóbiame a sensación de que temos un tempo tan limitado e tantas cousas por facer e cambiar… odio perder o tempo e odio que ninguén me entenda cando me queixo por ir sempre ao mesmo sitio sabendo que van pinchar o mesmo que a semana anterior. É posible ter amigos con gustos distintos? Pois claro, e é unha estupidez que eu diga iso porque se estou con eles non estou perdendo o tempo.

Para que serven os amigos? A min sérvenme sobre todo para falar e escoitar, e por iso á mínima que podo estou na porta dos pubs falando con algún dos que fuma aínda que eu non sei fumar. Tamén había unha canción que falaba de amigos de mirar, e logo estaba pensando en que podería haber unha categoría de amigos de bailar. Xente coa que conectas a través da música, xente que sintes no corazón e nas pernas… Eu tardei moitos anos en bailar porque me daba vergonza e son moi descoordinado, pero ao final acabei atopando a miña maneira. Bailar é liberador, como o sexo, e agora vou comparar un pouco as dúas cousas. Cando consigo soltarme provoco vergonza e risa na xente que me rodea pero dame igual. Se consigo soltarme no sexo e provoco vergonza e risa na miña parella ao mellor doeme un pouco no amor propio. Seguramente o mellor sexo se pareza ao mellor baile, que non son os bailes de salón cheos de normas e presión, senon os bailes nos que parece que pode pasar calquera cousa e todo o mundo fai o que se lle pasa pola cabeza pero van ao mesmo tempo. Nas secuencias de discoteca das películas a xente ten que bailar sen música: hai xente que vai pola vida así.

Hai moita música coa que me gusta bailar, música rítmica, música negra, música latina, e non a atopo normalmente nos sitios aos que a xente vai bailar. Algúns días bailei moito no Kirsch en Ourense e fun moi feliz aínda que é porque non son de alí e entón non era consciente de que eran os mesmos temas que a semana anterior. O problema non é se a música que poñen é boa ou mala, porque no Grietax poñen sempre unha canción marabillosa de Azaelia Banks. Tampouco quero volver a escoitar “Hey Jude” nin “Smells Like Teen Spirit”. O problema é a sensación marabillosa da primeira vez das cousas. A primeira vez que escoitas unha canción pode estar bastante separada da primeira vez que a escoitas de verdade, cando tes a sensación de revelación, que pode ser cando entra un solo de guitarra ou cando te das conta de que estás vivindo dentro dun ritmo, que che inundou as venas. É un pouco enfermizo que o corpo me pida esa capacidade para olvidar o suficiente como para que algo volva ser novo. Ás veces necesitas pasar un tempo sen pensar en algo ou en alguén para darte conta en canto o ves de que é indispensable, e se non o é pois tampouco hai que forzalo. Todo é unha cuestión de tempo, a música agora está en todas partes e a todas horas e é cada vez menos importante.

Como todo é tempo, preocúpame medrar. Preocúpame que agora que as cousas son máis complicadas porque non podemos seguir xogando á Play e indo a clase non saibamos usar o noso tempo. É difícil ter traballo, pero non ter traballo implica ter amargura e tempo, e entón implica a responsabilidade de invertir as dúas cousas nalgo creativo e excitante e seguramente logo acabe sendo perigoso. Lin nunha entrevista a Javier Krahe que non podíamos esquecer que traballar é malo, e Paul Lafargue, o xenro de Marx, escribiu “El derecho a la pereza” e viña a dicir que sería mellor limitar as xornadas de traballo a catro horas. Así os postos de traballo, se son de oito horas, multiplicaríanse por dous. Se sucede iso, todo o mundo terá traballo e polo tanto non haberá competencia ata o punto de que os patróns poidan permitirse baixar os soldos ata o ridículo. Pero é perigoso que a xente teña tempo libre e creatividade e tempo para un pensamento crítico e que a nosa sociedade deixe de basearse na competitividade e a produtividade, que inundan o pensamento e o sentimento ata límites excesivos.

Penso que calquera seguidor do rock and roll debería defender a renda social básica porque vén sendo un pouco unha extensión dese pensamento de Lafargue e sería moi bo para a creatividade. Calquera tería, polo feito de ser cidadán, un subsidio equivalente máis ou menos ao salario mínimo. É precario, e polo tanto sería necesario buscar algunha outra fonte de ingresos, pero daría uns ingresos básicos a todo o mundo. Daría dignidade e permitiría precisamente que a xente que ten verdadeiras ansias de expresión artística ou o que sexa puidera adicar a iso, e aos seus amigos, a maioría do seu tempo. Dalgunha maneira fixemos que a arte, que é unha cuestión de tempo, fose tamén unha cuestión de diñeiro e os grupos dos meus amigos xa non se separan por diferencias artísticas senon porque teñen que vivir doutras cousas. O único que temos é tempo que nos rouban, e o que o rock and roll defendeu sempre foi usar o tempo doutra maneira.