Se metes fotos cun fondo máis ou menos neutro no Paint 3D e pulsas “Selección mágica” pasan cousas así. Estes eran os Homens, que quedaron segundos.
Hai unhas semanas María Yáñez pediume unha lista de vinte cancións en galego de entre 2001 e 2020 para a lista que acaban de sacar en VINTE mesturando as escollas de vinte mulleres e vinte homes. Eu estou moi contento de que me chamase, paseino moi ben facendo a lista e quería explicar un pouco o proceso de facela, tamén porque non podemos quedar con normalidade para comentala, rajar do que non nos gusta, celebrar o que si e esas historias.
Primeiro fixen unha lista en bruto con todo o que se me ocorría que me gustaba moito, ás veces con cancións concretas e outras con artistas ou bandas sen escoller tema. É dicir, é moi difícil escoller só unha canción de Emilio José ou de Malandrómeda. Tamén había grupos que cousas que escoito algo menos pero que me gustan igualmente, por non descartar cousas antes de tempo. Era máis ou menos isto:
2. Logo fíxenme unha lista para escoitar en bucle e ver que cousas me apetecía máis escoitar e cales menos. Fun tamén vendo que temas escoller dos que estaba entre varios. De Malandrómeda quedei con “Encontro con !@#$%!!” porque se cadra é a que máis veces oín decidíndoo eu. De Emilio José escollín “♥” porque me gusta tanto que xa só se me ocorreu o criterio de ir ao peso e coller o tema máis longo de Agricultura livre, que é o meu disco galego favorito (bueno, e tamén porque me gusta que a noción de canción de Emilio José é diferente á habitual e nese tema queda moi claro). De Ataque Escampe descarteinas todas porque me daba un pouco de pudor votar por un grupo no que toco, aínda que fose polas que fixeron antes de estar eu no grupo e que me fixeron ser fan. Estaba entre “A vitoria“, “Orde e progreso“, “Mondariz-Balneario” e tamén pensei en “O amor en technicolor” e “O amor en Fujifilm“. Dos Telephones Rouges costoume un anaco e deixei “Eine kugel” porque a escoitamos moito ultimamente na casa, dándonos conta de que é destas un pouco premonitorias cando canta “boto de menos a xente / e non a quero ver”.
3. Logo xa fun descartando esas cousas que igual tería posto se tentase buscar un criterio “obxectivo” de “importancia” ou “calidade”. Penso por exemplo en Mercedes Peón, que me parece que é moi sabia e moi talentosa pero logo na casa non me soe apetecer escoitar, e polo tanto non é a día de hoxe música importante para min.
4. Despois descartei cancións e proxectos que si que son importantes para min, e aí tiven varios criterios distintos. Descartei as cancións de Fluzo ou Non Residentz porque xa puxera unha de Malandrómeda e así non enchía todo de proxectos do Hevi. Tamén descartei “Ana de Palacio” de Metralletas Lecheras e “Catro anos máis” de Travesti Afgano porque xa puxera “Negro teenager” de Señor Anido e Señora Álvarez, e “Mundo Nuno” de Mundo Prestigio e Grande Amore porque xa puxera “todos.xuntos.unidos.sempre” de Oh Ayatollah. Descartei “Pánico (merda de dj)” de Fanny + Alexander porque ao final era unha versión dos Smiths e tíñame un pouco menos de mérito, igual que “Son un piñeiral” de O’Leo de Matamá (aínda que estiven escoitando moito este nadal o seu disco sé [mente de vencer]e igual agora tiña metido algún outro tema). E logo xa me quedaron polos pelos por meter “Lausanne (on my mind)” de Familia Caamagno, “Minueto de Monfero” de Ki e “Sabichón do carallo”, un mash up de Ultramarinho que mestura a Farruco con Fatboy Slim e que sempre me flipou.
5. Entón a lista que me quedou é esta, por orde cronolóxica inversa:
Lamprea Explosiva – Flores (2020) Sleepy Spice – Abur (2019) Oh! Ayatollah – todos.xuntos.unidos.sempre (2019) Baiuca feat Aliboria – Olvídame (2019) Faia – Doncos (2019) Pantis – Mar (2018) Chicharrón – Que máis dará? (2018) Contenedor de Mierda – Ponte de pijo (2018) Peña – Ensíname (2017) Dois – Xardíns (2017) Zurraspa – Caracoíño (2016) Sr. Anido & Sra. Álvarez – Negro teenager (2016) Malandrómeda – Encontro con !@#$%!! (2016) Emilio José – ♥ (2015) Das Kapital – Grecia (2013) Telephones Rouges – Eine kugel (2012) Samesugas – Tóxico injecta (2011) Peret – Apaga o candil (2009) The Homens – Calamar (2009) Pescando em Copacabana – Deixa pra lá (2007)
Metín todos os temas nunha playlist de YouTube menos “Caracoíño” e “Negro teenager“, que podedes escoitar en Bandcamp.
Logo estiven pensando un pouco sobre o que eu mesmo escollín e sobre o que saíu en xeral. Nas cancións que puxen hai algo máis de homes que de mulleres, aínda que as que teñen só homes son case todas das máis antigas, así que se cadra a cousa vai a mellor. As cancións de Emilio José e Pescando em Copacabana tiven dúbida sobre se ían considerarse galego ou ourensiano ou portugués (pero non se abriu tampouco o debate lilngüístico). A única canción que puxen dun grupo galego que cante moi maioritariamente en castelán é a de Dois, e non foi tampouco unha cousa meditada. Simplemente deume a sensación de que normalmente os temas en galego de grupos que me gustan pero só o usan de vez en cando (como “Liska” de Vietnam, “Non sei” de Srasrsra, ou os de Triángulo de Amor Bizarro) son bastante menores dentro do seu repertorio. Si que puxen unha das cancións en galego de Peret, a súa versión de “Apaga o candil”, que me parece que entra dentro doutra liña, que é a de xente que non naceu en Galicia (que tampouco é que sexa tan importante a cuestión, pero ten a súa relevancia) e se achega á lingua ou á tradición e fai con ela un pouco o que lle peta (non sei, salvando as distancias tamén me viñan á cabeza Rodrigo Cuevas ou MounQup). E bueno, quero moito a Peret, a súa música é das que máis alegría me dan na vida e gústame tamén pensar que aprendeu este tema no Luar.
Tamén me pareceu importante pensar noutra cousa: a Peret quéroo moito pola súa música, pero non o coñezo de nada. Pero logo na lista puxen xente á que quero moito na vida real, que son amigas e amigosmeus. Evidentemente, quero crer que non fixen a lista por amiguismo, e xa expliquei que pasei moito tempo pensando nas cancións que me eran máis importantes. Pero onte falabamos polos grupos de whatsapp de Ataque Escampe e de Esposa e saían algunhas cuestións importantes arredor disto. Escoitamos máis á xente que nos cae mellor? Unha canción pode volverse máis importante se a fai alguén que queremos? Creo que si, e nese sentido podo entender que alguén puxese na lista algunha canción dos seus propios grupos (a min, xa digo, dáme pudor). Non sei, a escena galega é pequena, así que tamén hai a opción de admirar a alguén desde unha relativa distancia e logo descubrir que é imbécil: neses casos recoñezo que a min normalmente me apetece menos escoitalos. É parecido a cando ves a algún famoso facer declaracións ridículas e “che cae o mito”, só que aquí non te enteras pola prensa senón por terceiras persoas.
Esa falta de distancia tamén me fai pensar en que, sen que a música sexa a miña profesión, participei na edición do disco de Señor Anido e Señora Álvarez (PORNO foi un dos selos que puxo cartos e fixen a nota de prensa) e o tema de Oh! Ayatollah foi parte do proxecto Cinegalicia que coordinaramos Brais Romero e máis eu (e puxen os dous na lista). Así que eu que sei, igual isto quita credibilidade ao que escolla. O feito de que a música en Galicia estea bastante vinculada á precariedade ou ao traballo voluntario vai facer que haxa casos nos que quen escribe sobre música tamén toque, tamén organice concertos, edite discos, se dedique á comunicación… e entón se cadra temos interese en promover determinadas cousas, aínda que sexa inconscientemente. Que por outra parte se escolles editar un disco será porque che gusta e é normal que despois o poñas nunha lista… e bueno, igual en contextos máis profesionais é peor por haber máis cartos polo medio. Non sei.
Estes eran Oh! Ayatollah.
A lista xeral é unha cousa bastante rara, porque ten no número 1 a Das Kapital, que me parece o que podía cadrar máis cunha votación moi “da crítica” (un grupo cun discurso estético e político moi traballado e coherente, pero sen un percorrido longo no tempo nin en directo) e logo cousas moito máis populares (no musical e nas cifras) ás que seguramente prestaron máis atención nos medios xeralistas e menos na prensa especializada. Tamén os mundos do pop e o indie cos máis achegados ao tradicional, cousas xeracionalmente bastante diferentes e probablemente tamén diferentes no ideolóxico (entre o máis nacionalista e o menos nacionalista). E creo que por iso é unha lista que pode ser relevante e que ten mérito como María Yáñez xuntou perfís moi diferentes. Probablemente case todo o mundo vexa na lista algo que lle encanta, algo que lle dá igual e mesmo algo que odia, así que iso pode facer que sexa representativa e axudar a que non entendamos a música en galego en termos de militancia: faise moita e de moitas maneiras así que temos dabondo para reaccionar como queiramos.
De todas formas logo entrando no excel coas votacións vese que a cousa tamén é que hai quen repartiu moito o voto entre unha chea de cancións: Emilio José ten 14 distintas, Chicharrón teñen 10, Malandrómeda 9, etc. E en xeral para min o máis importante é que serve para pensar e aprender outras cousas, e como hai 426 temas diferentes estou facéndome a lista con todas aquelas cousas que non coñezo ou que quero volver escoitar por se agora me gustan máis que doutra vez.
Espero ter pronto máis cousas que poñer no blog que as de Un tema e un tema, pero mentras tanto vai aquí a última colaboración que preparei para subir á Radio Galega a contarlla a Xiana. Vai sobre deporte porque no Cineclube de Compostela levamos un mes poñendo películas sobre o tema, falando, lendo e dándolle voltas ao asunto e non puiden evitalo. Pinchei a The Homens, e tamén a Count Basie, Vinicius de Moraes con Toquinho e Maria Creuza, os Diplomáticos de Monte Alto, Ricky Martin, Antònia Font, Contenedor de Mierda e Sr. Anido & Sra. Álvarez. E tamén un cántico dos Riazor Blues.
Se preferides ler, o texto vai debaixo. Como xa puxen máis artigos sobre os Homens preferín poñer unha foto que resume o tema música-deporte.
Hoxe quería falar de deportes. Non é que eu sexa tampouco un gran apaixonado do deporte, pero o deporte é a paixón principal de moita xente, e as paixóns inspiran. A arte retrata a vida e os intereses das persoas, e por iso mesmo hai unha chea de cancións bonitas que falan sobre deporte e que falan ao mesmo tempo de beleza, de esforzo, de amor, de identidade ou de política. Claro que tamén hai quen odia o deporte porque pensa que saca o peor da xente.
Ás veces pasa. Un problema de pasar as cousas polo filtro do deporte é caer no que cantaba Ricky Martin e ver todo na vida como unha competición. Un tema como “La copa de la vida” é un tema sobre estar só, tenso e centrado simplemente no obxectivo de gañar unha copa ou unha parella, sen desfrutar do proceso nin aprender nada polo camiño. Iso non é o que me parece interesante no amor, nin no deporte. Nin nas cancións deportivas. Pero quero centrarme no positivo, empezando por unha canción máis relaxada: “Did You See Jackie Robinson Hit That Ball?”, de Count Basie e a súa orquestra.
Un dos praceres do deporte é observar a beleza do movemento dende a comodidade da butaca. Nesta canción tan elegante, o compositor Buddy Johnson e Count Basie conseguen unha das cousas máis difíciles nas cancións, como é captar os detalles do cotián. Retratan perfectamente o ambiente dunha charla de grada, con personaxes flipando con como batea o mítico Jackie Robinson (o primeiro negro en xogar na MLB) e intúo que disfrutando de falar de algo interesante.
Precisamente as bancadas son o espazo doutro dos elementos positivos do deporte: Vinicius de Moraes, Toquinho e Maria Creuza cantaban que a Copa do Mundo era súa. Evidentemente, non gañaran a Copa do Mundo da canción, porque a música non é competitiva. Pero podían sentirse partícipes dunha identidade colectiva. Nese caso é unha moi grande, como o Brasil, pero a través dos equipos deportivos hai unha identidade case en cada barrio e en cada aldea. O importante non é gañar, senón poder deixar de cantar dende o eu e pasar a cantar dende o nós, normalmente unha canción que poida tararearse en formato “lolololo” e cunha letra adaptada á ocasión, como na versión de “El baúl de los recuerdos“ da inchada do Depor.
Por suposto, esta identificación colectiva pode ser problemática, así que logo hai que preocuparse de que os valores desa comunidade sexan positivos. Parquet Courts trataron este tema en “Total Football”. Para esta canción inspiráronse na teoría do fútbol total que practicaba Holanda nos anos 70: un esquema no que calquera persoa do equipo podía ocupar a posición de calquera outra no campo, facendo que a importancia estea na suma das partes. Eles úsano para animar a rexeitar os arquetipos do macho alfa ou do quarterback (representados no “Fuck Tom Brady” co que remata o tema) e defender a enerxía que vén da igualdade e o sentimento de pertenza.
Deixando xa o fútbol, hai aquí máis preto de nós unha canción que me encanta e que me parece que rexeita tamén esa hipermasculinidade no lírico e no musical. “Marciano Balboa”, a canción sobre boxeo de Sr. Anido e Sra. Álvarez*, non trata sobre a épica do combate entre dúas persoas, senón sobre o sufrimento, sobre o combate que ocorre dentro da cabeza de quen pelexa. Paréceme ben bonito atopar unha canción sobre deporte que non é enérxica nin violenta, senón delicada e empática.
E se aínda quedaba aquí un rastro de épica, hai outro grupo galego que acabou con ela, retratando perfectamente o que significa practicar deporte para a maioría de nós. En “Choripan”, Contenedor de Mierda contan a súa experiencia facendo o Descenso do Sella: é deporte, pero non implica competición. Si que implica cervexa, comida graxenta, algún tipo de compañeirismo e recordos felices asociados ao patetismo compartido. Màxim Huerta, que foi brevemente Ministro de Cultura e Deporte, dixera que odiaba o deporte porque era unha maneira de sobrevalorar o físico, pero equivocábase. “Choripan” demostra que o físico pode ser secundario no deporte, “Marciano Balboa” proba que tamén é mental, e hai unha canción que vai aínda máis lonxe.
Antònia Font cantaban en “Calgary 88″ que “non todo era físico, nin mental, tamén era sentimental”. O tema é unha ficción na que unha parella de patinaxe artístico decide casar en directo se gañan a medalla de ouro naquelas olimpiadas de inverno en Canadá. Para ver que pasa ao final ides ter que poñela, pero quería quedar con esa idea de que o deporte é sentimental para xustificar que hoxe vou rematar poñendo unha canción de The Homens.
A experiencia do deporte, igual que a da música, pode practicarse dende dentro ou como público, pero neste último caso a maneira de disfrutar máis intensamente é identificándose. Estaba estes días buscando cancións sobre deporte e non puiden pasar sen poñer a Sr. Anido e aos Homens a pesar de que xa os puxen a última vez que viñen. E penso que pasa porque hai un punto no que te identificas cos teus grupos favoritos como te identificas co teu equipo. Acompáñante na túa vida cotiá, falas apaixonadamente deles, sénteste partícipe do que fan, deféndelos diante de quen os critica incluso se non tes argumentos… Neste caso creo que si que os teño: sempre me encantou como nas letras dos Homens se filtraba o local e o cotián para dar forma a alegorías sobre outras cousas, e unha das miñas favoritas súas era “La Colombière”, que se chama como unha das subidas míticas do Tour de Francia e menciona o TX Mediodía ou o “home do mazo” para falar, tamén, do sentimental. Nada raro, por outra parte, porque quen canta é Martin Wu, que é xornalista deportivo e do que podedes ler textos sobre deporte e todo o demais no seu Bestiario do vestiario. Tédela aquí debaixo.
Este texto é unha versión adaptada do Un tema e un tema que fixen onte con Xiana na Radio Galega. Se escoitades o audio podedes pasar de seguir lendo e xogar un pouco ao misterio como fixo ela, tentando adiviñar a que cancións se parecen as catro cancións das que falo. O programa enteiro está aquí.
Se seguides lendo vouvos fastidiar a sorpresa pero poderedes ler os argumentos que quería usar para falar da orixinalidade. Quedoume por contar que o retrouso de “Okei“ de Esposa colle a propósito unha idea do retrouso de “Divino maravilhoso“ de Gal Costa pero non se entendía dabondo o plaxio ao escoitalo. No proceso de investigar dinme conta tamén de que en “As dúas Fridas“ collimos sen querer o inicio de “The Wrong Girl“ de Belle and Sebastian pero tampouco me funcionaba tan ben como os exemplos de debaixo porque no seu caso dura catro segundos e no noso a metade do tema. Non sei canto de bo di isto sobre o noso proceso de composición.
A imaxe é unha viñeta de José Luis Ágreda no comic La historia del blues, que saíu en paralelo ao disco de Siniestro do que falo coa colaboración de diferentes artistas para cada tema e que penso que viña ao caso. Saen Frank Zappa e Captain Beefheart falando co demo. Foi un dos primeiros discos de meus que me entusiasmou e lembro buscar críticas cando tiven internet e sorprenderme porque dicían que era un experimento irregular ou mediocre e tal.
Hoxe quería falar da orixinalidade falando de cancións que se parecen. Xuntei a conta que fai Jonathan Richman ao principio de “Roadrunner” con “Loko”, unha canción de Estrambote de hai un par de anos que usa o mesmo riff de dous acordes. É curioso, porque Jonathan dicía que o riff llo colleu a “Sister Ray”, da Velvet Underground. Así que teríamos dúas cancións que a min me parecen moi guais, polas que os seus autores poderían mesmo ser acusados de plaxio. Iso faime preguntarme ata que punto a orixinalidade, que é un argumento habitual para valorar a calidade artística, é unha cousa realmente importante. Neste caso as cancións parten da mesma base pero falan de cousas moi distintas, e iso é interesante: a de Estrambote fala dun señor raro que se lle aparece ao protagonista da canción na súa vida cotiá. A dos Modern Lovers canta as alabanzas da Ruta 128, o cal é bastante gracioso (e bastante orixinal) dentro do xénero das cancións sobre estradas porque a Ruta 128 é unha circunvalación arredor de Boston.
Atopeime con moitos máis casos parecidos.
O primeiro é de cando Novedades Carminha eran punk e lembraban a un clásico doutra banda punk. “Te vas con cualquiera” é un retrato máis ou menos provocador da frustración do protagonista, porque lle gusta unha rapaza promiscua. “White Riot”, de The Clash é unha chamada á revolta da xente branca, tomando como exemplo os disturbios da poboación negra no entroido de Notting Hill en 1976. No musical as dúas son cancións aceleradas, agresivas, con voces entrecortadas ás que logo sucede unha melodía máis fluída. Se quitas a voz podes cantar unha por riba da outra (polo menos na estrofa), pero o que estarías cantando non ten nada que ver. Entón vemos que o mesmo medio, se entendemos un riff de dous acordes como un medio (que penso que o punk dicía en esencia iso), serve para transmitir cousas diferentes.
Outro parecido diferente: a versión de “Buraco negro” de Sr. Anido e Sra. Álvarez que abría o Galician Bizarre 2 debe entrar xa na categoría da homenaxe. En directo, e na versión que incluíron no seu disco, a canción ten un arranxo ben diferente, pero aquí ten como elemento fundamental a base de “Ghost Rider” de Suicide. Por que sumaron iso a unha canción que non o tiña? Pregunteille a Rafa Anido e díxome que lles parecía que a canción sonaba a Suicide xa de por si, así que quixeron facelo o máis evidente posible para que se notase o plaxio. É unha forma de recoñecemento.
Ese recoñecemento é interesante porque serve para situarte nunha tradición, establecer de onde ves para que se entenda mellor onde vas como artista. E ademais, se escoitas algo que che gusta sempre podes darlle un novo contexto meténdoo nunha nova canción, e pasará a significar algo diferente. Hai xente que o fai tocando e xente que o fai cortando e pegando, a través do uso do sampler. Un exemplo é a parte máis molona dunha das cancións máis molonas que se me ocorren: “Crazy in Love” de Beyoncé colle esa parte de metales tan impresionante de “Are You My Woman (Tell Me So)”, unha canción dos Chi-Lites que está moi ben pero para min está un punto por debaixo da outra. Estas cousas pasan, e para min é bonito, porque levan a darte conta de que as ideas alimentan outras ideas, e que a música está viva.
De feito iso lembroume outro exemplo para seguir co xogo: “Tryin’ to Fuck Me” é un tema do primeiro EP de Cudevaso, o proxecto que tiña Rubén Domínguez hai dez anos. Escoitando “Abdul-Jabbar”, do segundo EP de Cudevaso, ves que é a mesma canción pero é moi distinta. Entraron no grupo catro persoas novas, pasou a haber unha letra en galego en vez de en inglés inventado e o son deixa de ser unha electrónica desbocada para ser algo máis garaxeiro. É un autoplaxio? É unha revisión, porque cada canción pode necesitar unha forma diferente en función do momento ou do estado de ánimo, pódela tocar con diferentes instrumentos, a diferentes velocidades, incluír novas melodías ou o que che pete. Outra vez: a música está viva.
Ata agora parecía que só falabamos de músicos e músicas galegas que imitan cancións de fóra, pero acabo de dar cunha cousa á inversa: “Nobody Really Cares If You Don’t Go to the Party”, de Courtney Barnett, parécese moitísimo a “Mira por ti”, de The Homens. Unha rapaza australiana de moda no mundo indie copioulle a un grupo do Castiñeiriño? É isto posible? Sería raro, pero como mínimo demostra que a propiedade intelectual é unha cousa bastante relativa (ou un roubo): calquera pode ter a mesma idea máis ou menos en diferentes lugares do mundo. A música popular é iso, popular, música que está ao alcance de calquera. Calquera pode coller algo que xa existe e facer a variación suficiente como para sentir que o resultado é seu. É o que se fixo toda a vida no folk e é o que temos que seguir facendo. A xente que non sabe tocar moi ben ten normalmente a vantaxe de non poder imitar as cousas á perfección: tentamos soar parecido a Belle and Sebastian ou aos Mutantes ou a James Brown e probablemente saia outra cousa diferente, unha música nosa sobre a que poderemos falar do que realmente nos preocupe.
A orixinalidade existe, entón? Si, pero case sempre é a pinga que engades sobre a tradición, así que tampouco merece a pena andar por aí criticando canto hai de tradición ou de innovación nunha canción. A orixinalidade non é o mesmo en termos históricos que autobiográficos, xa que o que para alguén é algo completamente trillado pode ser absolutamente novidoso para outra persoa. Para min o único importante é que a música sirva para expresar algo teu e non para repetir o discurso doutra xente. Así que hoxe quería acabar cunha canción de La historia del blues, de Siniestro Total, que creo que representa iso bastante ben. Nos créditos dese disco preséntanse todos os temas como se fosen cancións compostas por Jack Griffin*, un bluesman escuro que vendera a alma ao demo e ía encarnándose con diferentes nomes e en diferentes estilos. Pero en realidade todas menos “Coleguita” (que é unha versión de “Junko Partner”) son composicións deles. Xa que logo, o concepto do álbum dálle unha volta ao asunto, e en lugar de finxir a orixinalidade, estes “temas orixinais” pasan por versións. E en realidade tanto ten: son temas que só existen porque antes existían determinadas tradicións da música norteamericana e, ao mesmo tempo, temas que penso que dalgunha maneira só podería facer un grupo de Vigo. Así que aí vai a miña favorita: “Llueve”, que en teoría é unha adaptación de “It’s raining”, gravada por Cryin’ Shame and the Stormy Tuesday Big Band no St. Louis de 1949, pero en realidade gravouse en Gondomar 50 anos despois.
*Curiosamente, chámase igual que o protagonista de The invisible man.
Esta entrevista fixémola no Café de Macondo da Coruña, entre dous membros do consello editorial do Cosmonauta Tropical que quixeron figurar como tal e non cos seus nomes propios e eu, o que pode facelo confuso nalgún punto. Falabamos de “18”, o disco de Sr. Anido & Sra. Álvarez que daquela estaba gravado pero aínda non editado, pero tamén de moitas outras cousas inspiradoras que a sensibilidade e sabiduría de Rafa filtra para nós. Logo fixen unha nota de prensa do disco da que quedei moi orgulloso e que tamén incluín aquí.
Con: Cibrán e o Cosmonauta Tropical.
“Ha llegado a nuestro planeta un ser procedente de otra galaxia / No intentará abducir a nadie, no intentará desintegrar a nadie / Ellos son la amenaza, son los llamados seres humanos / Los persiguen por el barrio, nunca entenderán a este ser extraño / Dejo ya este planeta, ya he visto demasiado / Nunca jamás volveré a la Tierra, no quiero oír hablar de seres humanos”.
(“It came from outer space”, Sr Anido)
A David Bowie deulle unhas ostias un amigo porque o enganou para roubarlle a moza e logo acabaron usando para el a metáfora do extraterrestre porque lle quedou unha mirada estraña cun ollo de cada cor. Quizais tamén se aplicaba logo á súa mirada sobre as cousas e deu lugar a esa figura distante e intanxible. Cando Sr Anido canta sobre o extraterrestre, conta como os humanos o atacan por ser diferente. Como todos os artistas, Rafa Anido non é convencional, non encaixa na normalidade, pero non se distancia. Velo tocar transmite unha sensación de pureza, como se realmente estivera fundíndose coa música, como un místico. Como se as vibracións foran de ida e volta, sérvenlle para expresar o que sinte e como antena para captar no cosmos posibles respostas. É un pouco jipi falar nestes termos, sobre todo dende unha época na que está mal visto crer nas cousas, pero ao ver e escoitar a Sr Anido queda fóra calquera parafernalia que poida rodear á esencia de facer cancións ou arte. Hai unha xente participando dun mesmo acto, dun ritual, probablemente polo simple pracer de facelo. Xérase un ambiente extraterrestre no que cada un é cada un pero todos nos entendemos. Nesta conversa houbo un ambiente parecido, puro e sincero.
Cibrán: Quería ver que intención tes ti cando fas música, que che dá facer cancións?
Sr Anido: A ver, eu cando empecei con isto, cando empecei a tocar de feito, realmente necesitaba algo que me axudara a sobrevivir, porque non atopaba nada que me motivara no que me rodeaba. Estaba realmente frustrado con todo. Non é que levara unha vida mala na miña familia, pero non atopaba ningún tipo de aliciente para nada. Foi cando empecei a tocar cos meus colegas, co meu irmán… E aínda con iso eu necesitaba algo que me dera a oportunidade de expresarme eu totalmente. Expresar as miñas ideas musicais, plasmalas e poder sacalas adiante. Foi cando comprei o catro pistas arredor do ano 1998 e empecei a gravar as maquetas con ese aparato na miña casa, con instrumentos que me iban deixando… A pregunta era entón que por que fago isto?
Ci: Si, ou que significa para ti a música, que che dá.
Sr: A ver, agora mesmo estou cunha etapa, nestes últimos anos, na que non sei se realmente a música me dá xa o que eu buscaba. Pero dos vinte anos ata os cuarenta, para poñer unhas cifras redondas… era todo para min. Estudar ou traballar para min era o mesmo, unha obrigación pola que tiña que pasar, pero despois era o fin de semana e poder ir a bares que puxeran música e escoitala, aparte da que eu escoitaba na miña casa… Emborracharse co alcohol, ensaiar e facer música… Creaba como o meu propio mundo, no que eu me entendía. Non había ningún impedimento, ningunha barreira para min. Porque eu sempre vexo… bueno, xa che digo, non vivimos no peor país do mundo nin moito menos, pero sempre me vexo oprimido pola xente, pola sociedade. E na música vexo que hai liberdade. Ti se vas a un concerto estás libre de calquera cousa, tanto tocando como participando no público ou organizando concertos. Ves un ambiente de liberdade que non hai noutras esferas da vida e eu sempre busco iso. A música deume a vitalidade ata agora, que estou nunha etapa de crise… sigo na música pero non me enche tanto como ata agora, que era practicamente o único que me importaba, o que me daba a ilusión para seguir vivindo. Escoitala… porque realmente a música, cando falan de que morre tal fulano, a min sinceramente dame igual. Non o coñezo de nada, non me supón nada, pero se teño os seus discos, a súa música, eu na miña casa podo interpretala ao meu gusto. De feito a veces fago as miñas letras propias sobre as letras que hai dese grupo. O que a min me…
Ci: … o que che suxire…
Sr: Si, eu recordo que de rapaz poñía os discos e estaba como nun estado de trance, hipnótico incluso. Estaba fóra de todo. Escoitaba a canción, o grupo, e metíame dentro dela. Escoitaba música por cascos, estaba meu pai vendo a televisión no salón, e eu enchufaba os cascos na cadea, poñía un vinilo ou un cd e estaba escoitándoo repetidamente. Unha canción ou un disco todo o rato, dentro dese mundo. O demais non me importaba. Estaba como quería estar. Despois claro, o tema do alcohol cando salía, ir a bares onde puñan a música… Gracias ao alcohol estás aínda máis así… E bailar, escoitar a música… de feito moitas veces o que me pasaba era que ao mellor estaba nun sitio e non me importaban as conversacións. Se estaban poñendo boa música só me importaba beber e escoitala, non falar coa xente. Iso tróuxome ata aquí. Senon non sei se estaría aquí, ou estaría, pero non estaría… ben. Non había nada que me motivara.
Ci: E o que dis de que agora estás en crise con iso, por que che sucede?
Sr: Estou nunha crise vital, porque claro, ese comportamento levoume a comportarme durante moitos anos como un rapaz de 22 anos. E cando os anos foron pasando… ata os 30 anos podía ter 22 anos, ata os 35 tamén, pero aos 40 xa non. Houbo aí como un crac, que me está dicindo que podo seguir indo a bares, seguir indo a concertos… pero non podo pretender emborracharme así. Xa non me senta tan ben o alcohol como me sentaba, as resacas xa non son as mesmas… A música tampouco me chega tanto como me chegaba. Agora teño a posibilidade de poder mercar en vinilo os discos que sempre admirei e tiña en cinta ou en cd. E cando os teño na casa non escoito compulsivamente a música como facía antes. Basicamente é iso, non podo ser un rapaz de 22 anos toda a vida. Non pode ser, é imposible. Entón aí está habendo como unha especie de adaptación. A miña mente e o meu corpo xa non aceptan ao mesmo Rafa.
Cosmonauta Tropical: Pero se ti buscabas na música unha forma de evasión da realidade, agora entendo que o que estás buscando é enfrontarte a esa realidade. E entón decidiches suprimir a música desa ecuación?
Sr: Pode ser, porque chega un momento en que non te podes evadir da realidade. Eu sigo vivindo no mesmo sitio do mundo no que vivo, no que está habendo cambios… Non podo evadirme da realidade, a xuventude infinita esa non existe. E eu vexo casos de xente que non acaba ben. Chegado un punto, para non ser un pureta doloroso, ti tes que cambiar…
Ci: É que agora cando estás falando de xuventude estás falando duns certos hábitos, que teñen que ver con saír e beber…
Sr: Exactamente.
Ci: Eu aínda non envellecín, non sei, pero unha cousa que me preocupa é como envellecer sen ter que renunciar ao que agora lle dá sentido ao que fago. Entón si que penso que máis que ver cos hábitos ten que ver con conservar a ilusión sobre as cousas. Supoño que cando te fas maior tes menos capacidade de sorprenderte porque viches máis cousas, pero si que penso que hai artistas que o conseguen… Non sei se ten que ver co rock and roll, que sempre se asociou moito ao xuvenil. Porque noutros tipos de arte imaxino que non hai o mesmo conflito. Seguen creando ata que morren e non se ve como unha crise ou un pureta triste, raro ou fora de lugar.
Sr: Si, eu creo que se achega bastante ao que estou falando. De feito nos últimos tempos, a xente coa que me movo xa non é só xente do mundo da música. Estou con outra xente dentro do que é a arte, a miña parella faime ver que na expresión artística hai outras posibilidades.É o que dis ti, non solo o rock que é moi directo e moi intenso. Hai outras opcións e non tes que acabar como eu non quero acabar. Que eu respeto a todo o mundo, pero non quero acabar como o cantante de Obús. Non quero acabar con greñas, 60 anos e pantalón axustado. Paréceme ben se el é feliz así pero eu nunca vou estar contento con iso. Entón estou buscando o meu camiño. Cheguei ata aquí e estivo moi ben, e vou seguir, por suposto, pero non é o mesmo. Estamos aquí, e noutra época eu xa estaría desexando ir a emborracharme. E ao mellor non é algo que agora me interese moito. Ao mellor voume para a casa despois. A pregunta era… que que me motivaba. Pois nese momento da miña vida foi iso. Segue sendo algo para min moi importante, pero xa o tomo doutro xeito. Supoño que en parte tamén foi pola gravación deste disco, que para min foi algo moi duro.
Ci: En que sentido foi duro? Polo que se alargou?
Sr: Claro, foi estar alí moitas horas, moitos días… eu entrei nunha etapa xa… non provocada por isto, pero entrei nunha etapa de ansiedade, estrés, de ter que medicarme algún mes… E non estaba para iso. Pero tiña que seguir porque sabía que senón podería quedar aí parado. Non por Javi, que é unha persona marabillosa, pero podería quedar parado. E para min quizais sexa o proxecto máis importante que poda facer na miña vida, e non podía permitir que iso fracasara. Entón estiven aí en condicións moi malas, moitas horas alí, en moitos momentos sen saber o que estabamos facendo, pero estaba alí.
Ci: Porque canto tempo levou realmente?
Sr: Tres anos. Sumando todas as semanas que estivemos, máis de trescentas horas… Semanas enteiras, xornadas de oito horas… De feito antes ía a un estudo a gravar e para min era marabilla, e agora…
CT: É posible que teñas unha depresión post-parto?
Sr: É posible, si.
CT: E por iso o ves todo tan negro?
Sr: Non, non o vexo negro. Sobre o que preguntaba Cibrán, eu dinme conta de que non era a mesma persoa. Foi unha conxunción de varias cousas. Eu pensaba que era o mesmo, pero non o son. Iso valeume ata aquí, estuvo moi ben, pero agora necesito outras cousas. Tróuxome ata aquí moi ben a verdade, toda a xente que coñecín tocando, todas as sensacións que me produciu a música… para min son momentos de éxtasis, ir a un concerto, escoitar algún disco… Foi do mellor que me pasou na miña vida. Non sei se haberá outras cousas que poidan chegar a iso, pero para min saír unha noite, ir a varios bares, escoitar boa música e emborracharme era un momento de éxtasis vital. Se cadraba que tivera unha parella que tamén lle gustara e poder compartilo con ela… non necesitaba un tripi nin nada. Xa o tiña eu no corpo (risas).
Foto de David Tombilla
A relación co público
Ci: O que estaba pensando é que claro, agora estás falando do que che aporta a música con respecto a ti mesmo, e tamén como oínte. Ti á hora de crear pensas no que vai interpretar o público? Como che gustaría que o público entendera o que fas?
Sr: Home, eu a visión que teño de cara ao público é que non lle interesa a ninguén. Penso que son unha persoa que é totalmente anónima… Bueno, anónimo non, pero que se coñece en ámbitos moi reducidos por moi pouca xente. Teño unha visión bastante negativa, non lle interesa practicamente a ninguén o que eu fago. Aínda que non me guste, non teño unha visión optimista para nada.
Ci: Pero incluso dentro da xente á que si lle interesa…
Sr: Iso é pouca xente. Eu sobre todo os últimos dez anos compartín ao principio a escena ou como se lle queira chamar con moita xente que despois chegou a ser coñecida. Mentres que o que fago eu non chega a ningures.En certo sentido teño unha visión negativa. Non me importa porque vexo que hai xente á que lle gusta de verdade e iso xa me chega para sentirme ben. Non lle dou moita importancia, porque as letras que eu poida facer, ata que punto a xente as escoita? Estes días fixéronnos unha entrevista de Travesti Afgano e preguntábanos o tipo “bueno, tedes aquí a Rafa, que supón iso…?” e a miña resposta foi que non supoñía nada. Porque realmente aínda que sexa coñecido en ámbitos pequenos non son ninguén na música como para supoñer un peso ou algo no grupo. Non vexo que sea relevante. Que che vou dicir? Sigo facendo música e esa visión tívena sempre. Tamén é moito pola miña forma de ser, unha persoa tímida… Non sei se queres profundizar máis por aí…
Ci: Non, era iso. Supoño que a maioría das veces a motivación da xente para facer algo creativo é por un mesmo, para expresar algo… pero queiras que non, cando o sacas fóra e vai a outra xente pensas no que che gustaría que a xente entendera…
Sr: Claro, exactamente.
Ci: … e eu penso que pode ser frustrante que a xente se faga unha idea do que fas que non se corresponde coa que ti tes.
Sr: A min estame sonando a cando hai dez anos tocábamos Jiménez del Oso sen baixo. A xente fixábase que era guitarra e batería, fixábase que non había baixo. E era como, joder, non inventamos nós isto, hai moitos grupos que non teñen baixo. E moita xente só se fixaba niso. “Hostiá, fixeime que non tedes baixo. Non entendo como non tedes baixo”. E eu dicía “pero tío, fixaraste na música, non en se temos baixo ou non temos baixo”. Pero claro, todo depende tamén do mundo no que vivimos. Galicia nos últimos tempos evolucionou algo, pero claro, que te podes atopar indo a tocar por aí? É como unha especie de abismo. Se tes unha certa repercusión… Vén a segunda parte, que é que se tes éxito e eres coñecido, que sucede aí? Pois non é tan bonito. A xente vaite ver pero non vai polo que fagas, solo vai polo que supós. Entón aínda é peor, entendo eu. Cando non eres moi coñecido a xente non che dá importancia porque non eres ninguén, non te valora. Pero cando eres famoso entre comillas e te van ver, a maioría vai porque dixeron ou din que é tal grupo e que fai iso. O outro rollo por un lado é frustrante, pero que lle den polo cú. Eu sigo facendo a miña historia durante anos e sigo con moita ilusión. Creo que non perdín a perspectiva do que quero facer. No mundo anglosaxón supoño que será distinto. Pero aquí a xente que vai é moito diso, vai ao tuntún. Igual que vai a un concerto gratis a verte a ti vai a outro que paga vinte euros e fai o mesmo. Non sei ata que punto me gustaría estar no outro lado. Eu fago un análisis do que eu vexo, pero non é que me sinta frustrado. Non me sinto mal, simplemente vexo que eso é o que pasa.
CT: Pero entón ti pensas que é unha pelea solitaria seguir co tema da música? Ao final non é máis importante a xente que coñeces? Aínda que sexa unha cousa minoritaria, non che dá a sensación de que a cousa está funcionando ben na túa vida?
Sr: Claro, joder. Eu creo que ao mellor entendín mal a pregunta. Preguntaba iso?
Ci: Si, non sei. Non tiña unha resposta pensada (risas).
Sr: O que estás falando ti, a nivel personal, claro que si, a felicidade é moi grande. Toda a xente que coñezo, que coñecín e todo o que compartín e comparto, todo o que sinto… Iso non o vai haber noutros ámbitos. É pouca xente ao mellor a que lle interesa, pero a esa xente si que lle interesa de verdade. Si que te apoia e si que te aprecia. Ti coñeces outra xente, transmíteslles a eles e eles transmítenche a ti… Porque ao fin e ao cabo a música, como tantas outras facetas da cultura, é iso. Aínda que o queiran vender como outra cousa, que queren vendelo como que é un negocio, non é certo. Antes de que existira o capitalismo a xente xa tocaba, pintaba e se comunicaba entre eles. Era o que se facía. É a miña concepción da música e de calquera tipo de expresión artística en xeral. O rollo é o que dis ti, Cosmonauta.
CT: Eu penso que é unha idea moi importante, empezar a olvidarse do tema de “chegar a” ou “facer”.
Sr: Bueno, pero iso inflúeche. Porque ao final,a fin de contas, vives onde vives…
CT: [falando consigo mesmo] E ademais cando fas un produto e o publicas… Porque unha cousa é se o fas para ti mismo, pero se o publicas é porque queres chegar a un público. E tes que facer esa mensaxe comprensible… Si que hai un rollo de “eu creo porque necesito expresar”, pero tamén porque necesito conectar con alguén.
CT: Aí hai unha contradición, porque fas un produto que sacas ao mundo, pero tampouco esperas que sexa un gran produto comercial. Queres que haxa un grupo de xente que o entenda, pero que queres que haxa, cincuenta, cen?
Ci: Eu creo que tampouco limitas iso. Eu penso que fas unha cousa sincera, que é como ti queres, e que chegue ao maior número de xente posible.
CT: Ao maior número, de verdade? Ti queres que todo o mundo o teña, que todo o mundo o vexa, que o teña na súa casa…?
CT: Queres conectar…
CT: … con xente da túa xeración, ao mellor?
CT: Non, con xente que se tiveses a oportunidade de coñecer na vida real conectarías. E se fas un produto e o publicas eu penso que é iso o que tratas de facer.
CT: Para min si, pero penso que hai unha pequena contradición aí.
Sr: A ver, eu vouvos poñer un exemplo. Cando se fan os rollos de autoedición no Liceo, as feiras de deseño e tal, é moi frustrante ver xente que non vendeu case nada ou vendeu moi pouco. Non sei que carallo de comparación estou facendo, pero é moi chungo, sabes? Porque ti fas unha obra que mostras alí, que levou traballo, e por desgracia se tivera máis visibilidade poderías vender todas as túas pezas, os exemplares dun libro ou unha serigrafía. E hai xente que por desgracia vende unha ou dúas e nin lle dá para os gastos do que está facendo. E dache a sensación de “que carallo estou facendo?”. “Para que carallo estou aquí?”.
CT: Eu penso, co tema do fanzine, que cando non vendíamos ningún era como jodido. Están aquí na casa, non os le ninguén… e facémolos para que a xente os lea. Pero eu agora, no noso punto, que non somos famosos en absoluto pero hai xente que o le, con eso estou contento. Pero en realidade, ese é o obxectivo da xente cando fai algo? Ou mola máis vender mil, ou dez mil, e non coñecer a ninguén de quen o le? Ou mola máis coñecer a quen o le e despois que che comente…?
CT: Mira, cando nos compraban tres fanzines, eu sabía que esa xente o ía ler. Pero agora que nos compran cincuenta eu xa non sei.
Ci: Eu creo que cando chegas a un público máis grande é como o que dicía Rafa antes de ser un grupo coñecido. Non sabes como o vai recibir a xente porque perdes o control, pero creo que tamén é unha cousa que tes que asumir cando fas algo creativo. Para min o interesante como espectador, lector, oínte, é chegar a unha obra que a min me poida facer un cambio ou influir de algunha maneira. Hai moitas cousas que me teñen influido e o autor non ten nin puta idea de que me teñen influido, porque é un disco dun señor que morreu hai 30 anos ou o que sexa. Pero iso non quita que sexa importante para min. E se un disco que fixo un señor en Liverpool no ano 73 de repente é importante para min é porque houbo unha maneira de que iso chegase a un público moi amplo. Cando chegas a moita xente haberá moita que o reciba de forma banal, pero tamén se incrementa a cantidade de xente para a que pode ser importante. E para min é o sentido de sacar algo fóra.
CT: Pero tamén é contraditorio.
CT:Ao final é ser capaz de facer un obxecto sagrado…
Ci: Si, supoño que para un mesmo facer arte é sempre algo sagrado. É importante para quen o fai. Se é importante para alguén máis xa é a ostia. E si, é contraditorio…
Sr: É perigoso. Quero dicir, á hora de esforzarte por sacar ti o teu, o nivel de frustración que podes chegar a ter pode fundirte. Eu estou pensando, por exemplo, neste rapaz de Vigo que tiña un proxecto que se chamaba O Fillo Pausado. Claro, non o coñece ninguén, é increíble. É increíble tamén que ese pavo gravaba os seus discos a finais dos 90, no estudio, pagaba as copias, a edición e todo, e non se sabe nada del. Eu vino pola rúa. Por un lado quixen ir falar con el, pero non sei, non o vin así moi… Pensei, “como estará este tío agora?”. Antes movíase por Vigo, agora creo que nin eso… Tiña un nivel de creatividade brutal. Realmente apostou moi forte co seu primeiro disco, fixo 500 vinilos e non sei se vendería 80.
CT: Non, non…
Sr: Se vós o escoitades, seguro que ides ver algo aí. E como estará hoxe? Víase que no seu momento apostaba forte e non tiña a repercusión mínima para ir tocar a algún lado ou facer algo. Chamábame a min para ir tocar e eu dicíalle “neno, eu que che vou ofrecer?”. Eu ás veces intentaba, pero non sei se chegara a facerlle algún concerto fóra de Vigo. Nunca fun capaz, que eu nesa época non tiña aínda contactos ou o que fose para poder facer algo. E iso, estame vindo á mente porque o vin por alí pola rúa e hai un mes escoitei o seu disco. E dixen que eu así non quero acabar, eu quero chegar ata o final coa miña teima. Non podo frustrarme. Vexo moita peña e logo dis, claro, é que que cantidade de discos (xa non digo maquetas) se poden quitar en España a día de hoxe, en cd ou en vinilo, e non saber nós nin que existen? E poderían interesarnos! Moitísimos, centos. E que pasa con esta xente? Frústrase e desaparece, porque di “esto non é o meu, aquí non pinto nada”. Entón eu cando estamos falando das ilusións non estou disposto a frustralas. Por iso esa capacidade de pecharme e quedarme un pouco aí tirado.
CT: Eu o que penso é que ti cando fas unha obra de arte e tentas comunicarte co resto do mundo e sacas algo de ti que é tan puro e tan brutal tes que dixerirllo á xente para que o entenda. Ti podes sacalo ao bruto e dalgún xeito pode comunicar co resto das persoas. Podes ter esa sorte. Pero, senon, tes que comunicalo, porque doutra maneira valo comer ti, que es a única persona que o comprende.
Sr: É que aí está o perigoso…
Sr. Anido na tenda Glück
A escena e a idea do folk
CT: Eu aí entendo que é moi importante… Bueno, tamén vén un pouco a colación da entrevista que lle fixo o Javier Becerra, o de Retroalimentación, a outro periodista que non sei como se chama…
Ci: O do indie, o Nando Cruz.
CT: Ese. Pois o pavo tiña un tono moi social, o que non era o de Retroalimentación. Eu creo que, baixando moito á realidade, ao día a día, nese punto no que cando ti fas algo personal e despois tes que movelo e hai xente que ten que escoitalo, creo que é moi importante o tecido social que hai arredor diso. Os locais que hai para tocar, a xente que vai aos concertos, a xente coa que falas… Iso é o que che permite manterte con ilusión ou que funcione. Entonces é case tan importante a xente coa que te relacionas e o ambiente no que está funcionando todo isto como a túa proposta personal. Son cousas que teñen que funcionar paralelamente.
Ci: A min moloume esa entrevista porque ademais era como que Becerra non acababa de…
CT: … non pillaba o rollo, estaba co seu rollo escapista, dos noventa, preciosismo… que se o disco de Family era a ostia…
Ci: Claro, e había un momento no que dicía que facía falta pasta para que La Buena Vida puidera gravar tal disco…
CT:… cunha orquesta, claro…
Ci: E Nando Cruz dicíalle que que é ao final o que perdura. Que se ti queres un disco da ostia, unha obra mestra, ou que se quere un espazo que perdure… Agora que é máis importante, que calquera dos grupos que estean tocando no Liceo e na Tomada grave un disco da ostia ou que o Liceo e a Tomada sigan existindo de aquí a cincuenta anos? Eu penso que é máis importante iso. Xenérase que existan grupos, e se logo son bos, pois mellor…
Sr: Antes en Galicia a peña ía á súa bola, buscaban o seu beneficio persoal, non había traballo en común prácticamente. A felicidade está en formar parte de algo, non só nuns fins persoais.
CT: Vai moito por aí a cousa.
Sr: Fáltanos moito rodaxe. O que fixo Calvin Johnson con Beat Happening mólame moito, logo menos… pero iso, un tipo que chega aí, solo, que toca… Esa é a idea. Un tipo que sigue no mundo, joder. É un tipo famoso. Como que famoso? Aí está, chega, toca, cobra trescentos pavos… Que vai, triste? Vai obrigado? Ou Mike Watt, vai obrigado a tocar aí para cincuenta persoas? Que está, drogado? Que eu saiba non. Claro, por desgracia, non temos eses referentes aquí. Porque todo o que é dos oitenta… Agora vai pasar, cando pase o tempo si que se verá a unha peña que o facía por gusto, pero non é o caso. Toda a xente que estivo aí na música ou noutras formas de expresión, cando foi famosa, aínda que non a ese nivel, xa non transmite nada. É como as cinzas dunha lumeirada.
Ci: Ti agora estás falando de que non hai esa tradición porque facemos música de influencia anglosaxona, aínda sendo de aquí. Pero como pensas na tradición de aquí, do folk?
Sr: Para min eso é moi importante. Non é unha música que escoite, por desgracia ou por circunstancias. Pero a verdade é que me considero máis preto dese rollo que do rollo anglosaxón. É o que falaba antes, a música era algo popular, non toda esa trapallada que nos queren vender. É unha loita na túa cabeza, eses conceptos… Nunha foliada van alí e que van? A cobrar? Van e tocan, non lles importa nada máis. Por sorte para nós aínda pasa. Son músicos como a copa dun pino e todo o que queiras. Só van alí para tomar uns cacharros e tocar. Entón cal é o referente? Non sei, eu aí… Cal é o referente para nós? No rollo anglosaxón a música está moi ben, pero a actitude, a filosofía, fai moito dano, penso. Están os personaxes dos que acabamos de falar, pero no rollo inglés non vexo eu un rollo de que querería coñecer a este pavo, aínda que veña aquí a tocar. Prefiro que non. Na entrevista esa que estou falando de Travesti nos preguntaba o tipo “Con quen quereriades tocar?”. E se me preguntas, pois diríache que cos Oh Sees, pero quen carallo son os Oh Sees? Porque o tío falaba de que tocaramos cos Intelligence… Os outros falaban que moi guai, que foi a ostia… e bueno, tivemos sorte, porque eso é unha lotería. Pódeche tocar con peña que… olvídate de estilo e procedencia. Ao mellor os jevis de aí ao lado son xente supermaja e pasas unha noite con eles cojonuda e con estes tipos nin che deixan o equipo… É unha putada. O que dis ti, eu non podo pretender que me gusta a música folk agora ou que a fago, pero respeto máximo. Cando se critica o folk facilmente “ah, gaiteiradas, e tal…” danme pena. Cando vexo en Facebook a esa peña é como “tío, ti sabes do que estás falando?”. É moi fácil criticar. Eu sei o que hai aí, e se vou aí á Repichoca e vexo unha foliada vexo o que hai aí, que non o vexo noutro sitio. Hai que ter collóns para dicir “ah, os das gaitas”. Hai que ter collóns para falar do que non se sabe.
CT: Dos bloqueiros.
Sr: Bloqueiros e todos os tópicos do mundo. En cambio cos Ramones se vén o vejestorio aí cunha peluca… a día de hoxe prefiro ir ver a foliada que ir ver a Marky Ramone, aínda que sexa gratis.
CT: E pode ser que nos últimos tres ou catro anos a xente que está tocando reducise drásticamente as ínfulas? A xente que ten ganas, que se nota que quere chegar a máis ou tocar a tope… bueno, eu non coñezo nada dende o punto de vista dos músicos, pero si que noto moita humildade en xeneral. Non creo que ningún dos grupos que vexo agora e que me molan teña intención de tocar no FIB ou no Primavera. Eu non fun a concertos hai dez anos, pero si que vías grupos que querían saír na Rockdelux… e eso agora non o vexo nada.
Sr: É que na época na que empezou Triángulo non había o ambiente que hai agora, sabes? Non existía o Liceo nin hostias, non había nada. Tocábamos alí en Boiro, no Cachán… organizábamos nós o concerto, non había nada diso. Non había opción. Ou querías chegar a algo ou quedabas no camiño. Agora é o que dis ti, hai outra vía. Podes facer a túa música sen ter pretensión de nada máis. Podes seguir facendo a túa música perfectamente. Eu pagaría por tocar no Liceo, pagaría moitos cartos pola sensación que a min me produce. E non é que sone mellor, pero a sensación…
CT: Moito menos estrés, a idea é como moi distinta.
Sr: A sensación que tes é todo o que contan nos libros de música anglosajona, “Yo te maté”, “Tengo la bomba de oxígeno” ou que carallo. Iso está pasando aquí neste momento. Está habendo unha posta de sol, estás tocando coa porta aberta, vendo a posta de sol, a xente que está alí está escoitando a túa música porque foi alí a escoitala. Non é cuestión de escribir un libro sobre eso, que algún quererá escribilo e maldita a idea. Iso está pasando, é o que estamos falando de dicir, gracias a Dios, os que estamos aquí sentados temos outras sensacións que non había ata agora, e hai xente que se dá conta de que tamén é importante eso. E o que dis ti da música folk, eso é moi forte.
CT: Eu creo que ten que ver con ese tema. Nós agora aquí estamos celebrando con música, simplemente eso. A música é unha cousa celebrativa, de xuntarse. O sentido é parecido. Non é unha industria. Chega o fin de semana, queremos estar cos colegas, tomar unhas birras, ver xente que non vemos… E hai concertos e vemos os concertos e ten ese sentido celebrativo. Ninguén gana cartos. Non están tocando a gaita nin a zanfona pero están tocando. Eu aí vexo ese rollo. Ou hoxe mesmo. Ese paralelismo gústame moito. Eu tamén o pensaba moitas veces, que o sentido destes rollos, do Liceo, da Tomada, do Pueblo… é coller un fin de semana e ver xente que non ves, si que é un rollo moi bonito.
Sr: É precioso, é algo que nunca esqueceremos.
CT: E ten ese rollo de folk… bueno, pódeslle chamar folk porque é o que fai o pueblo de hoxe. Somos xente que temos as influencias que temos, pero é algo desinteresado… e dame moita alegría.
Sr: Claro. Tamén no folk de hoxe hai ás veces moita cousa que tira para atrás.
CT: Si, que si celtismo…
Sr: Moito paripé.
Ci: Si, rollos tradicionalistas…
CT: Purismo.
Sr: Hai moito flipao aí e moito gilipollas tamén. Dicimos que temos en conta ese mundo pero tamén hai moito gilipollas e moito flipao, moito nazi tamén… Hai de todo. Pero este rollo é bastante puro, non está pervertido aínda e ao mellor está así moito tempo. Porque claro, eu cando falo de que me pasou isto coa música, eu sigo nese punto. Para min é algo ideal, que está máis alá… Non podo entender o mundo sen a música, aínda que non houbera non sei que alternativa tomaría.
Sr. Anido e Sra. Álvarez
A música como relixión
Ci: Eu agora estaba pensando no disco, que hai varios dos temas que tamén teñen un pouco que ver con iso. Porque falas bastante do espacio, do cosmos… e falas tamén de relixión, e supoño que tamén ten que ver coa idea que tes ti da música.
Sr: Totalmente.
Ci: Explícame como entendes iso.
Sr: Son as letras que fago ás veces. Podo facer unha letra de andar por casa, de… eu que sei, de que estaba na barra do bar e romperonme un casco. Ou podo facer unha cousa de flipar… “Cara Oculta” é unha flipada que tiven un día, de pensar que ía viaxando, cando morrera, que ía ao sol e que ao outro lado do sol estaba toda a xente alí. Que detrás do sol estivera o ceo, que ías chegando e era todo moi brillante, iso que din das tormentas solares… Eu estaba moi influenciado polo cristianismo e pola idea do máis alá. En parte o cambio meu é porque para min eso é absurdo xa. Hoxe en día non creo nada, moi pouco niso. Falaba con Dios… Quero dicir, non estou enfermo, pero falaba con Dios como se fose o meu compañeiro, apoiábame nel. Sen embargo a música entendo que é como unha relixión, que che fai ir a outro sitio. Escoitas unha canción, ou a tocas, ou vas a un concerto… E estás vendo algo como máis trascendental. Esa canción creo que é un intento bastante conseguido de facer algo trascendental, que está máis alá da realidade… que hai algo máis. Por desgracia as relixións estropean a nosa capacidade de pensar sobre iso, pero eu creo que si que hai algo máis. Realmente pode estar aquí. Esa canción fala diso, como se foras a outro sitio… E a veces tes a sensación esa, de sentirte tan feliz, e que toda a xente é boa e que estás como dios… Eu teño ataques dese tipo. Por exemplo cando fun á Marea [Atlántica], a primeira vez que fun así a unha…
CT: Asemblea.
Sr: Mmm… unha asamblea non, era unha convención do fin de semana, para falar do código ético e esas cousas. Entón ao final do día tomei unhas cervezas e entrei nun estado… místico. E teño a sensación de que estou nese bar e todo o mundo é cojonudo, e empezo a darlle a man a todo Dios e abrazalo… e dicirlles que todo é cojonudo, e poño algunha chorrada no Facebook. E a música para min é o meu instrumento, e por iso a veces falo dese tipo de cousas. E despois xa hai cancións que son as putas risas. “It came from outer space”…
Ci: Aí poste no lugar dun extraterrestre, non?
Sr: Claro, é que é increíble como non hai máis cancións como esa. Como non pode ser que haxa unha canción, ou unha película, que fale do que eu considero que é a realidade. Como carallo vai vir aquí un extraterrestre?
CT: Para que, non? (risas)
Sr: Ti cres que se vén un extraterrestre… nós iamos asumir iso ben? Íamos ir contra el, como fan nas películas. E na posición do extraterrestre eu veño aquí, a ver que pasa con esta peña, e chego, me persiguen… Sin facer nada, simplemente porque son diferente.
Ci: É que a xente ten medo ao descoñecido, é conservadora.
Sr: Esa canción tamén é a movida de sentirse un bicho raro. Ser un extraterrestre na Terra. Ás veces teño a sensación de ser un bicho raro. Estou no traballo e digo, “joder, pero que fago eu aquí? Esta peña…” É boa peña, sabes? Porque é boa peña, pero de que me están falando? Que me están contando? Non entendo de que me falan, teño que seguir as conversacións con atención… Hai moita peña que aínda por encima é unha gilipollas, unha puta mierda, e xa non lles dou nin cinco minutos. Pero logo vendo peña normal… É o mismo. Pero bueno, as miñas letras non están centradas nunha temática concreta. Poden falar dunha historia, poden falar dun rollo místico, poden falar de andar por casa… Pero as do disco é verdade…
Ci: Neste disco eu véxoo así. Ao mellor as de Metralletas Lecheras eran máis nesa outra onda que dis…
Sr: Non, a verdade é que estou pensando que a maioría das letras teñen… son un pouco místicas a maioría delas.
Ci: Eu estaba pensando no do extraterrestre, e cando estaba comentando o disco dixérame Mar [Catarina, teclista de Chicharrón e Esposa] que lle parecera que tiñas moitos máis rexistros na voz. E que iso ao mellor tamén tiña que ver co de adoptar distintos puntos de vista, porque tamén falas de personaxes distintos… Hai esta de Rocky, ou a de Will Smith, na que mesmo son outras voces…
Sr: É que ao estar alí tanto tempo… Ás veces son cancións que naceron alí practicamente. A letra desa canción é unha combinación… dixo Javi “veña, vamos facer aquí unha letra”. Estaba tamén o meu irmán. Entón Javi buscou unha biografía de Kurosawa e empezou a lela e meu irmán empezou a dicir cousas incoherentes totalmente, que non tiñan nada que ver. Facían unha voz e outra, pero as voces non lle gustaban a Javi, a letra quedou e as voces cantaban as tías… Eu non fixen esa letra, fixérona eles. Pero ao mesmo tempo conecta co da letra de Marciano Balboa, que estaba feita alí. E eu alí non sei que pasou, porque non sei nin por que fixemos a canción, nin de onde saiu a letra, non sei nada. Como di a letra?
Ci: “Rocky es un chico despistado / no quiere estar en lo alto del cartel…”.
Sr: Non sei por que, non sei de onde saiu. Foi alí, o Javi empezou a buscar unha melodía de teclado, sacou tres ou catro teclados e estivo tres horas poñendo teclados e buscando sonidos. Entón eu púxenme e saquei a letra. Creo que é das mellores letras que fixen, pero saiu así. Non entendo nada, non ten sentido ningún esa letra.
Ci: Tamén é o que dis do trance, non?
Sr: Claro, alí houbo moitos momentos de trance. Aparte na primeira semana, que é cando máis fixemos, eu estaba bastante ben aínda, non entrara no proceso de ansiedade… E veña a beber e a fumar, a estar alí borrachos… E veña licor café. Si que aparte o Javi é como… Eu digoo sempre, con determinadas persoas teño conexión, como con Rubén ou Javi. Teño un punto de conexión como se fóra un corpo con dúas mentes. Como se chegara un punto en que dúas persoas se uniran e esa persoa soa tivera dúas mentes pero fosen dunha mesma persoa e puidese ir cambiando. Con Javi gracias a Dios pasou esto, que vai ser unha das experiencias máis brutais que tiven. Que con alguén que non coñecera de nada chegaramos a facer isto. Por eso si que penso que non haberá outro mundo, pero ás veces tes algún tipo de experiencia tan estraña, de conexión con certa xente, que chega a producir certas cousas… chegas a un punto que non te explicas como pode ser que esto pase. Non ten sentido que este tío se interesara por esto que fago, e que esto fora certo… Entón si, eu son místico, claro que son, pero dentro da crise que estou tendo a relixión desapareceu. Fun educado na relixión católica, e fixo crac tamén. Isto non vai a ningún lado. Como podo pretender seguir adiante na miña vida utilizando isto? Esto é o que utilizan outros e non estou disposto a ser nin 0,5 coma eles, non quero saber nada disto.
Ci: Estaba pensando ao mellor no de “Hare Krishna”, que me parecía curioso que falas de varias relixións. Buda, Shiva, Cristo… supuña que era unha maneira de pensar no aspecto relixioso pero en abstracto, como dicindo que dá igual unha que outra.
Sr: Eu creo que o cristianismo no seu principio tamén era así. Hai cousas e xente que son válidas. Pero por desgracia no mundo occidental utilízanse sempre para manipular á xente. Ultimamente onde estou metido é… non “estou metido” no sentido de estar estudiando, pero o que me chega moito son os lugares de poder en Galicia. Onde se fixo unha capela, pois o que había antes. Os lugares de poder e a relixión que había aí, que si que era real, que a xente flipaba sen ningún tipo de manipulación de ninguén. San Andrés de Teixido ou a Virxe da Barca, os santuarios que había anteriores á cristianización… Todo o que che produce iso cando estás alí, a forza que ten… Como pode ser que iso se perdera a un nivel tan grande? Que non se conserve… Eu si que o intento estudiar, é verdade, pero por desgracia só atopo libros que falen deso dentro da tradición católica.
CT: De todos os xeitos eu creo que cando vas a eses lugares de poder, atávicos, a xente non pode evitar seguir sentindo unha forza. Eso non se perdeu, pero é que están menos transitados.
Sr: O que sería a hostia sería que se conservase a tradición real! Na Virxe da Barca, a pedra de abalar… realmente si que é porque se facía. É real, non é algo que inventaran, é algo que se transmitiu por xeracións centos de anos, non é que chegara un tipo ou o cura e dixera “agora é esto”. Ou o bispo de nonseionde. Ou en San Andrés de Teixido, que había aí? Que tipo de bailes ou de actos litúrxicos facían? Iso si que por desgracia non se pode estudiar porque non hai nada. Só hai o que se transmitiu pola relixión católica. Podes interpretar algo do que eso foi… Iso atraeme moito. Quen sabe, ao mellor na miña segunda parte vital adícome a iso.
Dende que empecei a escribir sobre música levo feito uns cantos encargos de notas de prensa sobre cancións ou discos. Sempre foron sobre discos que me gustaban, pero algúns entusiasmábanme de verdade e outros só me gustaban moderadamente. Pero claro, non podes dicirlle á xente que merque un disco que está “ben”. Necesitan crer que está xenial. E ao tempo eu non quero escribir como un mercenario, que nestes casos só me pagaron regalándome o disco (ou nin iso). Creo que o mellor que fixen foi este, pero vou recopilar aquí tamén o resto porque me parecen interesantes e moitas veces son textos que quedan ocultos e perdidos. Este tamén está, con tradución ao castelán, na web de Desconcierto.
Sempre me pareceu triste escribir textos promocionais: tes que esaxerar as virtudes dun produto e esconder os seus fallos. Buscas argumentos de venda para seducir ao lector, e saen unhas palabras baleiras, ansiosas por parecer verdades, que o mesmo podían falar dun disco que dunha lavadora. Pero este non é o caso: quero demostrar que este disco é radicalmente diferente dunha lavadora porque esixe palabras que vaian máis aló do que unha máquina poida pensar ou sentir. Para non poñelo fácil, tomei por exemplo a lavadora BALAY 3TS976B, que a OCU considera Compra Maestra. No catálogo de Balay arrincan cunha atractiva descrición:
“La nueva lavadora ExtraSilencio de 9kg de Balay se reinventa con una nueva estética perfectamente coordinada con la secadora. Un diseño de gama alta, con una gran puerta con tirador integrado, un mando innovador y gran display LED (…)”.
Aquí atopamos o primeiro gran argumento de venta: a reinvención, a aparición dunha nova estética, pero sempre partindo da fiabilidade da marca e os seus anteriores produtos. A fantástica estratexia de persuasión apela ao mesmo tempo ao lado práctico e ao lado emocional do cliente, que se sinte satisfeito da súa intelixencia e constrúe un vínculo coa lavadora, igual que sucede cos grupos que, segundo as súas notas de prensa, se reinventan:
“Motivados por una necesidad exploratoria y armados con un amplio surtido de referentes estéticos, la banda madrileña ha encontrado una nueva ruta en la que pervive la baja fidelidad, el afán por descontextualizar y el divertimento ácido que busca el estímulo acción-reacción en el público.”
Pero eses non son os únicos argumentos dos vendedores de lavadoras. Calquera comercial que se precie destacará delas o seu éxito entre o público e unha serie de características con nomes en inglés:
“La tecnología AquaControl, la función Varioperfect y el tambor Variosoft, además del sistema de Secado Non-Stop, han hecho a este modelo líder en su categoría en España y Portugal”.
Presiónase ao espectador coa ameaza de quedar fóra do grupo comprador. Dende o clásico “50 millóns de fans de Elvis non poden estar equivocados”, calquera artista que se precie presume de quen xa se rendeu aos seus encantos, especialmente se é no estranxeiro (“son tan sonadas sus actuaciones que pronto empiezan a ser reclamados por los mejores festivales y salas de España, Portugal e incluso Argentina, siendo en este país donde han tenido lugar sus dos últimas actuaciones”). Por suposto, e en relación ao anterior, a utilización de palabras anglosaxonas é tamén un recurso clásico da prosa promocional española. É lóxico: dá un aspecto de sofisticación internacional dificilmente igualable polas linguas romance, e a combinación das dúas sonoridades consegue unha rítmica chea de dinamismo que, sen dúbida, non te deixará indiferente:
“alimentando varios tracks con colaboraciones en algunas letras e instrumentales de compañeros de su escena natal gallega. El resultado es un exótico disco donde conviven el chill out, el soft electro o el deep house y con ello se logra llamar la atención en algunos medios de comunicación y se consigue colocar alguna sintonía y hacer algunas presentaciones incluso más allá de nuestras fronteras.”
Con todo, durante esta investigación dinme de conta de que hai algúns adxectivos que serven para vender música pero non para vender electrodomésticos: “un disco elegante, maduro, directo y muy personal”, “una obra magistral llena de fuerza y esa emotividad tan propia de X”, “canciones sinceras y honestas que transmiten por momentos cierta nostalgia”, “un cúmulo de emociones y sentimientos encontrados que fluyen en perfecta armonía a través de una voz muy especial”. Unha lavadora, incluso unha neveira, pode ser elegante e estar en perfecta harmonía (no seu caso, coa secadora ou co conxelador). Incluso pode transmitir nostalxia. Pero é un obxecto funcional, xusto o contrario da arte. Unha lavadora non será sincera, non nos transmitirá un cúmulo de emocións, non será persoal. O problema está en poñer palabras fermosas ao servizo de obxectivos deshonestos, ata acabar roubándolles o sentido. Esta obra trascende o contexto da industria cultural e non ten nada que ver cos cartos, nin co mercado, nin con ningún resquicio da mentalidade económica: esta non é unha nota promocional, igual que este disco non é un produto. Que palabras me quedan para explicar o traballo de Sr. Anido e Sra. Álvarez? Por suposto, é un disco sincero e persoal que transmite un cúmulo de emocións, pero xa vimos que dicir iso é como non dicir nada. Creo que o realmente importante destas cancións é que, nos tempos do cinismo e a superficialidade, teñen unha visión do cosmos na que non cabe nada diso. É unha visión tan lúcida como alucinada, na que os conflitos da identidade individual e das identidades colectivas son retratadas e, ás veces, resoltos. Cando sucede iso é a través dunha fé no amor que permanece, aguantando toda a dor que o mundo provoca na xente sensible. A min quítame do meu vivir acolchado e faime sentir unha conexión auténtica coa voz de Sr. Anido, como se a riqueza de rexistros que aquí utiliza conseguira trasladar a beleza que hai dentro da súa alma sen ningunha traba, dunha forma pura. A instrumentación e os arranxos conseguen que a música reflicta exactamente o mesmo: unha serenidade sabia no medio do caos, un caso improbable de peza de arte que fala todos os idiomas. Podes dicir que é cósmica, galáctica, universal ou, simplemente, humana. En media hora fai que rías e chores, que saias de ti e que volvas.
Bolsa de patacas 