Un tema e un tema #4: PORNO e “O que faz falta”, de José Afonso

Os meus pais tiñan na casa algúns LPs de antes de nacer eu. O tocadiscos pasou tranquilamente dez anos estropeado e sen utilizar, pero logo ao recuperalo deilles unha escoita a case todos os discos que alí había. Os de miña nai eran máis modernos e moitos convertéronse en favoritos meus: “Tierra para bailar” de Radio Futura, o recopilatorio “Semilla del son”, “Here today, tomorrow next week” dos Sugarcubes. Os de meu pai non me gustaban moito: “Viatge a Itaca” de Lluis Llach, cousas de Mike Oldfield, Milladoiro… no medio estaba un disco de José Afonso cunha portada que me parecía horrible, “Coro dos tribunais”, e pasei de escoitalo pensando que sería algo rollo cantautor pesado. Logo saín do meu erro cando me aficionei un pouco á canción protesta: Zeca Afonso é un compositor incrible no musical e no lírico. A súa maneira de introducir a política no que canta sen dar leccións, pero parecendo sabio, é un equilibrio que poucas veces se atopa. Pareceume inspiradora e conecteina con esta especie de balance do que pasara con PORNO, que serviu para moitas cousas pero en xeral foi unha iniciativa estéril ao lado das ambicións que eu tiña volcadas.

Ademais de “O que faz falta”, que vai completa ao final do clip, pinchei “Bocio” de Vozzyow, “Cadera de color” de Monstruo, “Sí, soy la primera” de Avecrem, “Hikikomori” de Uzumaki e “Navajero” de Vietnam.

Hai unhas semanas anunciamos que PORNO xa non existía máis. PORNO fomos un colectivo de acción cultural que fracasou, e ademais fracasou sen ningún estrépito. Causou unha influencia mínima, non consolidou ningunha estrutura nin ningún método de traballo e rematou sendo unha cousa intrascendente, que era o contrario do que algúns pretendiamos que fose. Vendimos máis camisetas que discos.

Tamén é certo que poderíamos pensalo ao revés, e dicir que PORNO foi un éxito: fixo aparecer moitas cousas onde non había nada, e a moitos dos que militamos alí serviunos para ver que a capacidade que temos de facer que algo suceda é moito máis grande do que pensamos. Pasamos de non pensar a pensar, de non discutir a discutir, de non crear a crear. Iso debe ser unha cousa trascendente, crucial. Pero quero facer o esforzo de pensar dende fóra da miña perspectiva para sacar todas as leccións que poda. O ideal sería que esa trascendencia fose o menos privada posible, e iso non o conseguimos.

Ao mínimo que miras dende máis lonxe ves que os proxectos culturais independentes en Galicia teñen normalmente moi pouca duración e moi pouca repercusión. Por que pasa iso? Supoño que por mor de varios motivos que se alimentan entre sí. Incapacidade económica de espazos, colectivos e artistas. Inestabilidade xurídica e descoñecemento das leis. Problemas para atraer ao público, falta de experiencia, falta de cooperación, curtopracismo. Cada pouco tempo, algún proxecto morre ou está a punto de facelo: acaba de pasar co Charenton, case pasa co Liceo Mutante, pasou coa Casa das Atochas. Aí lamentámonos e queixámonos porque algúns perdimos algo inspirador. Nace ao pouco un proxecto novo e volve repetirse o ciclo sumando a enerxía dos últimos que se sentiron inspirados e quitando as dos que están cansos.

Eu non quero repetir o ciclo. É máis, non quero que haxa un ciclo que repetir. A sensación de que todo o bo que poida estar pasando está sempre a punto de desmoronarse é desalentadora, máis aló do romanticismo que hai na idea dunha cultura de resistencia heroica. Como se amañan tantos problemas? Non o sei, pero teño a sensación de que non se amañan un por un, e de que moitos teñen que ver coa xestión pública. Propoñer un modelo cultural para todo o país sería enormemente complexo, pero simplemente tentalo sería un avance marabilloso, porque terían que aparecer ideas globais. E para iso fai falta seguramente que os axentes culturais que haxa, do ámbito que sexan, participen de espazos colectivos, transversais, dende os que consensuar posturas e demandar cousas en conxunto. Fai falta tamén que cada creador desenvolva o seu punto de vista sobre cuestións de interese xeral: como adecuar as normativas laborais aos artistas, como xestionar os dereitos de autor, como deben funcionar os medios públicos, se se debe apoiar a profesionalización e consolidación dunha industria cultural ou unha creatividade amateur universal…

É complicado esixir isto a xente e proxectos que xa teñen dabondo con sobrevivir, pero a longo prazo pode implicar ter que deixar de preocuparse pola supervivencia. Pode ser que eses espazos transversais onde debatir xa existan nalgún caso, ou pode ser que existan espazos coa capacidade de selo se hai unha implicación xeralizada. En todo caso, os maiores inimigos (como de calquera cousa) son a preguiza e o individualismo. Por iso quería saltarme, só por unha vez, a idea de pinchar só temas galegos e poñer unha canción que acaba con todo iso. A min sérveme para sobrepoñerme á tentación permanente de quedar no sofá ou de mirarme o embigo: “O que faz falta”, de José Afonso.

Uzumaki – Uzumaki EP

As notas de prensa que enviabamos con PORNO eran atípicas a propósito, porque queríamos que todos os contidos tivesen valor por si mesmos e non fosen “promocionais”. A idea con textos como este era facer que o disco parecese transcendente e importante (seguramente por iso tendo a repetir o de que son discos ou grupos necesarios). As notas de prensa atípicas e longas soen fracasar porque a xente non as le e porque non son informativas, pero se alguén quere volver sobre este EP de Uzumaki (que para min funciona mellor que a súa cara do LP que compartiron con Terremoto Sí) ao mellor sérvelle de algo. O que digo das frases é parecido a unha cousa que lle lin a Alex Ross sobre Bob Dylan e a súa mestura de imaxes complexas con expresións de uso cotián.

En la portada de este cassette debut de Uzumaki aparece la cara de un participante en un mensur. Los mensur son combates de esgrima con armas de filo entre miembros de una Studentenverbindung (asociación estudiantil en los países de habla alemana). Están reglados por normas estrictas. En los mensur, como en esta música, lo importante no es lo que parece en un principio (herir a los otros); lo importante es ser herido, pero tampoco exactamente. Lo importante es que te dé igual lo que te pase, pero no porque seas un perdido que no valore su vida. Se valora el coraje. ¿Es más útil el miedo o la arrogancia?

Estas canciones parecen preguntarse eso, y la clave para entenderlas está en las cicatrices. Se puede presumir de ellas, pero también se pueden pintar con rotuladores, y en todo caso marcan una herida. Por eso se escucha en el sonido de Uzumaki una batalla frenética y permanente. Las guitarras son cortantes como cuchilladas ludistas, dejando espacio para un bajo dibujando melodías de goma sobre unos ritmos que provocarán las metáforas mecanicistas más obvias. Hay gritos propios de cerdos de camino al matadero y fraseos de Sinatra punk, canalla y encantado de conocerse. Escuchar a Uzumaki podría doler por su contundencia, pero más duele escuchar estupideces a diario. Estas canciones empiezan hoy y por eso solo se dirigen hacia un futuro que pinta regular. Es música moderna.

Era habitual entre los duelistas de los mensur estirar las heridas para poder presumir de las marcas. Se echaban en ellas sal o crines de caballo, pero al final esa cicatriz real solo pasaba a ser la señal eterna de una mentira. El daño que flota alrededor de esta música parece real, y por eso no hay un único matiz en lo que hacen. Se puede bailar el dolor. Y cuando las imágenes de las letras derivan de lo violento y lo visceral hacia las frases simples de los estribillos (“¿crees que no lo sé?”, “mejor no”, “ahora ya no puedes”) hay una sensación casi incómoda para el oyente de punk. Hay una serenidad lúcida y brillante en el momento de calma familiar que dan esas expresiones entre toda la rabia y la velocidad de esta música de persecución. Te das cuenta de que en un cuarto de hora han creado un universo que no tiene por que tener épica, que no tiene por que ser agradable, pero que no es exclusivamente oscuro. Lleva a hablar de duelos, arrogancia juvenil y verdad: Uzumaki son un grupo romántico en la época de la ironía y la falta de pasión. Son necesarios.

Entrevista a Sr. Anido

Esta entrevista fixémola no Café de Macondo da Coruña, entre dous membros do consello editorial do Cosmonauta Tropical que quixeron figurar como tal e non cos seus nomes propios e eu, o que pode facelo confuso nalgún punto. Falabamos de “18”, o disco de Sr. Anido & Sra. Álvarez que daquela estaba gravado pero aínda non editado, pero tamén de moitas outras cousas inspiradoras que a sensibilidade e sabiduría de Rafa filtra para nós. Logo fixen unha nota de prensa do disco da que quedei moi orgulloso e que tamén incluín aquí.

Con: Cibrán e o Cosmonauta Tropical.

“Ha llegado a nuestro planeta un ser procedente de otra galaxia / No intentará abducir a nadie, no intentará desintegrar a nadie / Ellos son la amenaza, son los llamados seres humanos / Los persiguen por el barrio, nunca entenderán a este ser extraño / Dejo ya este planeta, ya he visto demasiado / Nunca jamás volveré a la Tierra, no quiero oír hablar de seres humanos”.

(“It came from outer space”, Sr Anido)

A David Bowie deulle unhas ostias un amigo porque o enganou para roubarlle a moza e logo acabaron usando para el a metáfora do extraterrestre porque lle quedou unha mirada estraña cun ollo de cada cor. Quizais tamén se aplicaba logo á súa mirada sobre as cousas e deu lugar a esa figura distante e intanxible. Cando Sr Anido canta sobre o extraterrestre, conta como os humanos o atacan por ser diferente. Como todos os artistas, Rafa Anido non é convencional, non encaixa na normalidade, pero non se distancia. Velo tocar transmite unha sensación de pureza, como se realmente estivera fundíndose coa música, como un místico. Como se as vibracións foran de ida e volta, sérvenlle para expresar o que sinte e como antena para captar no cosmos posibles respostas. É un pouco jipi falar nestes termos, sobre todo dende unha época na que está mal visto crer nas cousas, pero ao ver e escoitar a Sr Anido queda fóra calquera parafernalia que poida rodear á esencia de facer cancións ou arte. Hai unha xente participando dun mesmo acto, dun ritual, probablemente polo simple pracer de facelo. Xérase un ambiente extraterrestre no que cada un é cada un pero todos nos entendemos. Nesta conversa houbo un ambiente parecido, puro e sincero.

Cibrán: Quería ver que intención tes ti cando fas música, que che dá facer cancións?

Sr Anido: A ver, eu cando empecei con isto, cando empecei a tocar de feito, realmente necesitaba algo que me axudara a sobrevivir, porque non atopaba nada que me motivara no que me rodeaba. Estaba realmente frustrado con todo. Non é que levara unha vida mala na miña familia, pero non atopaba ningún tipo de aliciente para nada. Foi cando empecei a tocar cos meus colegas, co meu irmán… E aínda con iso eu necesitaba algo que me dera a oportunidade de expresarme eu totalmente. Expresar as miñas ideas musicais, plasmalas e poder sacalas adiante. Foi cando comprei o catro pistas arredor do ano 1998 e empecei a gravar as maquetas con ese aparato na miña casa, con instrumentos que me iban deixando… A pregunta era entón que por que fago isto?

Ci: Si, ou que significa para ti a música, que che dá.

Sr: A ver, agora mesmo estou cunha etapa, nestes últimos anos, na que non sei se realmente a música me dá xa o que eu buscaba. Pero dos vinte anos ata os cuarenta, para poñer unhas cifras redondas… era todo para min. Estudar ou traballar para min era o mesmo, unha obrigación pola que tiña que pasar, pero despois era o fin de semana e poder ir a bares que puxeran música e escoitala, aparte da que eu escoitaba na miña casa… Emborracharse co alcohol, ensaiar e facer música… Creaba como o meu propio mundo, no que eu me entendía. Non había ningún impedimento, ningunha barreira para min. Porque eu sempre vexo… bueno, xa che digo, non vivimos no peor país do mundo nin moito menos, pero sempre me vexo oprimido pola xente, pola sociedade. E na música vexo que hai liberdade. Ti se vas a un concerto estás libre de calquera cousa, tanto tocando como participando no público ou organizando concertos. Ves un ambiente de liberdade que non hai noutras esferas da vida e eu sempre busco iso. A música deume a vitalidade ata agora, que estou nunha etapa de crise… sigo na música pero non me enche tanto como ata agora, que era practicamente o único que me importaba, o que me daba a ilusión para seguir vivindo. Escoitala… porque realmente a música, cando falan de que morre tal fulano, a min sinceramente dame igual. Non o coñezo de nada, non me supón nada, pero se teño os seus discos, a súa música, eu na miña casa podo interpretala ao meu gusto. De feito a veces fago as miñas letras propias sobre as letras que hai dese grupo. O que a min me…

Ci: … o que che suxire…

Sr: Si, eu recordo que de rapaz poñía os discos e estaba como nun estado de trance, hipnótico incluso. Estaba fóra de todo. Escoitaba a canción, o grupo, e metíame dentro dela. Escoitaba música por cascos, estaba meu pai vendo a televisión no salón, e eu enchufaba os cascos na cadea, poñía un vinilo ou un cd e estaba escoitándoo repetidamente. Unha canción ou un disco todo o rato, dentro dese mundo. O demais non me importaba. Estaba como quería estar. Despois claro, o tema do alcohol cando salía, ir a bares onde puñan a música… Gracias ao alcohol estás aínda máis así… E bailar, escoitar a música… de feito moitas veces o que me pasaba era que ao mellor estaba nun sitio e non me importaban as conversacións. Se estaban poñendo boa música só me importaba beber e escoitala, non falar coa xente. Iso tróuxome ata aquí. Senon non sei se estaría aquí, ou estaría, pero non estaría… ben. Non había nada que me motivara.

Ci: E o que dis de que agora estás en crise con iso, por que che sucede?

Sr: Estou nunha crise vital, porque claro, ese comportamento levoume a comportarme durante moitos anos como un rapaz de 22 anos. E cando os anos foron pasando… ata os 30 anos podía ter 22 anos, ata os 35 tamén, pero aos 40 xa non. Houbo aí como un crac, que me está dicindo que podo seguir indo a bares, seguir indo a concertos… pero non podo pretender emborracharme así. Xa non me senta tan ben o alcohol como me sentaba, as resacas xa non son as mesmas… A música tampouco me chega tanto como me chegaba. Agora teño a posibilidade de poder mercar en vinilo os discos que sempre admirei e tiña en cinta ou en cd. E cando os teño na casa non escoito compulsivamente a música como facía antes. Basicamente é iso, non podo ser un rapaz de 22 anos toda a vida. Non pode ser, é imposible. Entón aí está habendo como unha especie de adaptación. A miña mente e o meu corpo xa non aceptan ao mesmo Rafa.

Cosmonauta Tropical: Pero se ti buscabas na música unha forma de evasión da realidade, agora entendo que o que estás buscando é enfrontarte a esa realidade. E entón decidiches suprimir a música desa ecuación?

Sr: Pode ser, porque chega un momento en que non te podes evadir da realidade. Eu sigo vivindo no mesmo sitio do mundo no que vivo, no que está habendo cambios… Non podo evadirme da realidade, a xuventude infinita esa non existe. E eu vexo casos de xente que non acaba ben. Chegado un punto, para non ser un pureta doloroso, ti tes que cambiar…

Ci: É que agora cando estás falando de xuventude estás falando duns certos hábitos, que teñen que ver con saír e beber…

Sr: Exactamente.

Ci: Eu aínda non envellecín, non sei, pero unha cousa que me preocupa é como envellecer sen ter que renunciar ao que agora lle dá sentido ao que fago. Entón si que penso que máis que ver cos hábitos ten que ver con conservar a ilusión sobre as cousas. Supoño que cando te fas maior tes menos capacidade de sorprenderte porque viches máis cousas, pero si que penso que hai artistas que o conseguen… Non sei se ten que ver co rock and roll, que sempre se asociou moito ao xuvenil. Porque noutros tipos de arte imaxino que non hai o mesmo conflito. Seguen creando ata que morren e non se ve como unha crise ou un pureta triste, raro ou fora de lugar.

Sr: Si, eu creo que se achega bastante ao que estou falando. De feito nos últimos tempos, a xente coa que me movo xa non é só xente do mundo da música. Estou con outra xente dentro do que é a arte, a miña parella faime ver que na expresión artística hai outras posibilidades. É o que dis ti, non solo o rock que é moi directo e moi intenso. Hai outras opcións e non tes que acabar como eu non quero acabar. Que eu respeto a todo o mundo, pero non quero acabar como o cantante de Obús. Non quero acabar con greñas, 60 anos e pantalón axustado. Paréceme ben se el é feliz así pero eu nunca vou estar contento con iso. Entón estou buscando o meu camiño. Cheguei ata aquí e estivo moi ben, e vou seguir, por suposto, pero non é o mesmo. Estamos aquí, e noutra época eu xa estaría desexando ir a emborracharme. E ao mellor non é algo que agora me interese moito. Ao mellor voume para a casa despois. A pregunta era… que que me motivaba. Pois nese momento da miña vida foi iso. Segue sendo algo para min moi importante, pero xa o tomo doutro xeito. Supoño que en parte tamén foi pola gravación deste disco, que para min foi algo moi duro.

Ci: En que sentido foi duro? Polo que se alargou?

Sr: Claro, foi estar alí moitas horas, moitos días… eu entrei nunha etapa xa… non provocada por isto, pero entrei nunha etapa de ansiedade, estrés, de ter que medicarme algún mes… E non estaba para iso. Pero tiña que seguir porque sabía que senón podería quedar aí parado. Non por Javi, que é unha persona marabillosa, pero podería quedar parado. E para min quizais sexa o proxecto máis importante que poda facer na miña vida, e non podía permitir que iso fracasara. Entón estiven aí en condicións moi malas, moitas horas alí, en moitos momentos sen saber o que estabamos facendo, pero estaba alí.

Ci: Porque canto tempo levou realmente?

Sr: Tres anos. Sumando todas as semanas que estivemos, máis de trescentas horas… Semanas enteiras, xornadas de oito horas… De feito antes ía a un estudo a gravar e para min era marabilla, e agora…

CT: É posible que teñas unha depresión post-parto?

Sr: É posible, si.

CT: E por iso o ves todo tan negro?

Sr: Non, non o vexo negro. Sobre o que preguntaba Cibrán, eu dinme conta de que non era a mesma persoa. Foi unha conxunción de varias cousas. Eu pensaba que era o mesmo, pero non o son. Iso valeume ata aquí, estuvo moi ben, pero agora necesito outras cousas. Tróuxome ata aquí moi ben a verdade, toda a xente que coñecín tocando, todas as sensacións que me produciu a música… para min son momentos de éxtasis, ir a un concerto, escoitar algún disco… Foi do mellor que me pasou na miña vida. Non sei se haberá outras cousas que poidan chegar a iso, pero para min saír unha noite, ir a varios bares, escoitar boa música e emborracharme era un momento de éxtasis vital. Se cadraba que tivera unha parella que tamén lle gustara e poder compartilo con ela… non necesitaba un tripi nin nada. Xa o tiña eu no corpo (risas).

Foto de David Tombilla

A relación co público

Ci: O que estaba pensando é que claro, agora estás falando do que che aporta a música con respecto a ti mesmo, e tamén como oínte. Ti á hora de crear pensas no que vai interpretar o público? Como che gustaría que o público entendera o que fas?

Sr: Home, eu a visión que teño de cara ao público é que non lle interesa a ninguén. Penso que son unha persoa que é totalmente anónima… Bueno, anónimo non, pero que se coñece en ámbitos moi reducidos por moi pouca xente. Teño unha visión bastante negativa, non lle interesa practicamente a ninguén o que eu fago. Aínda que non me guste, non teño unha visión optimista para nada.

Ci: Pero incluso dentro da xente á que si lle interesa…

Sr: Iso é pouca xente. Eu sobre todo os últimos dez anos compartín ao principio a escena ou como se lle queira chamar con moita xente que despois chegou a ser coñecida. Mentres que o que fago eu non chega a ningures. En certo sentido teño unha visión negativa. Non me importa porque vexo que hai xente á que lle gusta de verdade e iso xa me chega para sentirme ben. Non lle dou moita importancia, porque as letras que eu poida facer, ata que punto a xente as escoita? Estes días fixéronnos unha entrevista de Travesti Afgano e preguntábanos o tipo “bueno, tedes aquí a Rafa, que supón iso…?” e a miña resposta foi que non supoñía nada. Porque realmente aínda que sexa coñecido en ámbitos pequenos non son ninguén na música como para supoñer un peso ou algo no grupo. Non vexo que sea relevante. Que che vou dicir? Sigo facendo música e esa visión tívena sempre. Tamén é moito pola miña forma de ser, unha persoa tímida… Non sei se queres profundizar máis por aí…

Ci: Non, era iso. Supoño que a maioría das veces a motivación da xente para facer algo creativo é por un mesmo, para expresar algo… pero queiras que non, cando o sacas fóra e vai a outra xente pensas no que che gustaría que a xente entendera…

Sr: Claro, exactamente.

Ci: … e eu penso que pode ser frustrante que a xente se faga unha idea do que fas que non se corresponde coa que ti tes.

Sr: A min estame sonando a cando hai dez anos tocábamos Jiménez del Oso sen baixo. A xente fixábase que era guitarra e batería, fixábase que non había baixo. E era como, joder, non inventamos nós isto, hai moitos grupos que non teñen baixo. E moita xente só se fixaba niso. “Hostiá, fixeime que non tedes baixo. Non entendo como non tedes baixo”. E eu dicía “pero tío, fixaraste na música, non en se temos baixo ou non temos baixo”. Pero claro, todo depende tamén do mundo no que vivimos. Galicia nos últimos tempos evolucionou algo, pero claro, que te podes atopar indo a tocar por aí? É como unha especie de abismo. Se tes unha certa repercusión… Vén a segunda parte, que é que se tes éxito e eres coñecido, que sucede aí? Pois non é tan bonito. A xente vaite ver pero non vai polo que fagas, solo vai polo que supós. Entón aínda é peor, entendo eu. Cando non eres moi coñecido a xente non che dá importancia porque non eres ninguén, non te valora. Pero cando eres famoso entre comillas e te van ver, a maioría vai porque dixeron ou din que é tal grupo e que fai iso. O outro rollo por un lado é frustrante, pero que lle den polo cú. Eu sigo facendo a miña historia durante anos e sigo con moita ilusión. Creo que non perdín a perspectiva do que quero facer. No mundo anglosaxón supoño que será distinto. Pero aquí a xente que vai é moito diso, vai ao tuntún. Igual que vai a un concerto gratis a verte a ti vai a outro que paga vinte euros e fai o mesmo. Non sei ata que punto me gustaría estar no outro lado. Eu fago un análisis do que eu vexo, pero non é que me sinta frustrado. Non me sinto mal, simplemente vexo que eso é o que pasa.

CT: Pero entón ti pensas que é unha pelea solitaria seguir co tema da música? Ao final non é máis importante a xente que coñeces? Aínda que sexa unha cousa minoritaria, non che dá a sensación de que a cousa está funcionando ben na túa vida?

Sr: Claro, joder. Eu creo que ao mellor entendín mal a pregunta. Preguntaba iso?

Ci: Si, non sei. Non tiña unha resposta pensada (risas).

Sr: O que estás falando ti, a nivel personal, claro que si, a felicidade é moi grande. Toda a xente que coñezo, que coñecín e todo o que compartín e comparto, todo o que sinto… Iso non o vai haber noutros ámbitos. É pouca xente ao mellor a que lle interesa, pero a esa xente si que lle interesa de verdade. Si que te apoia e si que te aprecia. Ti coñeces outra xente, transmíteslles a eles e eles transmítenche a ti… Porque ao fin e ao cabo a música, como tantas outras facetas da cultura, é iso. Aínda que o queiran vender como outra cousa, que queren vendelo como que é un negocio, non é certo. Antes de que existira o capitalismo a xente xa tocaba, pintaba e se comunicaba entre eles. Era o que se facía. É a miña concepción da música e de calquera tipo de expresión artística en xeral. O rollo é o que dis ti, Cosmonauta.

CT: Eu penso que é unha idea moi importante, empezar a olvidarse do tema de “chegar a” ou “facer”.

Sr: Bueno, pero iso inflúeche. Porque ao final,a fin de contas, vives onde vives…

CT: [falando consigo mesmo] E ademais cando fas un produto e o publicas… Porque unha cousa é se o fas para ti mismo, pero se o publicas é porque queres chegar a un público. E tes que facer esa mensaxe comprensible… Si que hai un rollo de “eu creo porque necesito expresar”, pero tamén porque necesito conectar con alguén.

CT: Aí hai unha contradición, porque fas un produto que sacas ao mundo, pero tampouco esperas que sexa un gran produto comercial. Queres que haxa un grupo de xente que o entenda, pero que queres que haxa, cincuenta, cen?

Ci: Eu creo que tampouco limitas iso. Eu penso que fas unha cousa sincera, que é como ti queres, e que chegue ao maior número de xente posible.

CT: Ao maior número, de verdade? Ti queres que todo o mundo o teña, que todo o mundo o vexa, que o teña na súa casa…?

CT: Queres conectar…

CT: … con xente da túa xeración, ao mellor?

CT: Non, con xente que se tiveses a oportunidade de coñecer na vida real conectarías. E se fas un produto e o publicas eu penso que é iso o que tratas de facer.

CT: Para min si, pero penso que hai unha pequena contradición aí.

Sr: A ver, eu vouvos poñer un exemplo. Cando se fan os rollos de autoedición no Liceo, as feiras de deseño e tal, é moi frustrante ver xente que non vendeu case nada ou vendeu moi pouco. Non sei que carallo de comparación estou facendo, pero é moi chungo, sabes? Porque ti fas unha obra que mostras alí, que levou traballo, e por desgracia se tivera máis visibilidade poderías vender todas as túas pezas, os exemplares dun libro ou unha serigrafía. E hai xente que por desgracia vende unha ou dúas e nin lle dá para os gastos do que está facendo. E dache a sensación de “que carallo estou facendo?”. “Para que carallo estou aquí?”.

CT: Eu penso, co tema do fanzine, que cando non vendíamos ningún era como jodido. Están aquí na casa, non os le ninguén… e facémolos para que a xente os lea. Pero eu agora, no noso punto, que non somos famosos en absoluto pero hai xente que o le, con eso estou contento. Pero en realidade, ese é o obxectivo da xente cando fai algo? Ou mola máis vender mil, ou dez mil, e non coñecer a ninguén de quen o le? Ou mola máis coñecer a quen o le e despois que che comente…?

CT: Mira, cando nos compraban tres fanzines, eu sabía que esa xente o ía ler. Pero agora que nos compran cincuenta eu xa non sei.

Ci: Eu creo que cando chegas a un público máis grande é como o que dicía Rafa antes de ser un grupo coñecido. Non sabes como o vai recibir a xente porque perdes o control, pero creo que tamén é unha cousa que tes que asumir cando fas algo creativo. Para min o interesante como espectador, lector, oínte, é chegar a unha obra que a min me poida facer un cambio ou influir de algunha maneira. Hai moitas cousas que me teñen influido e o autor non ten nin puta idea de que me teñen influido, porque é un disco dun señor que morreu hai 30 anos ou o que sexa. Pero iso non quita que sexa importante para min. E se un disco que fixo un señor en Liverpool no ano 73 de repente é importante para min é porque houbo unha maneira de que iso chegase a un público moi amplo. Cando chegas a moita xente haberá moita que o reciba de forma banal, pero tamén se incrementa a cantidade de xente para a que pode ser importante. E para min é o sentido de sacar algo fóra.

CT: Pero tamén é contraditorio.

CT: Ao final é ser capaz de facer un obxecto sagrado…

Ci: Si, supoño que para un mesmo facer arte é sempre algo sagrado. É importante para quen o fai. Se é importante para alguén máis xa é a ostia. E si, é contraditorio…

Sr: É perigoso. Quero dicir, á hora de esforzarte por sacar ti o teu, o nivel de frustración que podes chegar a ter pode fundirte. Eu estou pensando, por exemplo, neste rapaz de Vigo que tiña un proxecto que se chamaba O Fillo Pausado. Claro, non o coñece ninguén, é increíble. É increíble tamén que ese pavo gravaba os seus discos a finais dos 90, no estudio, pagaba as copias, a edición e todo, e non se sabe nada del. Eu vino pola rúa. Por un lado quixen ir falar con el, pero non sei, non o vin así moi… Pensei, “como estará este tío agora?”. Antes movíase por Vigo, agora creo que nin eso… Tiña un nivel de creatividade brutal. Realmente apostou moi forte co seu primeiro disco, fixo 500 vinilos e non sei se vendería 80.

CT: Non, non…

Sr: Se vós o escoitades, seguro que ides ver algo aí. E como estará hoxe? Víase que no seu momento apostaba forte e non tiña a repercusión mínima para ir tocar a algún lado ou facer algo. Chamábame a min para ir tocar e eu dicíalle “neno, eu que che vou ofrecer?”. Eu ás veces intentaba, pero non sei se chegara a facerlle algún concerto fóra de Vigo. Nunca fun capaz, que eu nesa época non tiña aínda contactos ou o que fose para poder facer algo. E iso, estame vindo á mente porque o vin por alí pola rúa e hai un mes escoitei o seu disco. E dixen que eu así non quero acabar, eu quero chegar ata o final coa miña teima. Non podo frustrarme. Vexo moita peña e logo dis, claro, é que que cantidade de discos (xa non digo maquetas) se poden quitar en España a día de hoxe, en cd ou en vinilo, e non saber nós nin que existen? E poderían interesarnos! Moitísimos, centos. E que pasa con esta xente? Frústrase e desaparece, porque di “esto non é o meu, aquí non pinto nada”. Entón eu cando estamos falando das ilusións non estou disposto a frustralas. Por iso esa capacidade de pecharme e quedarme un pouco aí tirado.

CT: Eu o que penso é que ti cando fas unha obra de arte e tentas comunicarte co resto do mundo e sacas algo de ti que é tan puro e tan brutal tes que dixerirllo á xente para que o entenda. Ti podes sacalo ao bruto e dalgún xeito pode comunicar co resto das persoas. Podes ter esa sorte. Pero, senon, tes que comunicalo, porque doutra maneira valo comer ti, que es a única persona que o comprende.

Sr: É que aí está o perigoso…

Sr. Anido na tenda Glück

A escena e a idea do folk

CT: Eu aí entendo que é moi importante… Bueno, tamén vén un pouco a colación da entrevista que lle fixo o Javier Becerra, o de Retroalimentación, a outro periodista que non sei como se chama…

Ci: O do indie, o Nando Cruz.

CT: Ese. Pois o pavo tiña un tono moi social, o que non era o de Retroalimentación. Eu creo que, baixando moito á realidade, ao día a día, nese punto no que cando ti fas algo personal e despois tes que movelo e hai xente que ten que escoitalo, creo que é moi importante o tecido social que hai arredor diso. Os locais que hai para tocar, a xente que vai aos concertos, a xente coa que falas… Iso é o que che permite manterte con ilusión ou que funcione. Entonces é case tan importante a xente coa que te relacionas e o ambiente no que está funcionando todo isto como a túa proposta personal. Son cousas que teñen que funcionar paralelamente.

Ci: A min moloume esa entrevista porque ademais era como que Becerra non acababa de…

CT: … non pillaba o rollo, estaba co seu rollo escapista, dos noventa, preciosismo… que se o disco de Family era a ostia…

Ci: Claro, e había un momento no que dicía que facía falta pasta para que La Buena Vida puidera gravar tal disco…

CT:… cunha orquesta, claro…

Ci: E Nando Cruz dicíalle que que é ao final o que perdura. Que se ti queres un disco da ostia, unha obra mestra, ou que se quere un espazo que perdure… Agora que é máis importante, que calquera dos grupos que estean tocando no Liceo e na Tomada grave un disco da ostia ou que o Liceo e a Tomada sigan existindo de aquí a cincuenta anos? Eu penso que é máis importante iso. Xenérase que existan grupos, e se logo son bos, pois mellor…

Sr: Antes en Galicia a peña ía á súa bola, buscaban o seu beneficio persoal, non había traballo en común prácticamente. A felicidade está en formar parte de algo, non só nuns fins persoais.

CT: Vai moito por aí a cousa.

Sr: Fáltanos moito rodaxe. O que fixo Calvin Johnson con Beat Happening mólame moito, logo menos… pero iso, un tipo que chega aí, solo, que toca… Esa é a idea. Un tipo que sigue no mundo, joder. É un tipo famoso. Como que famoso? Aí está, chega, toca, cobra trescentos pavos… Que vai, triste? Vai obrigado? Ou Mike Watt, vai obrigado a tocar aí para cincuenta persoas? Que está, drogado? Que eu saiba non. Claro, por desgracia, non temos eses referentes aquí. Porque todo o que é dos oitenta… Agora vai pasar, cando pase o tempo si que se verá a unha peña que o facía por gusto, pero non é o caso. Toda a xente que estivo aí na música ou noutras formas de expresión, cando foi famosa, aínda que non a ese nivel, xa non transmite nada. É como as cinzas dunha lumeirada.

Ci: Ti agora estás falando de que non hai esa tradición porque facemos música de influencia anglosaxona, aínda sendo de aquí. Pero como pensas na tradición de aquí, do folk?

Sr: Para min eso é moi importante. Non é unha música que escoite, por desgracia ou por circunstancias. Pero a verdade é que me considero máis preto dese rollo que do rollo anglosaxón. É o que falaba antes, a música era algo popular, non toda esa trapallada que nos queren vender. É unha loita na túa cabeza, eses conceptos… Nunha foliada van alí e que van? A cobrar? Van e tocan, non lles importa nada máis. Por sorte para nós aínda pasa. Son músicos como a copa dun pino e todo o que queiras. Só van alí para tomar uns cacharros e tocar. Entón cal é o referente? Non sei, eu aí… Cal é o referente para nós? No rollo anglosaxón a música está moi ben, pero a actitude, a filosofía, fai moito dano, penso. Están os personaxes dos que acabamos de falar, pero no rollo inglés non vexo eu un rollo de que querería coñecer a este pavo, aínda que veña aquí a tocar. Prefiro que non. Na entrevista esa que estou falando de Travesti nos preguntaba o tipo “Con quen quereriades tocar?”. E se me preguntas, pois diríache que cos Oh Sees, pero quen carallo son os Oh Sees? Porque o tío falaba de que tocaramos cos Intelligence… Os outros falaban que moi guai, que foi a ostia… e bueno, tivemos sorte, porque eso é unha lotería. Pódeche tocar con peña que… olvídate de estilo e procedencia. Ao mellor os jevis de aí ao lado son xente supermaja e pasas unha noite con eles cojonuda e con estes tipos nin che deixan o equipo… É unha putada. O que dis ti, eu non podo pretender que me gusta a música folk agora ou que a fago, pero respeto máximo. Cando se critica o folk facilmente “ah, gaiteiradas, e tal…” danme pena. Cando vexo en Facebook a esa peña é como “tío, ti sabes do que estás falando?”. É moi fácil criticar. Eu sei o que hai aí, e se vou aí á Repichoca e vexo unha foliada vexo o que hai aí, que non o vexo noutro sitio. Hai que ter collóns para dicir “ah, os das gaitas”. Hai que ter collóns para falar do que non se sabe.

CT: Dos bloqueiros.

Sr: Bloqueiros e todos os tópicos do mundo. En cambio cos Ramones se vén o vejestorio aí cunha peluca… a día de hoxe prefiro ir ver a foliada que ir ver a Marky Ramone, aínda que sexa gratis.

CT: E pode ser que nos últimos tres ou catro anos a xente que está tocando reducise drásticamente as ínfulas? A xente que ten ganas, que se nota que quere chegar a máis ou tocar a tope… bueno, eu non coñezo nada dende o punto de vista dos músicos, pero si que noto moita humildade en xeneral. Non creo que ningún dos grupos que vexo agora e que me molan teña intención de tocar no FIB ou no Primavera. Eu non fun a concertos hai dez anos, pero si que vías grupos que querían saír na Rockdelux… e eso agora non o vexo nada.

Sr: É que na época na que empezou Triángulo non había o ambiente que hai agora, sabes? Non existía o Liceo nin hostias, non había nada. Tocábamos alí en Boiro, no Cachán… organizábamos nós o concerto, non había nada diso. Non había opción. Ou querías chegar a algo ou quedabas no camiño. Agora é o que dis ti, hai outra vía. Podes facer a túa música sen ter pretensión de nada máis. Podes seguir facendo a túa música perfectamente. Eu pagaría por tocar no Liceo, pagaría moitos cartos pola sensación que a min me produce. E non é que sone mellor, pero a sensación…

CT: Moito menos estrés, a idea é como moi distinta.

Sr: A sensación que tes é todo o que contan nos libros de música anglosajona, “Yo te maté”, “Tengo la bomba de oxígeno” ou que carallo. Iso está pasando aquí neste momento. Está habendo unha posta de sol, estás tocando coa porta aberta, vendo a posta de sol, a xente que está alí está escoitando a túa música porque foi alí a escoitala. Non é cuestión de escribir un libro sobre eso, que algún quererá escribilo e maldita a idea. Iso está pasando, é o que estamos falando de dicir, gracias a Dios, os que estamos aquí sentados temos outras sensacións que non había ata agora, e hai xente que se dá conta de que tamén é importante eso. E o que dis ti da música folk, eso é moi forte.

CT: Eu creo que ten que ver con ese tema. Nós agora aquí estamos celebrando con música, simplemente eso. A música é unha cousa celebrativa, de xuntarse. O sentido é parecido. Non é unha industria. Chega o fin de semana, queremos estar cos colegas, tomar unhas birras, ver xente que non vemos… E hai concertos e vemos os concertos e ten ese sentido celebrativo. Ninguén gana cartos. Non están tocando a gaita nin a zanfona pero están tocando. Eu aí vexo ese rollo. Ou hoxe mesmo. Ese paralelismo gústame moito. Eu tamén o pensaba moitas veces, que o sentido destes rollos, do Liceo, da Tomada, do Pueblo… é coller un fin de semana e ver xente que non ves, si que é un rollo moi bonito.

Sr: É precioso, é algo que nunca esqueceremos.

CT: E ten ese rollo de folk… bueno, pódeslle chamar folk porque é o que fai o pueblo de hoxe. Somos xente que temos as influencias que temos, pero é algo desinteresado… e dame moita alegría.

Sr: Claro. Tamén no folk de hoxe hai ás veces moita cousa que tira para atrás.

CT: Si, que si celtismo…

Sr: Moito paripé.

Ci: Si, rollos tradicionalistas…

CT: Purismo.

Sr: Hai moito flipao aí e moito gilipollas tamén. Dicimos que temos en conta ese mundo pero tamén hai moito gilipollas e moito flipao, moito nazi tamén… Hai de todo. Pero este rollo é bastante puro, non está pervertido aínda e ao mellor está así moito tempo. Porque claro, eu cando falo de que me pasou isto coa música, eu sigo nese punto. Para min é algo ideal, que está máis alá… Non podo entender o mundo sen a música, aínda que non houbera non sei que alternativa tomaría.

Sr. Anido e Sra. Álvarez

A música como relixión

Ci: Eu agora estaba pensando no disco, que hai varios dos temas que tamén teñen un pouco que ver con iso. Porque falas bastante do espacio, do cosmos… e falas tamén de relixión, e supoño que tamén ten que ver coa idea que tes ti da música.

Sr: Totalmente.

Ci: Explícame como entendes iso.

Sr: Son as letras que fago ás veces. Podo facer unha letra de andar por casa, de… eu que sei, de que estaba na barra do bar e romperonme un casco. Ou podo facer unha cousa de flipar… “Cara Oculta” é unha flipada que tiven un día, de pensar que ía viaxando, cando morrera, que ía ao sol e que ao outro lado do sol estaba toda a xente alí. Que detrás do sol estivera o ceo, que ías chegando e era todo moi brillante, iso que din das tormentas solares… Eu estaba moi influenciado polo cristianismo e pola idea do máis alá. En parte o cambio meu é porque para min eso é absurdo xa. Hoxe en día non creo nada, moi pouco niso. Falaba con Dios… Quero dicir, non estou enfermo, pero falaba con Dios como se fose o meu compañeiro, apoiábame nel. Sen embargo a música entendo que é como unha relixión, que che fai ir a outro sitio. Escoitas unha canción, ou a tocas, ou vas a un concerto… E estás vendo algo como máis trascendental. Esa canción creo que é un intento bastante conseguido de facer algo trascendental, que está máis alá da realidade… que hai algo máis. Por desgracia as relixións estropean a nosa capacidade de pensar sobre iso, pero eu creo que si que hai algo máis. Realmente pode estar aquí. Esa canción fala diso, como se foras a outro sitio… E a veces tes a sensación esa, de sentirte tan feliz, e que toda a xente é boa e que estás como dios… Eu teño ataques dese tipo. Por exemplo cando fun á Marea [Atlántica], a primeira vez que fun así a unha…

CT: Asemblea.

Sr: Mmm… unha asamblea non, era unha convención do fin de semana, para falar do código ético e esas cousas. Entón ao final do día tomei unhas cervezas e entrei nun estado… místico. E teño a sensación de que estou nese bar e todo o mundo é cojonudo, e empezo a darlle a man a todo Dios e abrazalo… e dicirlles que todo é cojonudo, e poño algunha chorrada no Facebook. E a música para min é o meu instrumento, e por iso a veces falo dese tipo de cousas. E despois xa hai cancións que son as putas risas. “It came from outer space”…

Ci: Aí poste no lugar dun extraterrestre, non?

Sr: Claro, é que é increíble como non hai máis cancións como esa. Como non pode ser que haxa unha canción, ou unha película, que fale do que eu considero que é a realidade. Como carallo vai vir aquí un extraterrestre?

CT: Para que, non? (risas)

Sr: Ti cres que se vén un extraterrestre… nós iamos asumir iso ben? Íamos ir contra el, como fan nas películas. E na posición do extraterrestre eu veño aquí, a ver que pasa con esta peña, e chego, me persiguen… Sin facer nada, simplemente porque son diferente.

Ci: É que a xente ten medo ao descoñecido, é conservadora.

Sr: Esa canción tamén é a movida de sentirse un bicho raro. Ser un extraterrestre na Terra. Ás veces teño a sensación de ser un bicho raro. Estou no traballo e digo, “joder, pero que fago eu aquí? Esta peña…” É boa peña, sabes? Porque é boa peña, pero de que me están falando? Que me están contando? Non entendo de que me falan, teño que seguir as conversacións con atención… Hai moita peña que aínda por encima é unha gilipollas, unha puta mierda, e xa non lles dou nin cinco minutos. Pero logo vendo peña normal… É o mismo. Pero bueno, as miñas letras non están centradas nunha temática concreta. Poden falar dunha historia, poden falar dun rollo místico, poden falar de andar por casa… Pero as do disco é verdade…

Ci: Neste disco eu véxoo así. Ao mellor as de Metralletas Lecheras eran máis nesa outra onda que dis…

Sr: Non, a verdade é que estou pensando que a maioría das letras teñen… son un pouco místicas a maioría delas.

Ci: Eu estaba pensando no do extraterrestre, e cando estaba comentando o disco dixérame Mar [Catarina, teclista de Chicharrón e Esposa] que lle parecera que tiñas moitos máis rexistros na voz. E que iso ao mellor tamén tiña que ver co de adoptar distintos puntos de vista, porque tamén falas de personaxes distintos… Hai esta de Rocky, ou a de Will Smith, na que mesmo son outras voces…

Sr: É que ao estar alí tanto tempo… Ás veces son cancións que naceron alí practicamente. A letra desa canción é unha combinación… dixo Javi “veña, vamos facer aquí unha letra”. Estaba tamén o meu irmán. Entón Javi buscou unha biografía de Kurosawa e empezou a lela e meu irmán empezou a dicir cousas incoherentes totalmente, que non tiñan nada que ver. Facían unha voz e outra, pero as voces non lle gustaban a Javi, a letra quedou e as voces cantaban as tías… Eu non fixen esa letra, fixérona eles. Pero ao mesmo tempo conecta co da letra de Marciano Balboa, que estaba feita alí. E eu alí non sei que pasou, porque non sei nin por que fixemos a canción, nin de onde saiu a letra, non sei nada. Como di a letra?

Ci: “Rocky es un chico despistado / no quiere estar en lo alto del cartel…”.

Sr: Non sei por que, non sei de onde saiu. Foi alí, o Javi empezou a buscar unha melodía de teclado, sacou tres ou catro teclados e estivo tres horas poñendo teclados e buscando sonidos. Entón eu púxenme e saquei a letra. Creo que é das mellores letras que fixen, pero saiu así. Non entendo nada, non ten sentido ningún esa letra.

Ci: Tamén é o que dis do trance, non?

Sr: Claro, alí houbo moitos momentos de trance. Aparte na primeira semana, que é cando máis fixemos, eu estaba bastante ben aínda, non entrara no proceso de ansiedade… E veña a beber e a fumar, a estar alí borrachos… E veña licor café. Si que aparte o Javi é como… Eu digoo sempre, con determinadas persoas teño conexión, como con Rubén ou Javi. Teño un punto de conexión como se fóra un corpo con dúas mentes. Como se chegara un punto en que dúas persoas se uniran e esa persoa soa tivera dúas mentes pero fosen dunha mesma persoa e puidese ir cambiando. Con Javi gracias a Dios pasou esto, que vai ser unha das experiencias máis brutais que tiven. Que con alguén que non coñecera de nada chegaramos a facer isto. Por eso si que penso que non haberá outro mundo, pero ás veces tes algún tipo de experiencia tan estraña, de conexión con certa xente, que chega a producir certas cousas… chegas a un punto que non te explicas como pode ser que esto pase. Non ten sentido que este tío se interesara por esto que fago, e que esto fora certo… Entón si, eu son místico, claro que son, pero dentro da crise que estou tendo a relixión desapareceu. Fun educado na relixión católica, e fixo crac tamén. Isto non vai a ningún lado. Como podo pretender seguir adiante na miña vida utilizando isto? Esto é o que utilizan outros e non estou disposto a ser nin 0,5 coma eles, non quero saber nada disto.

Ci: Estaba pensando ao mellor no de “Hare Krishna”, que me parecía curioso que falas de varias relixións. Buda, Shiva, Cristo… supuña que era unha maneira de pensar no aspecto relixioso pero en abstracto, como dicindo que dá igual unha que outra.

Sr: Eu creo que o cristianismo no seu principio tamén era así. Hai cousas e xente que son válidas. Pero por desgracia no mundo occidental utilízanse sempre para manipular á xente. Ultimamente onde estou metido é… non “estou metido” no sentido de estar estudiando, pero o que me chega moito son os lugares de poder en Galicia. Onde se fixo unha capela, pois o que había antes. Os lugares de poder e a relixión que había aí, que si que era real, que a xente flipaba sen ningún tipo de manipulación de ninguén. San Andrés de Teixido ou a Virxe da Barca, os santuarios que había anteriores á cristianización… Todo o que che produce iso cando estás alí, a forza que ten… Como pode ser que iso se perdera a un nivel tan grande? Que non se conserve… Eu si que o intento estudiar, é verdade, pero por desgracia só atopo libros que falen deso dentro da tradición católica.

CT: De todos os xeitos eu creo que cando vas a eses lugares de poder, atávicos, a xente non pode evitar seguir sentindo unha forza. Eso non se perdeu, pero é que están menos transitados.

Sr: O que sería a hostia sería que se conservase a tradición real! Na Virxe da Barca, a pedra de abalar… realmente si que é porque se facía. É real, non é algo que inventaran, é algo que se transmitiu por xeracións centos de anos, non é que chegara un tipo ou o cura e dixera “agora é esto”. Ou o bispo de nonseionde. Ou en San Andrés de Teixido, que había aí? Que tipo de bailes ou de actos litúrxicos facían? Iso si que por desgracia non se pode estudiar porque non hai nada. Só hai o que se transmitiu pola relixión católica. Podes interpretar algo do que eso foi… Iso atraeme moito. Quen sabe, ao mellor na miña segunda parte vital adícome a iso.

Entrevista a Dois

Esta entrevista fíxose o 8 de febreiro de 2015 e publicouse no número 4 da Revista Porno. Agora que Dois sacaron o seu primeiro LP “Está bien” parecíame un momento bonito para recuperala. Lembro que tiña (ou tiñamos) unhas expectativas diferentes sobre o que ía ser a entrevista, porque viña de escoitar o seu EP e identificarme moitísimo e sobreinterpretalo falando con María, Teo e Xacobe. Tamén dá a impresión de que Dois tiñan unhas expectativas distintas sobre o que ía pasar. Iso nótase cando falamos de “Coches abandonados”, por exemplo e tento tratar o tema dos mitos, que ao mellor é fliparme en plan Greil Marcus. O da sobreinterpretación ten un perigo se caes na pedantería (a min pásame) pero ao mesmo tempo creo que o feito de que falaramos de ideas ou sensacións que a eles puideran chocarlles indica que a súa música é moi rica.

Con: Cibrán, Teo, María, Xacobe, Santi Zubizarreta, Julia Huete e Dois, claro.

Collages de Lúa Piznik

Pódese falar de Dois en termos musicais. Son un grupo de pop perfecto, deses nos que cada parte pode molar por separado pero logo conxuntamente o efecto se multiplica. As liñas de baixo, como podía pasar coas dos Smiths ou incluso as de Hüsker Dü, fan a canción sólida pero tamén debuxan cousas novas pola súa conta. As baterías teñen un aquel dramático como as percusións de Phil Spector. Simples pero memorables por detalles atípicos, e supoño que “Mayumas” é o mellor exemplo: é unha batería para un baile dunha comunidade que se sinte feliz por sentirse igual de triste. As voces e as guitarras son o esqueleto sobre o que o resto se apoia, e son o aspecto máis emocional. Pódese falar de Dois en termos emocionais. A min fanme feliz, escoitalos faime sentir que as cousas teñen sentido dalgunha maneira e que pertenzo a algo. De feito fanme tan feliz que pensar en música e letras me supón un esforzo grande. Pódese falar de Dois en termos líricos, porque cun só EP de 5 temas xa parecen ter construido un universo propio (tamén axuda a estética). Esta entrevista probablemente fracasa en calquera deses aspectos. Cargamos demasiado as tintas nas letras, fixémola un domingo de resaca (o día anterior tocaran Dois e Anti S. presentando a exposición de Julia Huete e Óscar Raña en El Pueblo) e en vez de crear un aspecto íntimo eramos nove ou dez persoas alí. Deu lugar a unha hora e media de conversa na que Dois só era un dos temas e logo completámolas con algunhas preguntas por mail que lle dan a isto un toque frankensteiniano. É unha entrevista estraña pero esperemos que fermosa á súa maneira.

Cibrán: Estivemos escoitando María e eu o voso EP e estabamos falando das letras e non entendíamos o que decían, e a veces entendíamos cousas ao contrario un do outro. Non sabiamos se dicía “estás cansada de ser tú” ou “estás cansada de no ser tú”. Entón, que pensades diso? Preocúpavos que poida non entenderse o que dicides? En abstracto e en concreto.

Pulpo: Eu creo que non era intencionado, pero é un resultado que ten a súa gracia. Paréceme interesante que se poida xerar esa ambigüidade en base á forma en que as letras están como medio camufladas. Que haxa lugar a distintas interpretacións está guai.

Hipi (con H para distinguir de Jose): De feito a veces nin nós entendemos as letras.

Jose: Si, porque algunhas letras están feitas aí no último momento.

P: Eh, bueno, bueno! Hai algunhas que non!

J: E algunhas que si. (risas)

C: E que opinades das letras de Dois?

J: Eu tampouco lle dou moita importancia ás letras. Cando non quere dicir algo explícitamente, claro, non lle intento buscar… Son máis de escoitar melodías e tal. O que si que a veces si que me fixo no ritmo e cousas así, ou determinado vocabulario ás veces pois non me convence e outro si… En canto ao significado a verdade é que me dá igual, porque supoño que o que quererá dicir el non ten nada que ver… Bueno, salvo nalgunhas letras, por exemplo en “Romilar”…

P: En “Romilar”?? (risas)

J: A canción que é “No más”, que si que está bastante claro o significado. Cando non o collo ben pois dame igual.

H: O tema é que igual nos fixamos máis na musicalidade das letras, pero ao final así de refilón están de puta madre.

P: Gracias, Hipi.

C: Refírome porque aínda que as faga el, ao final tamén é parte do discurso do grupo.

J: Si, pero como tampouco é un discurso que te condicione como grupo, ou que nos comprometa…

C: En que sentido?

J: Pois que non di nada que…

P: Non nos posiciona como grupo que trata determinadas temáticas nas súas letras…

Teo: Hombre, yo creo que si. Me parece que va de la mano la melodía que tiene la voz con el tipo de letra que puedes hacer, con lo que escribes. Para mi todo encaja bien y por eso me gusta.

J: Pero o significado en si… non nos condiciona aos demais como grupo.

T: Yo creo que refuerza la intención pop que puede tener.

J: A nivel musical si, pero a nivel de mensaxe non, penso eu.

C: Home, co de comprometido te refires a que non é… explícito? No casete veñen as letras pero eu non puiden lelas, e Teo viu o cuestionario pero dixo que lle gustaban máis as preguntas se non as entendía.

T: Yo lo escuché con las letras delante y me lo mandó para que se lo corrigiera pero no se lo quise corregir porque me moló el hecho de que se equivocara. A mi eso me parece super interesante. Yo escucho grupos en inglés y no sé inglés, entonces muchas veces entiendo cosas diferentes y me parece super sugerente.

C: Ao que me refiro é que incluso lendoas seguen sendo ambiguas. E iso é ao que te refires ti co de que non vos compromete, porque non teñen unha interpretación clara tampouco.

P: Si, e algunhas son abstractas…

J: É que non podo dicir “non estou de acordo co que estás dicindo nesta letra” porque tampouco sei o que quere dicir realmente.

C: E estar de acordo é tamén raro… Se dentro dun grupo hai un letrista que fai unha letra boa pero coa que ti non estás de acordo… Iso depende das dinámicas dos grupos.

J: É que neste caso é un proceso moi personal o das letras, así que tampouco hai esa discusión.

P: É que é tamén relativo. Porque para algúns temas da maqueta tamén é certo que non tiñan letra ata o día anterior á gravación. E recoñezo que ao mellor fixen un pouco precipitadamente as letras e non sei, pode notarse tamén.

J: É que tamén é o que dis ti, que non é algo que che guste demasiado. Eu como batería non quero dificultar máis ese proceso.

P: Me rallo bastante a veces, tío. Trato de non buscar un fondo demasiado claro, ou complexo, porque non me interesa que soe a algo que non é realmente a canción.

C: Pero ti á hora de facer as letras, pensas en algo ou prefires traballar coas frases por separado…

P: Con esas que contaba antes, que fixen un pouco ás presas e correndo para a gravación, si que recoñezo que funcionan máis como frases soltas que non están conectadas tampouco dun xeito calculado. Pero hai outras que si que xiran en torno a unha temática máis concreta e si que hai relación entre as partes, entre as frases… é unha progresión, digamos. Das primeiras frases ás últimas, vamos, hai un orde e unha lóxica.

Infantil e xuvenil

C: Eu falaba con María (e ela non estaba de acordo) e dicíalle “a min esto é que me sona a generacional”, que é un termo que usamos moito nós para falar de grupos moitas veces. E tampouco tiña moi claro por que me tiña ese rollo, pero vós que entendedes por música xeneracional? Non sei se falei desto pola noite con algún de vós.

Xacobe: Si, onte estabas falando deso.

María: Ai, dios, que pesao. Que plomo, chico.

J: Supoño que queres dicir que está moi marcado polo momento que vivimos agora…

C: Si, non sei. É que hai cousas que me sonan xeneracionales pero non da miña xeración, sabes? Entón é distinto.

X: Supoño que é diferente a percepción do xeracional dende o punto de vista de quen recibe e de quen crea.

C: Claro. Eu ademais penso que só me poden parecer xeneracionales grupos de pop. Non me pode parecer xeneracional un grupo de metal. Non sei por que. Pero para min é un sonido que ten que ver con iso. Eu escoitaba o voso disco e facíame pensar en adolescencia, pero non sei exactamente por que.

X: Pero por que adolescencia?

C: Iso tamén o tiña nas preguntas. É porque …

P: O compoñente adolescente no que falas eu creo que si que ten que ver coas guitarras, que son riffs bastante sinxelos.

C: A min sonábame a disco para escoitar na miña habitación, tirado na cama e con moitos pósters.

P: Si, joder, é que de feito algunhas das letras si que se aproximan a unha temática así adolescente. Algunhas melodías teñen tamén un toque moi infantil, inocente.

J: Incluso as letras tamén.

C: Tamén un tono romántico… Vós que pensades da adolescencia?

Santi: Una tortura. Horrible. Yo no volvería.

J: Eu non son nada nostálxico coa adolescencia. Igual coa infancia.

S: Eso peor, yo no volvería ni de coña.

J: Eu á infancia si. Era feliz. Pero na adolescencia era xa como que todo era magnificado. Os problemas…

C: Refírome a iso, a que na adolescencia parece que todo é máis… “BUA!”, que te flipas máis con todo.

J: Tamén para mal.

C: Claro, pero parece que as cousas son máis importantes. É como o que din de que as cousas que descubres sendo adolescente che marcan moito máis.

J: Si, si, pero tanto para ben como para mal.

C: Pois a min Dois sóname a eso, a ese tipo de trascendencia.

P: Si. (risas)

H: Home, eu a verdade nunca pensara relacionar a Dois con adolescencia. É a primeira vez… pero bueno, si que ten un punto. Polo que dicía antes, pola inocencia igual. Que sona así a algo bastante… eu sempre lle insisto a Pulpo que busque a espontaneidade, porque compositivamente é cando fai mellores cousas, para o meu gusto.

P: Si, se ao final é todo espontaneidade porque case todo sae no momento, salvo pinceladas así máis específicas.

C: Aínda así, das que tedes gravadas por exemplo “Odiar deprisa” si que ten bastantes partes.

P: Si, “Odiar deprisa” si que é a máis longa e a máis enrevesada.

C: Pero bueno, tamén sona espontánea e fluída.

P: Ese tema a verdade é que foi o resultado de unir distintas partes, riffs de guitarra que tiña soltos, compostos de tempo atrás… e que xuntei e que, casualmente, funcionaron. Foi un proceso distinto, porque o resto dende un principio había unha estrutura máis ou menos marcada sobre a que logo traballamos. E de feito a parte de guitarra do final é de Jose.

En público, en privado

H: El concierto de ayer se os hizo largo?

J: Trece temas para ser o segundo concerto non está mal.

C: E que depende tamén moito do tipo de grupo e do tipo de música. A min ao mellor un grupo de hardcore se toca media hora paréceme ben. Un concerto de hardcore de hora e media sería… tamén fisicamente che esixe máis. De feito ao mellor de público en certos concertos non sei exactamente que se espera de min como público. Cando hai pogo xa sei o que se espera, pero senon…

T: Eu non sei se estabades falando de eso. Vós como grupo que esperades do público? No concerto de onte, por exemplo. Bueno, non había moito público, pero por exemplo onte estaba aí sentado e vendo dende fóra, como se estivera fóra do local. E estaba véndovos tocando unha música que me mola moito, e xente pasándoo ben pero…

P: Un pouco parada.

T: Si, pero refírome, que podes… que esperades coa música que facedes? É o que di el, non sabería como responder a esa música como público, se non é nun ambiente no que esteamos cen persoas que somos todos colegas con ese rollo… xeneracional… de identificarte co resto da xente e estar feliz dalgunha maneira. Ou polo menos cómodo.

S: Porque no había mucha gente. Cuando no hay mucha gente la peña se corta más. Si hubiese más peña empiezas a bailar más…

C: Pero tampouco é música especialmente para bailar. Bueno, para bailar generacional, como os que bailaban Yo La Tengo nos Simpsons.

T: Aqui yo creo que por ejemplo si tocarais en ¡Pelea! Sería diferente.

P: Un ambiente distinto, máis festivo, de xente que se reúne e vén para os concertos. Realmente onte o concerto era… funcionaba tamén como un compoñente da exposición. Era máis un complemento, creo. Eu se a xente escoita os temas na casa e disfruta cos temas espero que en directo os disfrute da mesma maneira. Porque creo que hai unha relación moi directa entre o directo e a gravación. Creo que reflicte con bastante fidelidade o son, e penso que debe ser unha experiencia moi parecida a de porse o casete con escoitar.

C: Pero nunca pode ser parecido, porque escoitar un disco é unha cousa íntima (ou normalmente o é) e un directo é unha cousa colectiva.

S: Yo creo que el rollo fue que si hubiese más peña la gente estaría bailando.

P: Si, que non había un ambiente… de festa e tal.

S: No es para hacer pogo su música, pero es para estar bailando y de risas. Como Julia (risas).

P: Si, ou con máis alcohol enriba estaría a xente máis eléctrica…

T: No nos referimos tanto a un grupo de puramente hardcore como a muchos grupos que hay. Yo que sé, por ejemplo lo que pasaba con Fantasmage. Tocaban la de “Huesos”, que es muy pop, y la gente se movía. Hacían pogo pero de otra forma.

P: Si, era un bailoteo feliz.

T: Yo creo que podría llegar a pasar eso con vuestro rollo.

P: Home, conseguir unha resposta así por parte do público sería ideal. Nos concertos de Fantasmage había moi bo ambiente…

J: Si, pero eu tamén me lembro dos primeiros concertos, nos que a xente non entendía aínda o concerto.

P: A verdade é que tamén me costa soltarme, interactuar co público…

T: A mi eso no me parece necesario.

P: Pero si que incluso mirar para o público me costa. Creo que o vichedes onte, miraba máis o mástil da guitarra.

C: Claro, tes que facer de frontman, non? Pero tamén é o rollo. Cando hai alguén que o fai guai pode aportar moito ao grupo, ao discurso. Pero senón…

P: Tamén é o movemento, que parece que estou como un maniquí aí tocando, e rállome con iso.

C: Pensades en que podedes aportar á vosa música a nivel de posta en escena? Credes que tedes que ter un determinado comportamento sobre o escenario ou que simplemente tedes que ser “naturais”, “vós mesmos”? Fóra das propias limitacións que poidades ter por timidez nese sentido, que credes que sería o ideal?

P: Creo que é un erro forzar calquer tipo de pose ou actitude en directo. Non é a nosa intención nen moito menos, mais tamén é certo que precisamos dun pouco máis de soltura e experiencia no escenario (e eu en particular no dominio da guitarra) para afrontar os directos dun xeito máis despreocupado e totalmente natural.

T: Yo creo que eso también tiene mucho que ver con el ambiente. Hay conciertos en los que estoy en el suelo o dando con la guitarra a la gente y en otros estoy parado. Pero es que en el otro hay tres personas y están cantándoles a la cara y no te hacen caso, y eso es horrible.

P: Igualmente nos concertos de Monstruo tamén me ten pasado que me veño máis arriba, se vexo meterse dentro ao público.

T: Ahí está. A mi me tiene pasado aquí mismo, un día, tocando con Cuello, de estar arrodillado delante de una persona, agarrándolo y gritándole, y estar así con cara de palo. Es como “tío, ¿no te das cuenta de que estoy… sudando muchísimo, despellejándome para ti? Solo lo hago para ti, tío extraño.” (Risas). Eso ten que ver co ambiente, porque había 20 persoas pero a dez non lles interesaba unha merda.

J: Eu creo que é difícil que saian cousas espontáneamente cando hai un ambiente frío. Ao final contáxiase.

C: É que é moi complicado porque incluso os mellores grupos non son capaces de xenerar ese ambiente.

T: Aquí en Ourense concertos que montemos con estas expectativas de que veña o público e veña coa idea de ambiente de concerto pasou moi poucas veces. Pasou con Unicornibot, con Guerrera, con estes grupos… porque hai xente aquí cerca á que lle mola. Pero trouxemos moitos grupos e moitos vese que non teñen ese tirón máis aló de… que ao mellor noutro sitio como o Liceo si que o teñen.

C: Por exemplo cando tocaron Cuello aquí a min moloume pero foi un concerto bastante triste.

T: Joder, eu toquei con eles o día anterior no Liceo e era moi diferente o rollo.

P: Que si que é certo que nese sentido por exemplo Fantasmage cumplía co modelo de grupo capaz de abarcar públicos moi diversos.

T: Si, pero se viñeran aquí a Ourense non sei ata que punto terían tirón.

J: Tamén no Liceo con 30 persoas parece que está cheo, rodéante… así en salas grandes cando hai moita xente nótase moitísimo máis.

C: Tamén sobre o rollo que estabades falando antes de Fantasmage de coñecer os temas, e tamén como dicides que o que facedes é fiel ao disco…

P: Dixírese moito mellor escoitando os temas primeiro e tendo un pouco asimilado ao grupo antes do directo.

C: Pero ás veces é molesto no sentido de que a xente, precisamente cos discos, xenera unhas expectativas que logo a ti como músico ao mellor non che interesa cumplir. É o que falabamos onte de Bob Dylan, que se pasa todo polo forro e logo a xente di “es que no se que canción está tocando”. Porque toca cancións descoñecidas ou porque as retorce.

P: Nese sentido é o que digo antes, que me parece que hai unha fidelidade bastante… patente entre o directo e o disco. Non hai case produción no EP, as guitarras son como as que toco, as voces son os mesmos efectos.

C: Non tedes intención de facer algo distinto coas cancións no directo?

P: Non…

J: Non hai moito marxe.

C: Aquí enfoquei mal o que vos estaba preguntando, porque é certo que gravastes dunha maneira fiel e eu estaba facéndovos a pregunta pensando se iades cambiar os temas no directo, cando son como son. A pregunta non é exactamente unha pregunta sobre Dois, senon unha pregunta que me interesa que contestedes por ver cal é a vosa opinión. Eu penso moitas veces que hai demasiada relación entre o directo e as gravacións, gústame máis que sexan diferentes porque creo que as posibilidades que dá un medio e que dá outro son distintas. Como falar de cine e falar de teatro ou algo así. Pode dárseche ben unha cousa e non a outra. Claro que logo hai algúns discursos que se queixan de que os directos sexan distintos ás gravacións por un tema de autenticidade (se non sonan parecido é como se o outro fose unha mentira), e, pola outra parte, os grupos que están a un nivel arredor do noso non soen contar con medios para experimentar nun estudio, porque case todo se grava en dous ou tres días. Entón, en abstracto, que opinades da relación entre o directo e as gravacións? Como enfocastes vós a vosa? Tedes pensado cambiar algo de proceso cando volvades gravar? Experimentaríades se tivesedes medios?

P: De momento non temos maior ambición que a de tocar os temas ó mellor posible sen fuxir das estructuras ou do son da maqueta. Perseguimos un formato de directo fresco e conciso, lonxe de complicarnos a vida. Xogar coas cancións e alteralas durante o concerto está moi ben, pero é algo que de momento non nos atrae. De cara a unha próxima gravación, e en caso de tratarse dalgo máis longo, sí que me gustaría gravar dun xeito un pouco máis aberto, añadindo pequenos detalles a nivel de colaboracións rítmicas ou vocais, aínda que logo non se plasmen no directo.

Foto de sandra mg

Coches abandonados

C: Cando estiven na túa casa vin que tiñas un cómic que se chamaba “Coches abandonados” como a canción. E collímolo na biblioteca e estivemos lendo para investigar.

P: Ese é o tema collage realmente. O que falaba antes de que é resultado dunha mestura de distintas partes. É que en canto á letra é o mesmo, un pouco en realidade. Compuxen a letra o día antes da gravación.

H: A de “Coches”?

P: ¡Ah, hostia! Estaba hablando de “Odiar deprisa”. “Coches” es quizás una de las letras más… pfff. Más sólidas y tal. (risas) É que crin que estabamos falando de “Odiar deprisa”. É que non estamos familiarizados cos nomes das cancións todavía. Sempre os chamamos dun xeito nun contexto íntimo e logo cando hai que cambiarllo…

C: Claro, hai que poñerlles o nome “guai”. O de “Odiar deprisa” ten atractivo porque son cousas que non asocias. Odiar é unha cousa da que non che preocupa a velocidade. E o de “Coches abandonados”? Porque logo mirando o libro estaba pensando que ao mellor tiña algunha relación, rollo “ao mellor aquí atopo a clave…”

P: Non, a ver…

C: No cómic fálase bastante de música e relacionaa moito coa idea do mito, no sentido americano.

P: Non van por aí os tiros. Si que fixen eu o nome do comic para a canción pero porque me gustaba e me suxería outras cousas á parte da relación que garda o contido coas historias do cómic.

H: Vamos, que te dio una pista falsa (risas).

C: Despois o que pasa é que claro, coa interpretación que estaba facendo do disco si que me parecía interesante falar da idea dos mitos. Volvendo quizais ao do xeracional, que ti falabas de que poida ter relación coa época, non sei como vedes o da relación coa época na música que facedes. O do mito pensabao no sentido do problema cos grandes relatos, incluso as ideoloxías… é algo que a nivel xeracional noto que é algo que boto en falta. Somos quizais unha xeración descreída e falta de grandes expectativas. Como tamén nas letras hai algunhas frases que me parece que fan referencias a ideas de colectivo, o rollo de falar en plural… nesa dis “somos gente peligrosa, somos gente inconveniente”.

P: Hai ese poso de desencanto ás veces nalgunhas letras.

C: Tamén da adolescencia, en relación igual como di el á perda da inocencia. Eu cando era adolescente cría en máis cousas que agora.

P: Si, si, a ver… Por exemplo en “Coches abandonados” a letra é certo que xira en torno a ese tipo de ideas. Fala dunha persoa que trata de desvincularse duns hábitos determinados, dun colectivo ou grupo de persoas determinadas… E quizais “Coches abandonados” é un termo asociado a ese tipo de persoas eso, desencantadas, perigosas consigo mesmas. Faltas de…

J: La droga.

C: Faltas de la droga?

S: De cariño, faltas de cariño.

P: Si, faltas de cariño.

J: Eu penso que este tipo de música con cuarenta anos non a fas. Está claro.

C: Si, quizais se vería como fóra de lugar. Entón Dois non queredes continuar ata os cuarenta?

P: Non sei, en canto a pop si que me podería ver facendo algo parecido con cuarenta anos. Quizais cun traballo maior de estruturas ou de guitarra…

J: Pero si que se tende a facer máis arreglos… non sei.

C: Cando te fas maior?

P: A saber. Tamén é certo que parte destes riffs, parte da elaboración ten que ver co meu nivel como músico.

T: Non estamos falando tanto de riffs como da narrativa das letras.

C: Bueno, a ver, é que eu non quero facerche tampouco as preguntas en canto ás letras. Aínda que as letras as fixeras ti, é máis como a idea global do grupo. Tamén porque as letras non entendo o que din. A min é o que me inspira e por iso vos fago as preguntas aos tres.

J: É que non creo que haxa algo intencionado nas letras.

C: É que claro que hai moitas interpretacións. Esta é a miña e simplemente me apetece que faledes deses temas. Evidentemente as interpretacións que poidamos dar nós a cada grupo van ser a nosas solamente e eu creo que podes estar dacordo ou non.

T: Por ejemplo, él (Jose) dice que las letras no le importan y le da importancia a la melodía. Pero veo que tú te preocupas de las letras…

P: Inevitablemente si que me preocupo, claro.

T: Yo lo que veo es que muchísimos grupos de hoy en día no se preocupan una mierda de las letras. No es que sea lo vital para la canción, sino que simplemente se preocupen de narrar algo. Es lo que decía Cibrán, hoy estamos muy anulados en el momento de narrar algo de relevancia para nuestra vida. Aunque sea simplemente nuestros propios pensamientos o sentimientos. Muchos grupos no los sacan afuera, no los vuelcan aunque sea metafóricamente.

C: Claro, quizais por eso falaba de trascendencia, porque a min Dois sónanme a que as cancións son importantes. E por iso tamén o de xeneracional. Porque ten que ver con ese tono de estar comprometido co que estás dicindo. E en moitos grupos de agora non noto ese compromiso a nivel de narración ou a nivel de contido. Me parece guai tamén o rollo de “bueno, estamos haciendo música” pero creo que vós me ofrecedes algo máis.

P: …guai… (risas)

T: ¿Queríais las típicas preguntas? (Risas) ¿Por que os llamáis Dois? ¿Que estilos os influenciaron?

P: (Risas) Non, está ben. O que pasa é que non sei que responder.

J: O tema das letras é algo que igual vós si que pensades máis e nós non tanto.

P: A ver, vou falar por min que son o que fago as letras. O que dicía antes. Hai dous tipos de letras, unhas que están traballadas, que xiran en torno a unha temática… e outras que se fan un pouco para saír do paso en determinados contextos tipo gravación. E joder, as que si que están máis traballadas si que é certo que hai un tempo adicado conscientemente á letra para desarrollar unha linguaxe que transmita un tipo de ideas preconcebidas. E si que hai unha intención. Nun principio non lle dou importancia porque fago as melodías de voz e estou cantándoas nun idioma inventado durante unha chea de ensaios. Pero si que chegado o punto de ter que compor e con tempo por diante vólcome bastante nese asunto. Eso cando hai tempo e podo volcarme nelas, noutras veces tiro máis doutro tipo de construcción menos traballadas e máis aleatorias.

T: Por ejemplo lo que decías en la que te equivocaste antes, “Odiar deprisa”. Decías que la haces conectando frases, yo hago eso mucho también. Por ejemplo escucho las noticias y me mola una frase que dicen… La meto. Se me ocurre otra tontería y la meto. Escucho grupos en inglés y entiendo otra cosa, y la meto porque la puedes robar, no la hicieron ellos. Lo meto y al mezclar frases y hacer cut-up encuentras en eso una temática que se te escapa. Lo que si que soy incapaz de hacer es “voy a hablar de esto”.

P: Eso tiene un factor de aleatoriedad que está muy bien, y al mismo tiempo te puede salir mal.

T: Y lo que decíais antes de que con cuarenta años no hareis lo mismo pues a lo mejor con cuarenta años lo que haces es tender a una excentricidad total de experimentar muchísimo para llegar a esos significados o volverte muy narrativo. Yo creo que lo veo mucho en muchos artistas mayores, que derivan hacia eso. Cuando eres joven haces las cosas más por inexperiencia, por “tengo que decir algo ya”.

P: Eso es muy relativo.

C: Tamén hai xente que fai o mismo. Hai xente que ao mellor chega un punto no que encontra o que quere facer e faino ata que morre.

Foto de David Tombilla

E a música?

C: Bueno, xa, non? Queredes dicir algo máis?

P: Si tenía algo importante que decir, me acordaré más tarde.

J: Al final hablamos de las letras pero de la música…

C: Si, bueno, vamos falar de música un pouco, non? Levamos unha hora e media. Batimos o noso récord. É que agora xa é como tarde para empezar a falar de música. Eu creo que si que falamos un pouco.

J: Si, a nivel xeral.

C: É que é moi difícil falar de música.

T: É o que decía Kiko Amat, de que moitas entrevistas eran rollo “se grabó en tal sitio con no se qué…”

J: Pero bueno, non me refería a eso.

C: O importante son as emocións que xenera o rollo. A min pódeme molar moito unha liña de baixo… e de feito mólame pero nunca sei que dicir diso. Aparte de que me mola ou non me mola.

J: Bueno, as reseñas así de Puma Pumku que fixeches…

C: Si, bueno… Ao mellor metíame máis no rollo musical pero tamén porque Puma Pumku o interés que me ten é ese, non me provoca moita emoción pero si que me gusta estéticamente… Eu que sei. Hai grupos que che transmiten máis e non sabes por que. O rollo das letras para min conta, pero é xeral, o tono. No momento en que preparei a entrevista si que estaba pensando que me resultaría fácil escribir algo sobre vós falando de música, pero me resultaría complicado facervos preguntas ao respecto. Estivemos moito falando de pop pero non vos preguntei cal é a idea que tedes vós do que é o pop, ou o que o define.

P: Supoño que a esencia pop do grupo reside na forma en que nacen os temas, partindo duns esquemas de relación guitarra/voz moi sinxelos nos que a improvisación cumple un importante papel. Tamén na forma en que se traballan; na intención de non retocar ou enrevesar demasiado os temas e buscar uns resultados frescos e pegadizos. Isto non quere decir que as cancións non se perfilen ou non se revisen o suficiente. Hai casos nos que é necesario replantexar partes ou deterse en pequenos detalles, e non sempre nos libramos delas fácilmente. Temos chegado a atascarnos con temas que de entrada semellan moi resultóns e directos, mais que por algún motivo non rematan de desenvolverse adecuadamente e apartámolos temporalmente.

C: É a melodía de voz entón o elemento central?

P: Hombre, puede que sea un poco el núcleo de la cuestión. Es además lo primero. Tocando con una guitarra es el rollo de una línea de voz y a partir de ahí ya se suman el resto de instrumentos, arreglos, estructura… Y al final como es lo que más resalta de los temas…

H: Bueno, para nosotros es lo que guía los temas, la voz como elemento. No hacemos temas de parte con riffs y tal.

P: De hecho, hay voz en casi todas las partes, no hay casi guitarras solas o algún punteo por ahí que me sale fatal…

C: Si, é curioso.

P: Y de hecho todos los temas empiezan ya con la parte de voz. No hay introducción en ningún tema. Quizá suena el riff primero pero la voz se suma al momento. No hay un riff solo, desnudo, en una relación con la melodía. Al final lo que más destaca es la melodía y es el componente principal de los temas. Y por lo general también son pegadizas y eso le da un punto.

C: Por que o pop soe ser música vocal? Eu creo que ten que ver con que humaniza o tema, facilita a posibilidade de identificarse e dálle algo concreto ao que é abstracto.

P: As melodías de voz no pop son sempre importantes. Son un compoñente identitario necesario deste como estilo, supoño. E cando as líneas de guitarra son repetitivas e sinxelas, a voz, xunto coa letra, cobran unha importancia maior. Sobre todo na forma en que estas se articulan coa parte instrumental. Ás veces unha melodía vocal resultona aislada do seu compoñente instrumental non funciona en absoluto ou unha letra non funciona do mesmo xeito se non se adapta á melodía de forma fluida.

C: Que opinades da música instrumental?

H: Que si no tiene gracia es una chapa.

P: A mi me gusta música instrumental también. Es otro tipo de música y se escucha de otra manera.

C: Si, é unha chorrada. Como se fose un xénero a música experimental.

H: Claro, meter en el mismo saco a los Shadows y Brian Eno…

Uppercut – Crujida

Para este disco de Uppercut escribín un texto para cada tema tentando inspirarme en como sonaban, tendo en conta que todos menos un son instrumentais. A maioría das veces non me gusta a música instrumental (porque para min as voces – e as letras –  son o factor que fai que poida identificarme e emocionarme máis) pero neste caso había tanta inventiva e texturas que non as botei en falta. De feito, non acabou de convencerme como introduciron voces e letras no seu seguinte disco, “Grelología”, porque me dá a impresión de que o contido desas palabras limitou o que aquí, sen elas, era enormemente evocador.

Desnudo frontal: Din que un mantra é un pensamento-vibración-sonido, todo ó mesmo tempo. Isto empeza cunha vibración grave inundando o teu corpo ata chegar á túa cabeza, mentras por riba algo bonito empeza a xogar, balanceándose sobre cousas que non existen e manténdose na superficie. Pasa un rato e esquecícheste de pensar, e de súpeto todo medra, todo parece estar aquí e agora, todas as cousas veñen cara ti dende todas as partes e ademais eres quen de abarcalo con serenidade, perdiches o sentido dos teus propios límites e non sabes cantos brazos tes. É como o sexo bo. Uppercut póñenlle ás súas cancións nomes de actrices PORNO para que non te deas conta de que son homes sensibles. Isto pode ser o desnudo frontal dunha muller coa que calquera home se masturbaría (o sexo menos musical) ou pode ser, sentido sutilmente escondido, o desnudo frontal dun home. Un home e o seu instrumento, máis grande ou máis pequeno pero extensión do seu corpo, erguido e poderoso pola súa potencia animal e vulnerable porque calquera pode velo. Forte e inseguro, defenderaste do que sexa pero non sempre poderás gañar. É a épica do momento xusto, é unha música da que non podes desfacerte pero tampouco podes controlar. Ela non vai dicirche o que tes que sentir, pero ti tampouco poderás dicirllo a ela.

El Cuerno: Este patrón é dictatorial: controla os teus movementos de cabeza. É duro ser un escravo, pero está claro que todos fomos negros antes, cando eramos pobres. El cuerno é unha Guerra de Secesión. Unha percusión que marca o camiño e a velocidade contra unha guitarra que intenta romper as cadeas e arrastralo todo detrás de si. É curioso que o ritmo sexa algo tan negro e tan opresor. Din que a túa primeira vocación na que fracasas marca todo o teu ser: os brancos fracasamos no ritmo e convertémonos en tiranos e dalgunha maneira conseguimos atopar esas notas de guitarra afogadas que se abren paso ata conseguir atoparnos outra vez coa barbarie. A guerra e o terrorismo como a máis apasionada das belas artes. Xa o dicía Stockhausen do 11-S: “O feito de que uns seres se preparen como tolos para un só acto durante anos e o executen unha vez e morran na execución fai que sexa a maior obra de arte xamais realizada. Eu non podería facer algo similar. Os compositores non podemos facer nada comparable”. El compuxo un cuarteto para cordas e helicópteros e Uppercut poderían morrer pelexándose entre eles por controlar a dirección desta canción. Ás veces non queremos sabelo, pero todo é simple porque somos animais e temos ganas de cousas viscerais como darnos de ostias ou provocar explosións. E cando o tempo se dobra parece que esa velocidade estaba aí cando chegamos. Pero foron Uppercut os que chegaron e colleron as notas e entón volve dobrar e estás fora de control e non te deras de conta porque estas notas non pegan na túa cabeza de pensamento-vibración-sonido: onde máis pegan é na pel. Vibras ti porque vibran elas.

Holly Michaels: Antes, toda a música boa era música para pegarse. Comprar un disco era como comprar unha chupa e un tupé. A música era importante porque dicía quen eras. Servíache para diferenciarte e entón podías repartirlle ó que fora diferente, igual que hoxe pasa por motivos sexuais, raciais, lingüísticos ou políticos. Calquera é bo motivo para unha paliza, pero a música (algunha) abárcaos todos. Uppercut sábeno e fan a música que comprende todos eses conflitos. Música que fai falta hoxe, música para darse de ostias. “Holly Michaels” primeiro son liñas de baixo e riffs como camiñar erguido buscando alguén a quen repartirlle. Como pegar saltos ensinando os puños, como xogar a boxear en roupa interior diante do espello. Lixeiro como unha folla, poderoso como un rei. Vuela como una mariposa, pica como una abeja, por supuesto. Despois é atoparse ós rockers cando xiras a esquina ti só e recibir unha malleira tan potente que te sintes flotar de pura clase. Calquera mataría por eses cambios de dinámica, tan intensos como os cambios de humor dun adolescente namorado. O que sona é a nostalxia por esa paliza, porque nunca estiveches tan vivo. Os golpes veñen de todas partes e xa sabes quen eres.

Luciérnagos: Cando é noite, se avanzas por un camiño escuro hoxe a electricidade dache a capacidade de volver luminoso ó que diante e detrás de ti estaba indefinido e misterioso ata un momento antes. O que queda detrás é o de antes, parecido a aquel antes no que o camiño só se podía alumear con lume. Un luciérnago é aquela persoa que comprende o lume eléctrico, que o fabrica para poder fuxir cara adiante, porque nos bosques nunca hai ninguén e abres as ventás, e subes os volumes e berras. Nas pausas, xiras a cabeza e miras pero só é parte dunha coreografía constante na que un baixo de goma se estira e se encolle para aguantar dunha batería que sempre está no seu sitio e unha guitarra que nunca podes alcanzar a ver porque nunca está onde a esperas. É tan excitante que nunca poderá ser algo clásico, ou si, porque non di dúas veces o mesmo. Dicíao Alex Ross: “O mellor tipo de interpretación clásica non é unha retirada cara o pasado, senon unha intensificación do presente. O erro que cometeron sempre os apóstolos da clásica é unir o seu amor polo pasado a unha aversión do presente. A música ten outras ideas: odia o pasado e quere escapar”. “Luciérnagos” é iso, lume e electricidade.

Guacamolo: David Lynch dicía que unha idea ten que bastar para poñerte en marcha porque a segue un proceso de acción e reacción, de construcción e destrucción para volver a partir dos rastros desas ruinas. A idea aquí parece un baixo de Donna Summer, e súmaselle un delay, un efecto electrónico de retardo que fai que as notas se multipliquen e se acumulen sobre unha batería de clara creación humana. O resultado é o vóo dun insecto ou unha paisaxe vista dende un tren. Algo precioso porque é natural (orgánico, reciclable, mortal e volta a empezar). Por suposto, é máxico como un bosque para un neno, pero tamén inquietante porque non é controlable, porque está en cambio constante e para iso necesitas, como home, crear algún instrumento eléctrico que amplifique o teu poder: un coche, un fumigador, unha nave espacial, unha guitarra. O home contra a máquina, o movemento de cabeza, o movemento de cadeiras. E seguir acumulando notas, máis notas coas que cubrirte e protexerte dos insectos, ou coas que avanzar máis rápido que o tren ata dominar a situación sobre un ritmo latino de timbales poderosos, igual de fondos que un bidón de gasolina, e todo arde e todo é arte.

Cañón Leopoldo: Hai un riff que eres ti, porque ti eres un punto de partida e eres todo posibilidades. E despois eres un contexto que vai facendo que esas posibilidades sexan menos, ou que sexan distintas. Uppercut son aquí o teu destino asomando detrás da porta, e cada vez que volve fano de golpe para volver desaparecer. Retorcen esas notas do principio, retórcente a ti ata que atopas cousas que non sabías. Eres profesor de autoescola, eres militante comunista, eres rei de España. Eres probabilidades, e unha voz berra e dache a entender que calquera ten que manter certas probabilidades baixo control. Ese ataque, esa potencia diche que son humanos notables. Non sabes de onde che veñen ata que alguén che pregunta a onde foi parar a rabia e ti nin sequera te deras conta de que xa desaparecera. Retorcéronte, construíronte, destruíronte e fixéronte só pensamento-vibración-sonido ata que apareciches ti e o que aínda podes ser. Descubríchelo só, na túa habitación, a escuras, como pasaba cos discos antigos.

Casa Furias: Primeiro un ritmo cruzado e logo un ritmo lineal. As dinámicas de Uppercut son entre opostos: ser directo ou ser sutil, ir de fronte ou ir de lado, ser misterioso ou ser brutalmente honesto. É o que pasa cando se está facendo música ritual, música para alimentar as almas e, despois, os corpos. Non parece que nada sexa meditado, pero hai esa harmonía na que nada está aí por erro ou casualidade. Non é math rock, son as matemáticas dos nenos autistas que son xenios. E un pouco latinos. E hai espazo, hai sitio, hai tempo para que as cousas sonen como o facían os Who naquel tema que se chamaba Naked eye. É como volver a un espírito que sería épico se foran tempos para a épica. Ou para a lírica dun boxeador suicida dentro e fóra do ring. Como os poetas que non saben que o son, poderían estar dando as claves para comprender o mundo ou non dicindo absolutamente nada. É o contrario dos que se autodefinen poetas, e non necesitan palabras máis que para titular esta cousa como se fóra un mesón: “Casa Furias”. Durante anos, ó plato combinado de filete con ovos fritos e patacas chamárono Urtain en honra a aquel boxeador vasco que gustaba de comidas ricas en proteínas e rematou tirándose dende un décimo piso acosado polas débedas. Esta canción remata ralentizándose ata desfacerse.

Técnica de caldo: É difícil conservar a ambigüidade cando se lle engaden palabras ó que antes era música. As palabras designan cousas concretas e o que se fai cos instrumentos é abstracto e non pode ser doutra maneira salvo que te esforces en cagala. Cousa que sucede. Aquí hai unha soa frase repetida: “hoy será el día en que parezca”. É unha frase perversa para unha canción perversa da maneira na que describía o cine Slavoj Zizek: non che dá o que desexas, senon que che di como desexar. Non hai unhas expectativas cumpridas con “Técnica de caldo”. Hai un xogo rítmico de pregunta e resposta que, como sempre, podería marchar a calquera lado e ó final marcha cara esa frase e a súa melodía, retorcida e forzada, aguda e destacada sobre todo o poder físico do conxunto. Aparece unha maneira de desexar calquera cousa, que é precisamente levándote a ti mesmo fóra das expectativas e da comodidade. Á zona de pánico para poder avanzar, e construír por fin unha identidade no lugar máis difícil, no inconcreto, no abstracto que é esa música que levaba a todas partes.

Tornadorama: Hai moitas cousas que se usan demasiado á lixeira, moitas palabras que de tanto repetilas perden calquera sentido, moitas cousas que do uso perden o poder e o misterio. E logo hai cousas que son experiencias familiares e novas ó mesmo tempo, cousas que son únicas de verdade. O rock and roll era algo así, por ciencia infusa sabías de que ía aquelo pero era excitante que alguén chegara a convertilo nunha cousa real. Isto é algo así pero xa non ten nada que ver con aquelo. É como Tom Verlaine tocando cuns negros xogando a quitarlles as follas ás margaritas coa guitarra. É como un curandeiro ensinándolle a operar a un cirurxián, non sei, un erro, algo que non é reducible a ceros e uns. Hai outra vez cambios de intensidade, unha canción que quere desfacerse e uns músicos que lle din que non. Sona a batería soa, física, cada golpe nun sitio, humana porque os humanos son dinámicos e non lineais e rutinarios. Ou iso lles gusta finxir. Que cona importan a estas alturas o rock and roll, as influencias, os brancos e os negros, Internet e a crise económica? Hai música sonando, un coche seguindo as liñas da estrada, que veñen unha detrás doutra e non parece que vaian rematar nunca. Isto non ten nada que ver coas luces da cidade nin cos amplificadores, non hai semáforos, non hai persoas, non hai nada nas marxes, non hai marxes. Chegaches.