Pop e amor con Columna Vegana

Foto collida do Facebook de Columna Vegana

Hoxe estiven no Diario Cultural Zeta da Radio Galega falando con Antonio Méndez sobre Columna Vegana, que compartiron as súas opinións sobre a diferenza xeracional dentro do proxecto, o público ao que se dirixen, o amor e o pop. Podedes escoitar o podcast neste enlace e ler a versión en texto (algo máis matizada e se cadra algo máis caótica porque aquí, para ben ou para mal, non hai límite de espazo) a continuación. Recomendo comezar escoitando o “Himno do amor”.

Cando vou colaborar no Diario Cultural Zeta e teño que pensar que temas levar, ás veces rállome. Pásame por dous motivos. Un é que non sei quen está ao outro lado: non sei se está escoitando xente nacida no 2005 ou xente nacida no franquismo. Outro é que non son da xeración zeta, e entón non quero darmas de entendido sobre tendencias das que seguramente vou enterarme bastante tarde. Busco un equilibrio entre o que me gusta, o que fai xente máis nova ca min, o que penso que pode interesarlle a esas persoas… pero logo doulle clase a xente moi nova (de dez ou doce anos menos ca min) e intúo que hai certa distancia nas cousas que nos interesan e en como vemos a vida. Así que, pensando nisto, pareceume bonito preguntarlles a Columna Vegana como levan eles a cuestión da diferenza xeracional, porque o seu vocalista Estevo naceu a comezos dos 80 e Corbi, que toca a guitarra e os sintetizadores, naceu unha década máis tarde.

Estevo: Para falar da diferenza xeracional entre Corbi e máis eu creo que é importante contextualizar co lugar onde naceu Columna Vegana, que foi o Liceo Mutante. O Liceo Mutante foi creado por xente da miña xeración, nacidos a comezos ou mediados da década de 1980, hai dez anos. Pero hai cinco anos chegou unha nova fornada, unha nova xeración, que son os que chamamos os “young ones”, e foi moi enriquecedor para o Liceo: novas ideas, moitas ganas, moito espírito… e a raíz disto foi como naceu Columna Vegana. Entón esta diferenza xeracional eu creo que é bastante enriquecedora. É moi divertido compoñer, falar de grupos de música que nos inflúen de distintas formas… retroalimentámonos bastante ben, creo eu.

Tamén do Facebook de Columna Vegana

Escoitando a Estevo dinme conta de que igual o peor que se pode facer é pensar moito en cuestións como estas. Penso que a idade dános uns referentes culturais determinados (especialmente os máis masivos) pero que o importante son as actitudes. Pódese ser vello e non ser un pureta se conservas certa curiosidade polas cousas e non actúas como se estiveses de volta de todo (nin tentas apropiarte de cousas só para crear unha imaxe xuvenil de ti mesmo). No caso de Columna Vegana gustoume precisamente a súa actitude nas dúas cancións que publicaron ata agora: falan de dous grandes temas (o amor e o pop) e ao escoitalos paréceme que fan o esforzo de reflexionar, de formular emocións ou ideas que poden parecer contraditorias… como se o proceso de pensamento sobre algo (no que se xuntan o que as cousas son e o que poderían ser, ou o que sentimos e o que racionalizamos) quedase plasmado na letra e na música. Ten isto relación coas diferenzas xeracionais? Se cadra non moita, pero penso que as cualidades máis admirables da xuventude son a curiosidade e o convencemento (ás veces relacionado coa inconsciencia) e, dalgunha maneira, Columna Vegana transmiten (ou utilizan) iso.

Por exemplo, no texto que acompaña o “Himno do amor” din que teñen “a esperanza, o desexo – ou a inercia – de compartir listas de Spotify para facer a cea en parella”. É esa actitude que recoñece tres elementos tan diferentes detrás do amor a que admiro: unha especie de presentarse honestamente como vítimas dunha construción social pero sen facelo como denuncia, senón como celebración, nun tema no que soan as campás da voda dos pais de Corbi e tamén uns coros apaixoados que me lembran a “This Must Be the Place” dos Talking Heads.

Estevo: A visión do amor que temos Corbi e eu creo que coincide bastante, e penso que, máis alá das diferenzas xeracionais que podemos ter, temos unha mesma visión do amor polo contexto cultural no que nos formamos e do que nos fomos alimentando. Cremos que a visión do amor romántico que se nos viu vendendo é un construto cultural, pero penso que nos últimos tempos está deconstruíndose e nós simplemente queremos achegar outro punto de vista. Nin máis feliz, nin máis correcto, simplemente a nosa visión do amor. Estamos moi felices co amor, cremos firmemente no amor, somos grandes defensores do amor… O amor é felicidade.

Foto de Pablo Patilla

Supoño que a estas alturas xa se entende que o da diferenza xeracional era máis ben unha escusa para botar a andar un texto sobre o amor e o pop, que son dúas cousas relacionadas moi de preto. No que fan Columna Vegana hai un diálogo constante con esa idea do pop e ao mesmo tempo non soan como o pop habitual de hoxe. E o pop fala de moitas cousas, pero normalmente non fala de si mesmo, que é xusto o que fan eles na súa “Canción pop”.

As referencias culturais que compartimos (tamén sobre o amor) son as do pop, precisamente porque non as escollemos (como vai apuntar Corbi máis abaixo no texto). Podo facer un chiste sobre Rosalía ou C. Tangana porque aparecen nos telexornais que vemos eu e meus pais, na radio, nas playlists oficiais das plataformas ou de fondo en La isla de las tentaciones. Algunhas cousas do pop cambian en cada época pero outras permanecen, e por iso podemos recoñecer o que era pop antes do noso tempo. Supoño que calquera entende que “Be My Baby” é pop: algo que pode ser complexo pero non o parece, e que apela ás preocupacións do común da xente. É xusto unha cousa que explicaba Estevo apuntando que se dirixen a un público xeral e non a un en concreto.

Estevo: Cales son as principais inquedanzas da xente? Pois lamentablemente non son as reformas laborais, non son os dereitos das persoas… senón pois outras preocupacións máis mundanas, como… ligar. Hai máis xente con Tinder que afiliada a sindicatos. Bueno, nós, Corbi e máis eu, Columna Vegana, temos grandes preocupacións sociais. Tamén as transmitimos noutras cancións. Pero tamén temos os nosos corazonciños e falamos do amor, e tamén temos as nosas inquedanzas culturais e falamos do pop.

Nesa liña, Corbi mandoume un audio explicando máis polo miúdo a concepción do pop que está detrás da “Canción pop”:

Corbi: Cuando queremos hacer una canción pop apelamos a lo que es una especie de pop atemporal, un pop que siempre ha sido pop y siempre será pop, en esta especie de concepción de cual es la idea de pop mismo. En mi cabeza, y entiendo que será un lapsus generacional entre Estevo y yo, lo que más suena a pop del mundo, el pop más ortodoxo, es Green Day. Y es porque cuando crezco y escucho música, la música que escucho es la que aparece en la radio, la que viene a mí, no la que yo busco, y eso es un poco lo que hicimos en la canción. Cogimos una especie de versión hipertrofiada, distorsionada de Green Day para darle este matiz de la mítica cosa “más real que la realidad”. Está claro que nuestra canción no se parece demasiado a Green Day, pero en su centro compositivo sí hay esa referencia, sí hay esa cosa metanarrativa que ya decía Estevo, de “estrofa e retrouso”.

Foto de César Patiño

Estevo falaba dese carácter autorreflexivo apuntando á súa formación como filólogo, que fai que lle guste a literatura que fala da literatura e os metadiscursos en xeral, ademais de sinalar o interese de que haxa un debate sobre o que é o pop. A ese respecto, o debate que formulan Columna Vegana pode facernos repensar que relación ten o pop co son, coa industria, co carácter masivo… Todo se cadra desde esa actitude que describía inicialmente, na que celebran cousas das que sinalan os seus problemas, acadando esa cualidade escasa de ser divertidos e serios a un tempo. Corbi mandoume un audio de dez minutos no que apunta polo menos tres claves:

1: Me parece que el centro sobre el que pivota Columna Vegana es una especie de performance, de actitud performativa del estrellato. No hasta sus últimas consecuencias, pero sí en lo básico: un grupo que pretende estar dentro de esta especie de veta histórica de la fama y la gloria pero viviendo, y siendo, y ejecutando la absoluta miseria.

2: Me parece como que el “pop” nunca intentó asaltar los cielos, o que iba con la boca pequeña. Se admitía que había un arte erudito del que la Rolling Stone o la Rockdelux hacían de portavoces, de una especie de fuego sagrado de Bob Dylan y la historia del rock, y Britney Spears no tenía nada que decir ni que hacer para atreverse siquiera a sugerir que era un arte. Y sin embargo ahora el pop, sin preguntar a nadie, sí que ha exigido una parte del pastel de ese podio. Ya sin meterme a cosas como el trap, del que no tengo ni zorra idea. En general no tengo ni zorra idea de lo que estoy diciendo, pero si que creo que la producción musical de Rosalía o C. Tangana parte de tener esa pulsión de representar un arte más alto. Bebemos de esa inercia en la que tanto C. Tangana como Rosalía como Bad Bunny de alguna manera intentan proponer algo de elegancia en su discurso aún siendo totalmente masivo. Y nosotros somos como la versión de Aliexpress de ese mismo proceso, en tanto que hacemos la cosa más evidente posible con la letra más evidente posible. En vez de sugerirlo, en vez de invitar a la reflexión, atacamos directamente el problema.

3: Creo que Columna Vegana, y este es el punto de todo, es un grupo que lo que pretende es triunfar en el karaoke, y para poder triunfar en el karaoke tiene que ser pop. O puede utilizar el pop. Pero que tenga una orquesta, que tenga un grupo de bajo guitarra y batería, que tenga una sección coral y un piano es absolutamente irrelevante a la hora de que la canción funcione sola, y la podamos cantar y sea un hit. Y con que sea un hit no quiere decir que salgamos efectivamente en radio 3, o que salgamos en la portada de la Rolling Stone. Todo eso va implícito dentro de la misma propuesta, que al final acaba siendo tocar en el Liceo. Creo que ese es el punto, porque en el Liceo hacemos un montón de karaokes, y a lo que aspiramos es a estar en esa misma posición del otro lado, de la canción que es cantada.

Foto de Denís

Ao final, se Columna Vegana é a versión de Aliexpress do pop (ou unha delas) non é porque sexa unha copia industrial barata. Máis ben sería por ser unha versión accesible e democrática: o pop vénnos normalmente dado polas grandes corporacións e pensado para unha especie de masa impersoal, pero con sorte despois podemos apropiarnos del e facer do masivo algo popular. O karaoke é en certa maneira símbolo desa apropiación que fan Corbi e Estevo. A “Canción pop” soa como interpretada nun karaoke, con comentarios e pequenos berros polo micro nos momentos nos que non hai letra, e como se houbese moita xente asomando polo micrófono. O centro non son os miles de estímulos e a forza do son do pop, senón se cadra a sensación de grandeza e de compañía que nos proporcionan cando o utilizamos. E esas sensacións poden aparecer con dez mil persoas no Madison Square Garden, pero tamén con dez no Makumba ou no Liceo Mutante, así que lembralo é bonito.

Quería falar desta canción (1): “Ridin’ in My Car” de NRBQ

 

 

Estes días estivemos Esposa facendo unha lista de cancións para a web do Festival Noroeste, negociando entre nós por correo e en persoa. Cando temos que escoller temas para algo como iso, ou a vez que Xiana nos convidou a facer un “Venham mais cinco” en Onda Vital, case nunca escollo o primeiro que se me vén á cabeza. Máis ben é algo que, á vez que sexa un temazo, sexa representativo de algo que queiramos dicir, de algo que nos defina como grupo ou que defina en concreto a nosa (ou a miña) opinión. Por exemplo, escoller un tema de Emilio José serviunos para falar dun universo no que conviven o político e o romántico, escoller un de Elis Regina serviunos para falar da relación entre centro e periferia á hora de facer pop, e así con todo.

A cousa é que a canción coa que ando máis obsesionado ultimamente é “Ridin’ in My Car” de NRBQ e non a propuxen para esa lista, seguramente porque non representa nada máis que a si mesma. É unha canción pop perfecta, nada máis. Así que quería falar desta canción e acabo de decidir iniciar con ela esta especie de sección que ao mellor non continuo nunca.

Non sei moito de NRBQ. Teño un disco deles do ano 78 e está como fóra de tempo. Tocan rock and roll pero máis do que ten swing que do que sona salvaxe, e ás veces métenlles sonidos estraños de guitarras e sintetizadores. Eses elementos raros non están en “Ridin’ in My Car”, que está chea de detalles memorables pero en ningún caso rompedores. O efecto é o contrario, unha desas cancións que escoitas por primeira vez e tes a sensación de ter escoitado catrocentas veces antes. Unha canción na que podes vivir dentro, que evoca un ambiente de melancolía do verán que realmente non teño memoria de ter sentido nunca e ao mesmo tempo me resulta completamente familiar. Tal vez tamén me evoca esa nostalxia que sinte a xente que é nova pero non tan nova, unha cousa coa que convivo un pouco máis. Todo isto sen pensalo demasiado.

Se cadra o tema funciona, salvando as distancias, parecido á lóxica dos hooks que usan os compositores de pop recente: evidentemente está baseada na repetición de partes, melodías, ritmos e elementos do xénero (iso é a parte da familiaridade), pero van entrando pequenas novas ideas todo o tempo (iso é a parte que fai que sexa unha canción pop perfecta e non outra canción pop aburrida).

Non sei moito de NRBQ. Descubrinos por un artigo de Pitchfork no que Yo La Tengo falaban de discos que lles encantaban e que me deu unha chea de artistas que escoitei case diariamente os últimos meses, como Fleetwood Mac ou David Kilgour. Antes pensaba que eran un grupo de country e por iso nunca os escoitara, creo. Polo visto fálase deles como se fosen un pouco malditos, porque tiñan moito talento e non conseguiron “triunfar”. O disco que merquei deles atopeino nunha viaxe hai pouco e penso que deixa ver que o levaban con humor.

Chamárono At Yankee Stadium pero nos créditos especifica que o disco non se gravou alí e na portada o estadio está baleiro salvo por eles catro. É unha imaxe do querer e non poder, pero se montas un grupo que existe durante cincuenta anos e fas cancións como esta creo que calquera outra idea do éxito está fóra de lugar. Aínda que se cadra dicindo isto xa estou usando a canción (ou nin sequera iso) para falar dunha opinión miña sobre a idea do éxito, que é xusto o contrario do que dixen que ía facer. É que non podo evitalo.

Entrevista a Aries

María e eu fixemos esta entrevista a Isa Aries durante a Romaría Pop, nas hortas de Belvís, ao lado da casa. Eu levaba a cara pintada de Aladdin Sane porque había un taller de maquillaxe rock para nenos e non sei se iso desconcertou un pouco a Isa cando nos presentamos. Logo pasamos un rato moi agradable e aprendimos moito, aínda que tivemos que parar porque faltaba pouco para o seu concerto, que foi bastante incómodo, tapado polo sonido do outro escenario e de xente borracha que non prestaba atención. A entradiña é de María. Gústame unha cousa que está presente en moitas das entrevistas que fixemos na Revista Porno, que é o bilingüismo harmónico: en Galicia é o máis habitual do mundo ter conversas nas que algúns falan galego e outros castelán, pero esa realidade non se ve reflectida logo (en xeral) nin no cine, nin na música, nin na literatura, nin na prensa.

Por: María e Cibrán

A primeira vez que quedamos (eu e Cibrán) por mail para entrevistar a Aries non fomos conscientes de que escribiramos unha mensaxe un tanto ridícula que fixo que Teo se rira de nós. Tampouco creo que dixeramos unhas cousas tan graciosas pero era evidente de que nos saira a vena fan. Por que? Penso que nos sentimos identificados coa súa música ou as súas letras (segundo se mire e segundo en que momento) e iso fai que tiveramos moita curiosidade por preguntarlle cousas, porque ademais fai unha música fascinante pero accesible. E flipámonos e temos que compartila, entre nós e cos demais (para iso sirve esta revista). Kiko Amat escribiu que podería vivir eternamente nun disco de Aries, e nós tamén o pensamos aínda que sexa algo que sempre parece que dá reparo dicir.

Revista PORNO: Estivemos mirando cousas que tiñas no blog, e aquel fanzine no que falabas do pop… falas moito del arredor da imaxinación e as ideas. Como pensas que se relaciona iso co pop como tradición? Porque hai moita xente que o que fai é imitar fórmulas…

Aries: Ya, claro [risas]. Es que claro… es que el término pop es super amplio. Dentro del pop cabe todo aquello que sea melodioso y popular, pero a mi el pop que me gusta, personalmente, si que es el que se sale de los clichés, de los ejercicios de estilo, y que experimenta con las melodías… que hay un ejercicio de libertad. Que es más libre, más que el pop ortodoxo que responde al esquema de estribillo-estrofa-estribillo. Ese es el pop que más me gusta, aunque también el pop más tradicional me puede gustar… pero no entiendo muy bien la pregunta.

RP: Claro, é que a min paréceme que chocan a idea do pop como tradición… Non sei se sabes de Simon Reynolds, este escritor…

A: Si, pero no he leido ningún libro.

RP: A idea que ten é que vivimos nunha época na que a maior influencia do pop é o propio pop, todo é unha retroalimentación.

A: Claro, postmoderna. Habla del postmodernismo.

RP: Si, vén dicir que se hai un xénero da época de agora é o revival.

A: Si, eso es así totalmente. Vivimos un revival continuo. Pero hoy a mi me interesan los grupos que tienen un sentir contemporáneo. Está claro que nadie parte de cero, siempre hay referencias. Es bello eso, y bonito tener tus influencias, pero si que me gusta que sea algo de aquí y ahora. Yo por lo menos, tanto ahora como los grupos que tuve antes, siempre intentamos huir de hacer un ejercicio de revival, eso no me interesa. Pero bueno, no me interesa hacerlo pero al mismo tiempo puedo ir a un concierto de garage encantada. Lo que me parece bonito es intentar que sea música de tu tiempo y de tu contexto, que de alguna manera eso se vea reflejado, ya sea cantando en castellano… no sé si lo consigo, pero si que me gustaría que se notase que este disco está hecho en Galicia y no en… Milwaukee, yo que sé [risas].

RP: Agora que falas diso, ti cando empezaches cantabas en inglés. Como foi para ti o tema de cambiar de idioma?

A: Cuando yo empecé a tocar todo el mundo cantaba en inglés. Era una cosa que ni te la planteabas, porque los grupos que cantaban en castellano tenían como un aura rancia y no encajaban en la tradición anglosajona de grupos que nos gustaban. Entonces intentabas huir de eso pero llega un momento en que dices, “¿pero que hago?”. Era más como intentar repetir un cliché y tirar para adelante con eso, intentar emular a los grupos que te gustaban. Pero llega un momento en que dices, “jo, pues igual puedo yo contar las cosas que a mi me pasan, las cosas que yo veo aquí en mi ciudad”. Y si, es un cambio muy grande, porque cantar en castellano es muchísimo más difícil que cantar en inglés, al menos para mi. Pero es como que hay un antes y un después en mi vida de cantar en inglés a cantar en castellano, de verdad. Mucho mejor, lo siento.

RP: E no que ti fas, canto hai de pensado e canto hai de visceral?

A: De espontáneo?

RP: Si, no blog falabas de vomitar cancións, e do rollo de ter un traballo diario… Non sei se tocas todos os días, se tes unha rutina…

A: Antes no tocaba todos los días. Antes era más como “hoy estoy inspirada, voy a tocar” o “hoy estoy triste, cojo la guitarra”… pero una cosa que he aprendido con el tiempo es que es mucho mejor trabajar todos los días. Ponerme a grabar o a ensayar y fuchicar en el ordenador… de esa manera creo que es como te llega la inspiración y puedes vomitar una canción. Sobre lo que preguntas, yo diría como que hay un 70% pensado y un 30% pensado. Tardo mogollón en hacer una canción. Entre que saco la melodía, luego estoy meses pensando en como la voy a arreglar, como va a ser la producción… tardo un mogollón. No soy nada prolífica, hay gente que caga canciones [risas] yo no.

 

 

RP: Falabamos antes de que asocias o pop co melodioso. Como encaixas o rítmico dentro de todo isto? É dicir, partes sempre das melodías cando compós? Bueno, se podes explicarnos un pouco como o fas… porque non sei se partes dunha base ó mellor…

A: Nunca jamás parto de los ritmos, de hecho los ritmos es como mi asignatura pendiente, porque con el resto de los instrumentos más o menos me defiendo bien, pero los ritmos me cuestan mogollón. Siempre me saco con la guitarra o con el teclado las melodías, y a partir de ahí todo va a intentar ayudar a la melodía, digamos. Y los ritmos en este disco los hice todos ya sampleando, a posteriori, con la canción hecha y ya bastante arreglada. Sampleando cosas, cogiendo un ruidito y tuneándolo, poniéndole efectos… haciendo como choricitos, ¿sabes? De cortar y pegar como choricitos de ruidos [mil risas]. Ya, ¡es que yo los llamo así! Hay gente super pro que te dirá, eso es con el delay… yo que sé, yo hago choricitos y los voy editando en el Cubase. Sampleo cajas, sampleo todo tipo de cosas y con eso las voy construyendo. Pero siempre parto de la melodía.

RP: E sampleas sempre cousas que tocas ti ou sacas de discos?

A: No, siempre cosas mías, siempre cosas que he grabado por casa. De hecho hay veces que dedico un par de días a hacer samplers. Ponemos los micros en casa y grabamos mogollón, mogollón, mogollón de cosas y luego así hay carpetas que puedes usar.

RP: No texto que tiñas sobre o pop defendíalo un pouco das críticas que o tachaban de blando. Non sei se pensas máis no pop como algo musical ou como algo sociolóxico… Igual que se pensas no rock pensas máis como nunha connotación de actitude. E o rock igual que o pop son termos moi vagos, ambiguos. Se tiveras que definir como se relaciona coa actitude…

A: Si, claro, cada género es como que tiene asociados una serie de valores, o de actitudes o de preconcepciones. Cuando yo escribí eso es porque durante mogollón de años he vivido eso. La vida me ha llevado a tratar mucho con gente que toca cosas experimentales. Grupos de noise, o también grupos de punk… Entonces muchos de mis amigos tienen muchísimos prejuicios con el pop, les parece una… ¡mariconada! O algo ñoño, o algo sin fuerza y como que no es valioso. Como que hacer música experimental es más valioso, cuando yo creo que es igual de valioso y de complicado. También lo que pasa es lo que tú dices, que es un término muy vago y super heterogéneo, engloba un mogollón de cosas.

RP: Os grupos experimentales moitas veces acaban facendo pop.

A: Si, totalmente. Joder, es que al final… ¡todo es pop! [risas]. Si, joder, todo es pop. Pero bueno, a mi en general lo que me gusta es la música libre. Me da igual ver a Eskorbuto que a Hidrogenesse, porque veo que son gente que hace buenas canciones. Lo que me importa es que haya buenas canciones y que no haya clichés, pastiches.

RP: Falando diso, da idea de canción, a min a veces cóstame entrar nos grupos que se saen da idea de canción, ás veces cos da Metamovida… Cando non hai unha narración ou unha emoción coa que identificarse. Que é música un pouco máis centrada en si mesma. Pero ti tamén te saes dese esquema en “Transmisión”, a última canción do disco, por exemplo.

A: Si, la verdad es que si, claro, porque lo puedo disfrutar también. Y disfruto haciéndolo. Aunque yo haya encontrado, digamos, mi camino y mi manera de expresarme en las canciones de melodía y de pop, si que también puedo disfrutar mogollón tocando pajas durante… yo que sé, quince minutos, y experimentar. Es super bonito también y para tocar en directo es muy divertido, no estás tan atado a si estoy desafinando, si estoy entrando bien… Si, las dos cosas me gustan aunque no sé si he respondido a la pregunta [risas].

RP: Xa [risas], tampouco teño moi claro se era unha pregunta. Tamén queriamos preguntarche un pouco pola relación entre disco e directo. Ti traballas sola na casa, gravas unha cousa, ó día seguinte outra… pero á hora de tentar facer que iso sone simultáneamente, como o planteas?

A: Bua, pues con eso han sido mogollón de meses de trabajo. De probar, ensayo-error todo el rato, ir probando, ir probando, escucharlo después… Hacerme repertorios, grabarlos, ver que funciona, que cosas no… He tenido que simplificar mucho, porque algunos coros los puedo disparar, pero otros no. Y bueno, yo he intentado que en el directo sigan estando ahí las canciones, que sean coreables, que se puedan cantar, que se puedan identificar… pero si que quería transmitir también tranquilidad y esparcimiento [risas]. No sé si lo consigo, pero he intentado eso.

 

 

RP: Eu creo que as letras vanse moito a… estiven escoitando moito as letras e parece que teñen algo circular, hipnótico… Repítense sempre as mesmas cousas, e eu creo que eso axuda un pouco a entrar en trance. Bueno, vai ser a primeira vez que te escoitemos en directo, pero penso que o propio acto da escoita si que axuda.

A: Si, eso me lo han dicho ya bastantes veces, pero ha sido una cosa completamente no pensada. Cada letra habla de una cosa, pero yo creo que al final reflejan un momento personal… y es el mismo puto momento ahí todo el rato. Yo creía que hablaba de muchas cosas pero si que me dicen “es muy cíclico, repites lo mismo…”.

RP: Si, pero referido a como se repiten dentro de cada canción, non no conxunto.

A: Ah, vale. Si, claro, y en directo ya vereis, porque repito samples… cada canción es como una base, van entrando capas y capas… y si, es como circular. Cuando lo veais luego me decís a ver que habéis pensado.

RP: E referido a como fas a estrutura das letras? Van guiadas pola música? Porque imaxino que fas as letras despois da música.

A: Si, pero bastante seguidamente de la música, eh.

RP: Ó mellor ó xogar con esas capas tes distintas melodías para a mesma música, ou distintas letras para a mesma melodía… a idea era unha especie de espiral. Transcribín as letras do Bandcamp, e empezabas nun punto e a metade da canción volvías a ese punto. Por iso a idea pop que dicíamos de estrofa-estribillo…

A: Si, al final la sigo totalmente. Soy bastante de estrofa-estribillo-estrofa-cambio-estribillo… Y vuelvo a repetir. La verdad es que no es nada meditado.

RP: A veces partes do estribillo e non da estrofa.

A: Si, pues es verdad, si que lo hago.

RP: Xusto o outro día falabamos cun amigo do disco e dicía que lle costara moito entrar porque lle parecía demasiado pop e era en plan…

A: [Risas] En plan “¡es un pastel!”

RP: [Risas] Ao final gustoulle e díxonos, preguntádelle como fai as letras, que el tamén as fai e interésalle. Non sei, como pensas as imaxes, se pensas nunha idea cando fas as letras ou eres máis automática? Se usas sistemas de cut-up ou algo…

A: Si que pienso en una idea, y lo que intento es que no sean muy explícitas. Me interesa que sean más abiertas para que cualquiera las pueda hacer suyas. Que cada uno lo lleve a su terreno, y tu digas “pues a mi me parece que esto va sobre tal” y tu lo vivas asi, no como contar muchos pelos y señales de lo que a mi me pasa por la cabeza. Intento que sean abiertas y un poco poéticas, no sé.

RP: Bueno, pero usas unha linguaxe moi… hai xente que empeza a meterse en linguaxe enrevesada. Creo que conectas bastante co falado, ou coa musicalidade de falar. Non son melodías forzadas para encaixar…

A: Ya, así epatantes. También depende, porque a lo mejor vosotros lo entendeis así, pero mi madre siempre me dice como “¡que horror de letras!” “¡que música más rara!” [risas]. Cada uno…

 

 

RP: Volvendo co do disco e o directo, ti cando pensas as cancións, así en abstracto, pénsalas como algo que vas gravar. Pero imaxino que cando empezaches facías as cousas máis con voz e guitarra, pensadas para o directo…

A: Si, y me ha costado un montón aprender a funcionar así. Llevaba un montón de años llevando las canciones al local, tocándolas, las tocabas en directo mogollón de veces y un año más tarde grababas el disco. Ahora siempre es, primero la grabo, y luego lo demás.

RP: Hai veces que se nota esa presión porque a xente vai ós directos a escoitar o disco, como algo repetido. E logo hai xente que o plantea como se foran artes diferentes o disco e o directo. E claro, falas diso de imaxinación e creatividade asociado á composición, pero non sei como te sintes no directo, cando traballas con cancións que xa están feitas.

A: No, porque cada vez, aunque responden a unas estructuras, con los samplers y tal puedo cambiar, tocarlas diferentes… si que lo percibo como algo totalmente diferente, el directo del disco. Yo nunca respondo a eso, cuando vienen a verme, de tocar el disco. A ver, ahora lo toco, pero no lo toco igual. Y del anterior disco toco dos, y mucha gente me viene y me dice, “¿de qué vas?”. Es que cuando me canso de una canción me cuesta muchísimo seguir defendiéndola. Flipo por ejemplo que los Ramones pudieran estar tantos años tocando las mismas canciones… Amo a los Ramones, pero yo no podría.

RP: Eu sempre penso no caso de Bob Dylan e cando a xente vai ós seus concertos e sae mosqueada dicindo “no reconocí nada”.

A: Claro. También Bob Dylan… [risas] es muy radical.

RP: Si, di iso de “compuse una canción hace cincuenta años…”.

A: Claro, ¿cómo vas a seguir tocándola igual? Yo lo comprendo y creo que es de agradecer, ese tipo de artistas que se han esforzado y no siguen… porque, quieras o no, si llevas mucho tiempo tocando una canción, joder, al final es un paripé si la sigues haciendo exactamente igual, porque tu ya no eres esa misma persona. Yo si que agradezco que haga eso. Pero claro, al mismo tiempo, yo que sé, vas a ver a Brian Wilson y es guay que las toque igual.

RP: Si, pero ten un toque triste.

A: ¡Claro! Por ejemplo, yo he hido a ver a los Rolling cuatro veces, y en la última me he tenido que ir porque buf… eso, había un toque triste.

RP: Si, é como que non estaba pensado para esto. Non sei se tamén, de todas formas, ti cando fas unha canción responde ó que pensas nese momento…

A: Si.

RP: Pero, aínda que ti cambies, eres capaz de pensar como en personaxes de cada canción? Quero dicir, de volver a meterte en cancións das que xa pasaches?

A: A ver, las puedes intentar llevar a tu terreno de ahora. Es como todo en la vida, tu vas creciendo y igual pues ya no te sientes identificado con lo de hace ocho años. O si, porque eres tú en la esencia pero has evolucionado de alguna manera… Entonces algunas canciones si que las puedes seguir llevando a tu terreno y las puedes seguir disfrutando, y todavía queda algo de ti ahí, pero otras dices “pfff… esto ya…”. No sé, y aparte me parece un aburrimiento. Es más divertido así, joder, puedes hacer una versión, si te sigue gustando y te trae los recuerdos de aquella época, como la grabaste… puedes revisarla, porque tocarla siempre igual, por lo menos para mí eso no es. Hay gente que las toca siempre igual y lo sigue flipando y les encanta, pero yo no puedo [risas].

RP: Nalgún lado lin que usaches radiadores e sillas como instrumentos, e iso recórdanos a unha idea que tiña Jonathan Richman, de facer unha música que se puidera facer en calquera sitio e en calquera circunstancia. El dicía “en todas partes hai sillas”, non sei se ti buscas esa idea de non necesitar nada.

A: Si, es que Jonathan Richman ya lo hablábamos, a mi me parece super genial, y cuando estás deprimido ves un video de él y ya te da fuerzas y ganas para hacer tu movida y da igual que a nadie le guste, es tu movida y para adelante. A mi me gusta mucho de él ese aspecto como lúdico de la música. De la música y de la vida, porque a medida que vamos creciendo parece como que vamos perdiendo las ganas de jugar y seguir sorprendiéndote con las cosas. Es una mierda, en realidad yo pienso que es cultural, no es humano. Y con la música lo que más me apetece es poder divertirme, poder jugar. Pues cojo esto, cojo lo otro… no hay que estar limitado, porque son límites que nos ponemos nosotros, no son de verdad.

RP: Claro, con eso hai moito cinismo. A min jódeme que moitas veces parece que a Jonathan Richman a xente o toma a coña, en plan “es que es muy naïf”, como con condescendencia.

A: Para nada. Es muy serio lo que está haciendo, joder.

RP: Pero sempre hai como esta historia de que se espera que sexas irónico.

A: Eso es ignorancia, tío, y gente de miras muy estrechas. Así de claro [risas]. Porque joder, es muy serio, es política lo que él hace, ¿sabes?

 

 

RP: Arredor do que falabamos antes tamén da actitude e o que dicíamos do pop, eu sempre penso no pop como unha música coa que te identificas dalgunha maneira, que sintes en primeira persona aínda que sexan as cancións de outro. Supoño que non pensas no público cando fas os temas.

A: Si, claro, cuando haces canciones no puedes pensar en complacer a nadie más porque sino te sale una caca. Una vez leí en un libro que Neil Young decía: “Si canto mi verdad, esta siempre llegará a los demás.” Y yo creo que la movida es esa, tú cantas tu movida pero que sea tu movida, que sea de verdad y no impostada. Y al final todos sentimos lo mismo de una o otra manera. Si es una cosa honesta, yo creo que da igual que la esté cantando un marciano que un aldeano. Si es una buena canción me da igual el género, me da igual que sea reggae, que sea rap, garage o psicodelia. No sé, como que haya honestidad…

RP: E ti cres que sempre se percibe? Porque a honestidade tamén é unha cousa un pouco subxectiva.

A: Yo creo que siempre se percibe. Cuando ves a un grupo, eso canta mucho.

RP: Pero ao mellor hai alguén que eu non me creo e ves xente nos seus concertos que o cre a pies juntillas.

A: Si, claro. Y en el mundo en que vivimos eso pasa constantemente. Bueno, no se percibe siempre pero el tiempo pone a casi todo el mundo en su sitio, al final. A casi todos.
RP: No teu blog pos unha cita de Brian Eno: “Tratar de asignar al arte un rol político es una proposición paradójica que intenta decir “yo dirigiré mi comportamiento dirigido hacia ninguna-meta hacia este fin específico”. Es una confusión en términos”. Tes ti algún fin coa túa música?

A: Algunas de las cosas que pongo en mi blog no es tanto porque comulgue con ellas literal, sino porque me hacen pensar, plantearme cosas y creo que pueden interesar a la gente. Aún sigo pensando en eso que dice Brian. El fin de mi música es, en primer lugar, expresarme: expresar lo que pienso de la vida, lo que siento sola o en sociedad, como entiendo el mundo… y crear el mío propio, como a mí me gustaría que fuesen las cosas. Mi mundo ideal, digamos. Después, me gustaría aportar algo bonito e inspirador a la gente, que cuando escuchen las canciones disfruten y sientan ganas de hacer cosas. Esto es un poco ambicioso, lo sé… Pero es lo que intento.

RP: En relación á idea de que a arte non poida ter un rol político, pensas que iso pode derivarse ó comportamento do artista?

A: Bueno, yo pienso que todo es política. Creo que las decisiones que tomas en tu vida, la manera en que construyes tus relaciones y tu manera de desenvolverte en el mundo son política. Y el comportamiento de un grupo revela su manera de entender las cosas; no hace falta que tus letras proclamen tus ideas a los cuatro vientos o denuncies determinadas cosas. La manera de funcionar, de hacer canciones, lo que pretendes provocar en la gente, dónde tocas y dónde no tocas… Todo eso es política. Y aunque tus canciones sean resultado de un proceso super visceral, estar en un grupo supone tomar decenas de decisiones todo el rato. Cualquiera que toque lo sabe, y esas decisiones las tomas en base a tus orientaciones y tu ideario. Igual que el tipo de música que haces y todo el imaginario que construyes entorno a ella. Yo claro que creo que el arte tiene un rol político, el arte remueve las entrañas de las sociedades, hehe.

RP: Brian Eno tamén fala da música como pintura en relación ás capas. Inspíraste noutras artes para a túa música? Se é que si, como? Parécese en algo o teu traballo cos collage ó da música?

A: Para las canciones me inspiro en todo. Todo lo que veo, va para la olla. El cine me inspira mucho: las películas de Hal Ashby o de Sydney Lumet, por ejemplo. También me inspira la pintura: de la expo de Chagall del año pasado, salí como un cohete de allí. El cine o la pintura me dan fuerzas y me llenan la cabeza de ideas. La literatura me inspira millones; en las canciones de Mermelada Dorada hay muchos guiños; a Walt Whitman, a William Morris, a Miguel Hernández…Mis collages y mi música son bastante parecidos en cuanto a que usar un sampler y un secuenciador, es como usar tijeras y papel. Pegas “choricitos” de música en una línea temporal. Y al mismo tiempo, ambas cosas las hago sola, en la intimidad de casa, concentrada e imbuida.

RP: Que aporta á túa música vivir onde vives agora?

A: Creo que me ha aportado serenidad, alegría y tiempo. Tengo mucho más tiempo para todo, para hacer las cosas como quiero y tomar perspectiva… y también necesito mucho menos para vivir, soy más libre. Me dan la vida el mar y los paisajes de las rías… me parecen increíbles. Y también me gusta toda la parte industrial de Vigo, que me recuerda a Bilbao, mi ciudad. Igualmente, me encanta asistir a todo lo que se está cociendo musical y artísticamente, hay muchas personas haciendo cosas y mucho talento. Eso me influye y me anima a hacer cosas sola o con otras personas. Disfruto incluso en los 4 meses de lluvias interminables que siempre tocan en invierno; me encierro a tocar y leer.

RP: As letras as pensas en igualdade de importancia que a música? Pensas as letras como literatura?

A: La verdad es que no. Le doy más importancia a la música y trabajo mucho más en ella. Las letras son como una extensión de la música, las percibo como una parte más. Trabajo en ellas y les doy muchas vueltas pero no soy una super letrista. Pienso en ellas, como os decía, como imágenes e ideas abiertas, que sugieran y no sean muy explícitas. Pequeñas poesías de porrera, hehe.

RP: Falamos antes da visceralidade. Cres que se asocia demasiado a paixón ao xuvenil? Cambiou a túa maneira de facer música co paso do tempo?

A: Bueno, en nuestra sociedad y cultura existe un enaltecimiento a la juventud extremo y disparatado… Envejecer es como lo peor que te puede pasar y hay mil industrias que se alimentan de eso. La gente mayor está medio condenada al ostracismo. Ser joven se asocia a un montón de valores positivos y es cierto que la juventud posee muchas cualidades muy hermosas per se, pero muchas de esos valores no le son ni inherentes ni exclusivos. Sin olvidar que ser joven también acarrea sus inconvenientes como ser más inseguro o inexperimentado. Hay gente mayor apasionante, sabia y divertida. No sé, mira a Jodorowsky que es un anciano. Todo depende de la persona, de su espíritu y de cómo haya transitado hacia la madurez, supongo. A mí claro que me interesa la pasión; intento seguir manteniendo la capacidad de flipar con las cosas, quiero seguir asombrándome y vivir con emoción la vida. El paso del tiempo a la hora de hacer música me ha traído cosas muy positivas: un aprendizaje muy grande, serenidad y encontrarme a mí misma. Me siento más feliz que nunca haciendo canciones. Cuando empecé a tocar simplemente trataba de emular a los grupos que me gustaban. Y ser una señora, me parece genial.

RP: Pensas que se debería de falar e tratar o tema música-muller para “reivindicalo” ou debería non chamarse a atención sobre o tema? (en vistas a procurar que sexa algo natural). Non sei se che pasou ou non, que te chamaran para algunha entrevista de algunha revista de muller e te destacaran máis pola túa condición de muller que pola de artista.

A: Pienso que cada persona puede vivir el feminismo como desee y lo sienta. Por eso me parecen igual de válidas ambas posturas, las dos. Personalmente, ya cuando estaba en Charades decidimos de manera natural no llamar la atención sobre el hecho de que fuésemos mayoría femenina y que las canciones y los discos lo dijesen todo y reivindicasen la igualdad de músicos hombres y mujeres. Las canciones y también nuestra manera de trabajar y relacionarnos. Y desde entonces he tratado de seguir comportándome así. Respecto a la segunda pregunta, en los medios muchas veces te incluyen en listas tipo “los grupos de chicas de 2014”, “las chicas de la electrónica o del pop”… listas que resaltaban que somos mujeres haciendo música. Supongo que es discriminación positiva pero me gusta mucho más cuando hablan de música y discos, y me veo en listas rodeada, simplemente, de buenos grupos.

Entrevista a Dois

Esta entrevista fíxose o 8 de febreiro de 2015 e publicouse no número 4 da Revista Porno. Agora que Dois sacaron o seu primeiro LP “Está bien” parecíame un momento bonito para recuperala. Lembro que tiña (ou tiñamos) unhas expectativas diferentes sobre o que ía ser a entrevista, porque viña de escoitar o seu EP e identificarme moitísimo e sobreinterpretalo falando con María, Teo e Xacobe. Tamén dá a impresión de que Dois tiñan unhas expectativas distintas sobre o que ía pasar. Iso nótase cando falamos de “Coches abandonados”, por exemplo e tento tratar o tema dos mitos, que ao mellor é fliparme en plan Greil Marcus. O da sobreinterpretación ten un perigo se caes na pedantería (a min pásame) pero ao mesmo tempo creo que o feito de que falaramos de ideas ou sensacións que a eles puideran chocarlles indica que a súa música é moi rica.

Con: Cibrán, Teo, María, Xacobe, Santi Zubizarreta, Julia Huete e Dois, claro.

Collages de Lúa Piznik

Pódese falar de Dois en termos musicais. Son un grupo de pop perfecto, deses nos que cada parte pode molar por separado pero logo conxuntamente o efecto se multiplica. As liñas de baixo, como podía pasar coas dos Smiths ou incluso as de Hüsker Dü, fan a canción sólida pero tamén debuxan cousas novas pola súa conta. As baterías teñen un aquel dramático como as percusións de Phil Spector. Simples pero memorables por detalles atípicos, e supoño que “Mayumas” é o mellor exemplo: é unha batería para un baile dunha comunidade que se sinte feliz por sentirse igual de triste. As voces e as guitarras son o esqueleto sobre o que o resto se apoia, e son o aspecto máis emocional. Pódese falar de Dois en termos emocionais. A min fanme feliz, escoitalos faime sentir que as cousas teñen sentido dalgunha maneira e que pertenzo a algo. De feito fanme tan feliz que pensar en música e letras me supón un esforzo grande. Pódese falar de Dois en termos líricos, porque cun só EP de 5 temas xa parecen ter construido un universo propio (tamén axuda a estética). Esta entrevista probablemente fracasa en calquera deses aspectos. Cargamos demasiado as tintas nas letras, fixémola un domingo de resaca (o día anterior tocaran Dois e Anti S. presentando a exposición de Julia Huete e Óscar Raña en El Pueblo) e en vez de crear un aspecto íntimo eramos nove ou dez persoas alí. Deu lugar a unha hora e media de conversa na que Dois só era un dos temas e logo completámolas con algunhas preguntas por mail que lle dan a isto un toque frankensteiniano. É unha entrevista estraña pero esperemos que fermosa á súa maneira.

Cibrán: Estivemos escoitando María e eu o voso EP e estabamos falando das letras e non entendíamos o que decían, e a veces entendíamos cousas ao contrario un do outro. Non sabiamos se dicía “estás cansada de ser tú” ou “estás cansada de no ser tú”. Entón, que pensades diso? Preocúpavos que poida non entenderse o que dicides? En abstracto e en concreto.

Pulpo: Eu creo que non era intencionado, pero é un resultado que ten a súa gracia. Paréceme interesante que se poida xerar esa ambigüidade en base á forma en que as letras están como medio camufladas. Que haxa lugar a distintas interpretacións está guai.

Hipi (con H para distinguir de Jose): De feito a veces nin nós entendemos as letras.

Jose: Si, porque algunhas letras están feitas aí no último momento.

P: Eh, bueno, bueno! Hai algunhas que non!

J: E algunhas que si. (risas)

C: E que opinades das letras de Dois?

J: Eu tampouco lle dou moita importancia ás letras. Cando non quere dicir algo explícitamente, claro, non lle intento buscar… Son máis de escoitar melodías e tal. O que si que a veces si que me fixo no ritmo e cousas así, ou determinado vocabulario ás veces pois non me convence e outro si… En canto ao significado a verdade é que me dá igual, porque supoño que o que quererá dicir el non ten nada que ver… Bueno, salvo nalgunhas letras, por exemplo en “Romilar”…

P: En “Romilar”?? (risas)

J: A canción que é “No más”, que si que está bastante claro o significado. Cando non o collo ben pois dame igual.

H: O tema é que igual nos fixamos máis na musicalidade das letras, pero ao final así de refilón están de puta madre.

P: Gracias, Hipi.

C: Refírome porque aínda que as faga el, ao final tamén é parte do discurso do grupo.

J: Si, pero como tampouco é un discurso que te condicione como grupo, ou que nos comprometa…

C: En que sentido?

J: Pois que non di nada que…

P: Non nos posiciona como grupo que trata determinadas temáticas nas súas letras…

Teo: Hombre, yo creo que si. Me parece que va de la mano la melodía que tiene la voz con el tipo de letra que puedes hacer, con lo que escribes. Para mi todo encaja bien y por eso me gusta.

J: Pero o significado en si… non nos condiciona aos demais como grupo.

T: Yo creo que refuerza la intención pop que puede tener.

J: A nivel musical si, pero a nivel de mensaxe non, penso eu.

C: Home, co de comprometido te refires a que non é… explícito? No casete veñen as letras pero eu non puiden lelas, e Teo viu o cuestionario pero dixo que lle gustaban máis as preguntas se non as entendía.

T: Yo lo escuché con las letras delante y me lo mandó para que se lo corrigiera pero no se lo quise corregir porque me moló el hecho de que se equivocara. A mi eso me parece super interesante. Yo escucho grupos en inglés y no sé inglés, entonces muchas veces entiendo cosas diferentes y me parece super sugerente.

C: Ao que me refiro é que incluso lendoas seguen sendo ambiguas. E iso é ao que te refires ti co de que non vos compromete, porque non teñen unha interpretación clara tampouco.

P: Si, e algunhas son abstractas…

J: É que non podo dicir “non estou de acordo co que estás dicindo nesta letra” porque tampouco sei o que quere dicir realmente.

C: E estar de acordo é tamén raro… Se dentro dun grupo hai un letrista que fai unha letra boa pero coa que ti non estás de acordo… Iso depende das dinámicas dos grupos.

J: É que neste caso é un proceso moi personal o das letras, así que tampouco hai esa discusión.

P: É que é tamén relativo. Porque para algúns temas da maqueta tamén é certo que non tiñan letra ata o día anterior á gravación. E recoñezo que ao mellor fixen un pouco precipitadamente as letras e non sei, pode notarse tamén.

J: É que tamén é o que dis ti, que non é algo que che guste demasiado. Eu como batería non quero dificultar máis ese proceso.

P: Me rallo bastante a veces, tío. Trato de non buscar un fondo demasiado claro, ou complexo, porque non me interesa que soe a algo que non é realmente a canción.

C: Pero ti á hora de facer as letras, pensas en algo ou prefires traballar coas frases por separado…

P: Con esas que contaba antes, que fixen un pouco ás presas e correndo para a gravación, si que recoñezo que funcionan máis como frases soltas que non están conectadas tampouco dun xeito calculado. Pero hai outras que si que xiran en torno a unha temática máis concreta e si que hai relación entre as partes, entre as frases… é unha progresión, digamos. Das primeiras frases ás últimas, vamos, hai un orde e unha lóxica.

Infantil e xuvenil

C: Eu falaba con María (e ela non estaba de acordo) e dicíalle “a min esto é que me sona a generacional”, que é un termo que usamos moito nós para falar de grupos moitas veces. E tampouco tiña moi claro por que me tiña ese rollo, pero vós que entendedes por música xeneracional? Non sei se falei desto pola noite con algún de vós.

Xacobe: Si, onte estabas falando deso.

María: Ai, dios, que pesao. Que plomo, chico.

J: Supoño que queres dicir que está moi marcado polo momento que vivimos agora…

C: Si, non sei. É que hai cousas que me sonan xeneracionales pero non da miña xeración, sabes? Entón é distinto.

X: Supoño que é diferente a percepción do xeracional dende o punto de vista de quen recibe e de quen crea.

C: Claro. Eu ademais penso que só me poden parecer xeneracionales grupos de pop. Non me pode parecer xeneracional un grupo de metal. Non sei por que. Pero para min é un sonido que ten que ver con iso. Eu escoitaba o voso disco e facíame pensar en adolescencia, pero non sei exactamente por que.

X: Pero por que adolescencia?

C: Iso tamén o tiña nas preguntas. É porque …

P: O compoñente adolescente no que falas eu creo que si que ten que ver coas guitarras, que son riffs bastante sinxelos.

C: A min sonábame a disco para escoitar na miña habitación, tirado na cama e con moitos pósters.

P: Si, joder, é que de feito algunhas das letras si que se aproximan a unha temática así adolescente. Algunhas melodías teñen tamén un toque moi infantil, inocente.

J: Incluso as letras tamén.

C: Tamén un tono romántico… Vós que pensades da adolescencia?

Santi: Una tortura. Horrible. Yo no volvería.

J: Eu non son nada nostálxico coa adolescencia. Igual coa infancia.

S: Eso peor, yo no volvería ni de coña.

J: Eu á infancia si. Era feliz. Pero na adolescencia era xa como que todo era magnificado. Os problemas…

C: Refírome a iso, a que na adolescencia parece que todo é máis… “BUA!”, que te flipas máis con todo.

J: Tamén para mal.

C: Claro, pero parece que as cousas son máis importantes. É como o que din de que as cousas que descubres sendo adolescente che marcan moito máis.

J: Si, si, pero tanto para ben como para mal.

C: Pois a min Dois sóname a eso, a ese tipo de trascendencia.

P: Si. (risas)

H: Home, eu a verdade nunca pensara relacionar a Dois con adolescencia. É a primeira vez… pero bueno, si que ten un punto. Polo que dicía antes, pola inocencia igual. Que sona así a algo bastante… eu sempre lle insisto a Pulpo que busque a espontaneidade, porque compositivamente é cando fai mellores cousas, para o meu gusto.

P: Si, se ao final é todo espontaneidade porque case todo sae no momento, salvo pinceladas así máis específicas.

C: Aínda así, das que tedes gravadas por exemplo “Odiar deprisa” si que ten bastantes partes.

P: Si, “Odiar deprisa” si que é a máis longa e a máis enrevesada.

C: Pero bueno, tamén sona espontánea e fluída.

P: Ese tema a verdade é que foi o resultado de unir distintas partes, riffs de guitarra que tiña soltos, compostos de tempo atrás… e que xuntei e que, casualmente, funcionaron. Foi un proceso distinto, porque o resto dende un principio había unha estrutura máis ou menos marcada sobre a que logo traballamos. E de feito a parte de guitarra do final é de Jose.

En público, en privado

H: El concierto de ayer se os hizo largo?

J: Trece temas para ser o segundo concerto non está mal.

C: E que depende tamén moito do tipo de grupo e do tipo de música. A min ao mellor un grupo de hardcore se toca media hora paréceme ben. Un concerto de hardcore de hora e media sería… tamén fisicamente che esixe máis. De feito ao mellor de público en certos concertos non sei exactamente que se espera de min como público. Cando hai pogo xa sei o que se espera, pero senon…

T: Eu non sei se estabades falando de eso. Vós como grupo que esperades do público? No concerto de onte, por exemplo. Bueno, non había moito público, pero por exemplo onte estaba aí sentado e vendo dende fóra, como se estivera fóra do local. E estaba véndovos tocando unha música que me mola moito, e xente pasándoo ben pero…

P: Un pouco parada.

T: Si, pero refírome, que podes… que esperades coa música que facedes? É o que di el, non sabería como responder a esa música como público, se non é nun ambiente no que esteamos cen persoas que somos todos colegas con ese rollo… xeneracional… de identificarte co resto da xente e estar feliz dalgunha maneira. Ou polo menos cómodo.

S: Porque no había mucha gente. Cuando no hay mucha gente la peña se corta más. Si hubiese más peña empiezas a bailar más…

C: Pero tampouco é música especialmente para bailar. Bueno, para bailar generacional, como os que bailaban Yo La Tengo nos Simpsons.

T: Aqui yo creo que por ejemplo si tocarais en ¡Pelea! Sería diferente.

P: Un ambiente distinto, máis festivo, de xente que se reúne e vén para os concertos. Realmente onte o concerto era… funcionaba tamén como un compoñente da exposición. Era máis un complemento, creo. Eu se a xente escoita os temas na casa e disfruta cos temas espero que en directo os disfrute da mesma maneira. Porque creo que hai unha relación moi directa entre o directo e a gravación. Creo que reflicte con bastante fidelidade o son, e penso que debe ser unha experiencia moi parecida a de porse o casete con escoitar.

C: Pero nunca pode ser parecido, porque escoitar un disco é unha cousa íntima (ou normalmente o é) e un directo é unha cousa colectiva.

S: Yo creo que el rollo fue que si hubiese más peña la gente estaría bailando.

P: Si, que non había un ambiente… de festa e tal.

S: No es para hacer pogo su música, pero es para estar bailando y de risas. Como Julia (risas).

P: Si, ou con máis alcohol enriba estaría a xente máis eléctrica…

T: No nos referimos tanto a un grupo de puramente hardcore como a muchos grupos que hay. Yo que sé, por ejemplo lo que pasaba con Fantasmage. Tocaban la de “Huesos”, que es muy pop, y la gente se movía. Hacían pogo pero de otra forma.

P: Si, era un bailoteo feliz.

T: Yo creo que podría llegar a pasar eso con vuestro rollo.

P: Home, conseguir unha resposta así por parte do público sería ideal. Nos concertos de Fantasmage había moi bo ambiente…

J: Si, pero eu tamén me lembro dos primeiros concertos, nos que a xente non entendía aínda o concerto.

P: A verdade é que tamén me costa soltarme, interactuar co público…

T: A mi eso no me parece necesario.

P: Pero si que incluso mirar para o público me costa. Creo que o vichedes onte, miraba máis o mástil da guitarra.

C: Claro, tes que facer de frontman, non? Pero tamén é o rollo. Cando hai alguén que o fai guai pode aportar moito ao grupo, ao discurso. Pero senón…

P: Tamén é o movemento, que parece que estou como un maniquí aí tocando, e rállome con iso.

C: Pensades en que podedes aportar á vosa música a nivel de posta en escena? Credes que tedes que ter un determinado comportamento sobre o escenario ou que simplemente tedes que ser “naturais”, “vós mesmos”? Fóra das propias limitacións que poidades ter por timidez nese sentido, que credes que sería o ideal?

P: Creo que é un erro forzar calquer tipo de pose ou actitude en directo. Non é a nosa intención nen moito menos, mais tamén é certo que precisamos dun pouco máis de soltura e experiencia no escenario (e eu en particular no dominio da guitarra) para afrontar os directos dun xeito máis despreocupado e totalmente natural.

T: Yo creo que eso también tiene mucho que ver con el ambiente. Hay conciertos en los que estoy en el suelo o dando con la guitarra a la gente y en otros estoy parado. Pero es que en el otro hay tres personas y están cantándoles a la cara y no te hacen caso, y eso es horrible.

P: Igualmente nos concertos de Monstruo tamén me ten pasado que me veño máis arriba, se vexo meterse dentro ao público.

T: Ahí está. A mi me tiene pasado aquí mismo, un día, tocando con Cuello, de estar arrodillado delante de una persona, agarrándolo y gritándole, y estar así con cara de palo. Es como “tío, ¿no te das cuenta de que estoy… sudando muchísimo, despellejándome para ti? Solo lo hago para ti, tío extraño.” (Risas). Eso ten que ver co ambiente, porque había 20 persoas pero a dez non lles interesaba unha merda.

J: Eu creo que é difícil que saian cousas espontáneamente cando hai un ambiente frío. Ao final contáxiase.

C: É que é moi complicado porque incluso os mellores grupos non son capaces de xenerar ese ambiente.

T: Aquí en Ourense concertos que montemos con estas expectativas de que veña o público e veña coa idea de ambiente de concerto pasou moi poucas veces. Pasou con Unicornibot, con Guerrera, con estes grupos… porque hai xente aquí cerca á que lle mola. Pero trouxemos moitos grupos e moitos vese que non teñen ese tirón máis aló de… que ao mellor noutro sitio como o Liceo si que o teñen.

C: Por exemplo cando tocaron Cuello aquí a min moloume pero foi un concerto bastante triste.

T: Joder, eu toquei con eles o día anterior no Liceo e era moi diferente o rollo.

P: Que si que é certo que nese sentido por exemplo Fantasmage cumplía co modelo de grupo capaz de abarcar públicos moi diversos.

T: Si, pero se viñeran aquí a Ourense non sei ata que punto terían tirón.

J: Tamén no Liceo con 30 persoas parece que está cheo, rodéante… así en salas grandes cando hai moita xente nótase moitísimo máis.

C: Tamén sobre o rollo que estabades falando antes de Fantasmage de coñecer os temas, e tamén como dicides que o que facedes é fiel ao disco…

P: Dixírese moito mellor escoitando os temas primeiro e tendo un pouco asimilado ao grupo antes do directo.

C: Pero ás veces é molesto no sentido de que a xente, precisamente cos discos, xenera unhas expectativas que logo a ti como músico ao mellor non che interesa cumplir. É o que falabamos onte de Bob Dylan, que se pasa todo polo forro e logo a xente di “es que no se que canción está tocando”. Porque toca cancións descoñecidas ou porque as retorce.

P: Nese sentido é o que digo antes, que me parece que hai unha fidelidade bastante… patente entre o directo e o disco. Non hai case produción no EP, as guitarras son como as que toco, as voces son os mesmos efectos.

C: Non tedes intención de facer algo distinto coas cancións no directo?

P: Non…

J: Non hai moito marxe.

C: Aquí enfoquei mal o que vos estaba preguntando, porque é certo que gravastes dunha maneira fiel e eu estaba facéndovos a pregunta pensando se iades cambiar os temas no directo, cando son como son. A pregunta non é exactamente unha pregunta sobre Dois, senon unha pregunta que me interesa que contestedes por ver cal é a vosa opinión. Eu penso moitas veces que hai demasiada relación entre o directo e as gravacións, gústame máis que sexan diferentes porque creo que as posibilidades que dá un medio e que dá outro son distintas. Como falar de cine e falar de teatro ou algo así. Pode dárseche ben unha cousa e non a outra. Claro que logo hai algúns discursos que se queixan de que os directos sexan distintos ás gravacións por un tema de autenticidade (se non sonan parecido é como se o outro fose unha mentira), e, pola outra parte, os grupos que están a un nivel arredor do noso non soen contar con medios para experimentar nun estudio, porque case todo se grava en dous ou tres días. Entón, en abstracto, que opinades da relación entre o directo e as gravacións? Como enfocastes vós a vosa? Tedes pensado cambiar algo de proceso cando volvades gravar? Experimentaríades se tivesedes medios?

P: De momento non temos maior ambición que a de tocar os temas ó mellor posible sen fuxir das estructuras ou do son da maqueta. Perseguimos un formato de directo fresco e conciso, lonxe de complicarnos a vida. Xogar coas cancións e alteralas durante o concerto está moi ben, pero é algo que de momento non nos atrae. De cara a unha próxima gravación, e en caso de tratarse dalgo máis longo, sí que me gustaría gravar dun xeito un pouco máis aberto, añadindo pequenos detalles a nivel de colaboracións rítmicas ou vocais, aínda que logo non se plasmen no directo.

Foto de sandra mg

Coches abandonados

C: Cando estiven na túa casa vin que tiñas un cómic que se chamaba “Coches abandonados” como a canción. E collímolo na biblioteca e estivemos lendo para investigar.

P: Ese é o tema collage realmente. O que falaba antes de que é resultado dunha mestura de distintas partes. É que en canto á letra é o mesmo, un pouco en realidade. Compuxen a letra o día antes da gravación.

H: A de “Coches”?

P: ¡Ah, hostia! Estaba hablando de “Odiar deprisa”. “Coches” es quizás una de las letras más… pfff. Más sólidas y tal. (risas) É que crin que estabamos falando de “Odiar deprisa”. É que non estamos familiarizados cos nomes das cancións todavía. Sempre os chamamos dun xeito nun contexto íntimo e logo cando hai que cambiarllo…

C: Claro, hai que poñerlles o nome “guai”. O de “Odiar deprisa” ten atractivo porque son cousas que non asocias. Odiar é unha cousa da que non che preocupa a velocidade. E o de “Coches abandonados”? Porque logo mirando o libro estaba pensando que ao mellor tiña algunha relación, rollo “ao mellor aquí atopo a clave…”

P: Non, a ver…

C: No cómic fálase bastante de música e relacionaa moito coa idea do mito, no sentido americano.

P: Non van por aí os tiros. Si que fixen eu o nome do comic para a canción pero porque me gustaba e me suxería outras cousas á parte da relación que garda o contido coas historias do cómic.

H: Vamos, que te dio una pista falsa (risas).

C: Despois o que pasa é que claro, coa interpretación que estaba facendo do disco si que me parecía interesante falar da idea dos mitos. Volvendo quizais ao do xeracional, que ti falabas de que poida ter relación coa época, non sei como vedes o da relación coa época na música que facedes. O do mito pensabao no sentido do problema cos grandes relatos, incluso as ideoloxías… é algo que a nivel xeracional noto que é algo que boto en falta. Somos quizais unha xeración descreída e falta de grandes expectativas. Como tamén nas letras hai algunhas frases que me parece que fan referencias a ideas de colectivo, o rollo de falar en plural… nesa dis “somos gente peligrosa, somos gente inconveniente”.

P: Hai ese poso de desencanto ás veces nalgunhas letras.

C: Tamén da adolescencia, en relación igual como di el á perda da inocencia. Eu cando era adolescente cría en máis cousas que agora.

P: Si, si, a ver… Por exemplo en “Coches abandonados” a letra é certo que xira en torno a ese tipo de ideas. Fala dunha persoa que trata de desvincularse duns hábitos determinados, dun colectivo ou grupo de persoas determinadas… E quizais “Coches abandonados” é un termo asociado a ese tipo de persoas eso, desencantadas, perigosas consigo mesmas. Faltas de…

J: La droga.

C: Faltas de la droga?

S: De cariño, faltas de cariño.

P: Si, faltas de cariño.

J: Eu penso que este tipo de música con cuarenta anos non a fas. Está claro.

C: Si, quizais se vería como fóra de lugar. Entón Dois non queredes continuar ata os cuarenta?

P: Non sei, en canto a pop si que me podería ver facendo algo parecido con cuarenta anos. Quizais cun traballo maior de estruturas ou de guitarra…

J: Pero si que se tende a facer máis arreglos… non sei.

C: Cando te fas maior?

P: A saber. Tamén é certo que parte destes riffs, parte da elaboración ten que ver co meu nivel como músico.

T: Non estamos falando tanto de riffs como da narrativa das letras.

C: Bueno, a ver, é que eu non quero facerche tampouco as preguntas en canto ás letras. Aínda que as letras as fixeras ti, é máis como a idea global do grupo. Tamén porque as letras non entendo o que din. A min é o que me inspira e por iso vos fago as preguntas aos tres.

J: É que non creo que haxa algo intencionado nas letras.

C: É que claro que hai moitas interpretacións. Esta é a miña e simplemente me apetece que faledes deses temas. Evidentemente as interpretacións que poidamos dar nós a cada grupo van ser a nosas solamente e eu creo que podes estar dacordo ou non.

T: Por ejemplo, él (Jose) dice que las letras no le importan y le da importancia a la melodía. Pero veo que tú te preocupas de las letras…

P: Inevitablemente si que me preocupo, claro.

T: Yo lo que veo es que muchísimos grupos de hoy en día no se preocupan una mierda de las letras. No es que sea lo vital para la canción, sino que simplemente se preocupen de narrar algo. Es lo que decía Cibrán, hoy estamos muy anulados en el momento de narrar algo de relevancia para nuestra vida. Aunque sea simplemente nuestros propios pensamientos o sentimientos. Muchos grupos no los sacan afuera, no los vuelcan aunque sea metafóricamente.

C: Claro, quizais por eso falaba de trascendencia, porque a min Dois sónanme a que as cancións son importantes. E por iso tamén o de xeneracional. Porque ten que ver con ese tono de estar comprometido co que estás dicindo. E en moitos grupos de agora non noto ese compromiso a nivel de narración ou a nivel de contido. Me parece guai tamén o rollo de “bueno, estamos haciendo música” pero creo que vós me ofrecedes algo máis.

P: …guai… (risas)

T: ¿Queríais las típicas preguntas? (Risas) ¿Por que os llamáis Dois? ¿Que estilos os influenciaron?

P: (Risas) Non, está ben. O que pasa é que non sei que responder.

J: O tema das letras é algo que igual vós si que pensades máis e nós non tanto.

P: A ver, vou falar por min que son o que fago as letras. O que dicía antes. Hai dous tipos de letras, unhas que están traballadas, que xiran en torno a unha temática… e outras que se fan un pouco para saír do paso en determinados contextos tipo gravación. E joder, as que si que están máis traballadas si que é certo que hai un tempo adicado conscientemente á letra para desarrollar unha linguaxe que transmita un tipo de ideas preconcebidas. E si que hai unha intención. Nun principio non lle dou importancia porque fago as melodías de voz e estou cantándoas nun idioma inventado durante unha chea de ensaios. Pero si que chegado o punto de ter que compor e con tempo por diante vólcome bastante nese asunto. Eso cando hai tempo e podo volcarme nelas, noutras veces tiro máis doutro tipo de construcción menos traballadas e máis aleatorias.

T: Por ejemplo lo que decías en la que te equivocaste antes, “Odiar deprisa”. Decías que la haces conectando frases, yo hago eso mucho también. Por ejemplo escucho las noticias y me mola una frase que dicen… La meto. Se me ocurre otra tontería y la meto. Escucho grupos en inglés y entiendo otra cosa, y la meto porque la puedes robar, no la hicieron ellos. Lo meto y al mezclar frases y hacer cut-up encuentras en eso una temática que se te escapa. Lo que si que soy incapaz de hacer es “voy a hablar de esto”.

P: Eso tiene un factor de aleatoriedad que está muy bien, y al mismo tiempo te puede salir mal.

T: Y lo que decíais antes de que con cuarenta años no hareis lo mismo pues a lo mejor con cuarenta años lo que haces es tender a una excentricidad total de experimentar muchísimo para llegar a esos significados o volverte muy narrativo. Yo creo que lo veo mucho en muchos artistas mayores, que derivan hacia eso. Cuando eres joven haces las cosas más por inexperiencia, por “tengo que decir algo ya”.

P: Eso es muy relativo.

C: Tamén hai xente que fai o mismo. Hai xente que ao mellor chega un punto no que encontra o que quere facer e faino ata que morre.

Foto de David Tombilla

E a música?

C: Bueno, xa, non? Queredes dicir algo máis?

P: Si tenía algo importante que decir, me acordaré más tarde.

J: Al final hablamos de las letras pero de la música…

C: Si, bueno, vamos falar de música un pouco, non? Levamos unha hora e media. Batimos o noso récord. É que agora xa é como tarde para empezar a falar de música. Eu creo que si que falamos un pouco.

J: Si, a nivel xeral.

C: É que é moi difícil falar de música.

T: É o que decía Kiko Amat, de que moitas entrevistas eran rollo “se grabó en tal sitio con no se qué…”

J: Pero bueno, non me refería a eso.

C: O importante son as emocións que xenera o rollo. A min pódeme molar moito unha liña de baixo… e de feito mólame pero nunca sei que dicir diso. Aparte de que me mola ou non me mola.

J: Bueno, as reseñas así de Puma Pumku que fixeches…

C: Si, bueno… Ao mellor metíame máis no rollo musical pero tamén porque Puma Pumku o interés que me ten é ese, non me provoca moita emoción pero si que me gusta estéticamente… Eu que sei. Hai grupos que che transmiten máis e non sabes por que. O rollo das letras para min conta, pero é xeral, o tono. No momento en que preparei a entrevista si que estaba pensando que me resultaría fácil escribir algo sobre vós falando de música, pero me resultaría complicado facervos preguntas ao respecto. Estivemos moito falando de pop pero non vos preguntei cal é a idea que tedes vós do que é o pop, ou o que o define.

P: Supoño que a esencia pop do grupo reside na forma en que nacen os temas, partindo duns esquemas de relación guitarra/voz moi sinxelos nos que a improvisación cumple un importante papel. Tamén na forma en que se traballan; na intención de non retocar ou enrevesar demasiado os temas e buscar uns resultados frescos e pegadizos. Isto non quere decir que as cancións non se perfilen ou non se revisen o suficiente. Hai casos nos que é necesario replantexar partes ou deterse en pequenos detalles, e non sempre nos libramos delas fácilmente. Temos chegado a atascarnos con temas que de entrada semellan moi resultóns e directos, mais que por algún motivo non rematan de desenvolverse adecuadamente e apartámolos temporalmente.

C: É a melodía de voz entón o elemento central?

P: Hombre, puede que sea un poco el núcleo de la cuestión. Es además lo primero. Tocando con una guitarra es el rollo de una línea de voz y a partir de ahí ya se suman el resto de instrumentos, arreglos, estructura… Y al final como es lo que más resalta de los temas…

H: Bueno, para nosotros es lo que guía los temas, la voz como elemento. No hacemos temas de parte con riffs y tal.

P: De hecho, hay voz en casi todas las partes, no hay casi guitarras solas o algún punteo por ahí que me sale fatal…

C: Si, é curioso.

P: Y de hecho todos los temas empiezan ya con la parte de voz. No hay introducción en ningún tema. Quizá suena el riff primero pero la voz se suma al momento. No hay un riff solo, desnudo, en una relación con la melodía. Al final lo que más destaca es la melodía y es el componente principal de los temas. Y por lo general también son pegadizas y eso le da un punto.

C: Por que o pop soe ser música vocal? Eu creo que ten que ver con que humaniza o tema, facilita a posibilidade de identificarse e dálle algo concreto ao que é abstracto.

P: As melodías de voz no pop son sempre importantes. Son un compoñente identitario necesario deste como estilo, supoño. E cando as líneas de guitarra son repetitivas e sinxelas, a voz, xunto coa letra, cobran unha importancia maior. Sobre todo na forma en que estas se articulan coa parte instrumental. Ás veces unha melodía vocal resultona aislada do seu compoñente instrumental non funciona en absoluto ou unha letra non funciona do mesmo xeito se non se adapta á melodía de forma fluida.

C: Que opinades da música instrumental?

H: Que si no tiene gracia es una chapa.

P: A mi me gusta música instrumental también. Es otro tipo de música y se escucha de otra manera.

C: Si, é unha chorrada. Como se fose un xénero a música experimental.

H: Claro, meter en el mismo saco a los Shadows y Brian Eno…

The Homens: non é o final, é o principio

Foto de María Villamarín

Esta é a primeira cousa que publiquei nalgún medio que non fose eu mesmo. Dende que comezara a ler a Ruta con trece ou catorce anos un dos meus soños era escribir sobre ROCK, e aínda que é certo que Tempos Novos é unha publicación moi pouco ROCK a min isto fíxome unha ilusión absurda. Ademais, os Homens son un grupo que me marcou moitísimo dende que tiña quince ou dezaseis, así que cando falei con eles (con vinteún) aínda me parecía a hostia. Na carreira ata fixeramos unha práctica de videoclip cunha canción súa na que saio facendo dun deles e empapelamos a habitación con fotos do grupo, retratando un fenómeno fan que debía existir só na miña cabeza. Reflíctese tamén un pouco o momento (aparecen por aí Conde Roa, José Luis Pego, o Xornal de Galicia). Nalgunha outra das primeiras cousas que escribín cometín o peor erro, que é finxir entusiasmo por cousas que non me entusiasmaban. Aquí penso que se nota o entusiasmo pero é de verdade. Excepto nunha cousa: puxen que o de “Calamar” era un videoclip “xenial”, e aínda que me gusta, penso que sería máis axeitado poñer que é un videoclip “ben xeitoso”.

A foto é de María, que veu comigo á entrevista.

A música pop é un invento relativamente recente, pero custa imaxinar a vida moderna sen ela. Cada xeración tivo a súa, e cada quen atopou unha música coa que medrar, coa que identificarse, na que apoiarse nos días dramáticos. Para bailar, para berrar, para declararlle a guerra a un mundo que non nos entende. A incomprensión sempre se curou con cancións, coas que contaban historias que nos afectaban, as que podíamos cantar na habitación e nos facían sentir especiais. Pero moitos tivemos que buscar esas cancións lonxe, en Londres ou en Nova York, porque (case) ninguén as fabricaba no país. Por iso, cando The Homens saíron de Compostela facendo pop en galego todo tivo outra proximidade, unha intensidade extra. Agora, sete anos despois, o seu batería Xocas emigra ó Algarve e fan unha «parada técnica», unha pausa indefinida que serve para repasar a traxectoria de Martin Wu (voz e guitarra), Roi (baixo e voz), Xocas e Cristovo (teclas, pandeiretas e enxeñería eléctrica).

«Nós empezamos a tocar sendo tres persoas que viñan de mundos bastante diferentes. Xocas e máis eu viñamos do hardcore e Roi de grupos máis garaxeiros. Entón o que facíamos ó principio era un power pop un pouco máis de libro», explica Martin Wu. O carácter dos Homens apóiase en mundos diferentes, en forzas opostas. A esencia está no propio concepto de power pop. A música dos Homens móvese entre o delicado das melodías e o violento da distorsión e da velocidade. Crean ruido e tecen harmonías vocais coa mesma facilidade. Pasan da furia á tenrura sen problema, ás veces dentro da mesma canción. E as letras saltan do íntimo ó global, do local ó universal. Dicotomías que enriquecen. Creando unha personalidade única na que ten moito peso o feito de cantar en galego. Algo que podía semellar raro para un grupo cunhas influencias que son maioritariamente de fóra (temas seus poden lembrar ós Barracudas, a Teenage Fanclub, a Hüsker Dü, a Elvis Costello ou, de máis aquí, a Los Planetas). Martin Wu: “Cando escribes letras de rocanrol en galego non tes moitos referentes. Facemos como podemos, pero para nós é o natural. Hai xente que se sinte incómoda no contrario, e evidentemente é moito máis fácil escribir letras en inglés aínda que non signifiquen nada. Pero todos coñecemos grupos, ademais grupos estupendos, ós que oes cantar e dis: estes tíos non teñen puta vergoña». Xa que logo, a novidade da súa proposta foi a simple naturalidade de expresarse na lingua que lles é propia. “Pode ser que ata hai uns cantos anos o de cantar en galego estivese reducido a certo tipo de temáticas, estilos… Máis combativos ou máis punkis, máis patriotas… máis gañáns, tamén. Eu creo que cando nós empezamos tamén empezou a haber grupos de varias tendencias que facían música con naturalidade en galego. Non teño tan claro que o siga habendo. Como en moitas cousas vivimos unha especie de espellismo. Tiñamos uns escaparates que agora non hai: entrevistábanos Xurxo Souto, o Xornal de Galicia, Galicia Hoxe… unhas cousas que desapareceron».

 

Foto de Janite

 

Pop extremo

O xogo de oposicións da música dos Homens volveuse máis extremo co paso do tempo, pero estaba alí dende que se xuntaron Martin Wu, Roi e Xocas na Casa Xurásica. Non é difícil rastrear a influencia do punk nas súas cancións, especialmente ó escoitalas nalgún dos seus directos, onde sempre había máis potencia e rapidez. As guitarras máis saturadas, as baterías máis contundentes. Esa enerxía compensábase cuns xogos vocais elaborados que remiten ó pop máis luminoso, e cunhas liñas de baixo fundamentais para encher ocos cando só eran tres no escenario. Escoitando calquera dos dous EPs que autoeditaron (#1, de 2005 e #2, de 2006) aparecen exemplos deste diálogo, moitas veces dentro do mesmo tema. E, sumando a súa fórmula á do power pop de tres minutos, conseguen marabillas como Desaparece ou Sandra Dee. Wu: «Nese momento estabamos oindo ese tipo de grupos, de finais dos 70 e principios dos 80. Logo a cousa foi tirando por onde cadrou, que tampouco penso que nos desviáramos moito, porque ó final o noso sempre foi facer estribillos e tal, porque é o que nos gusta e é para o que damos». Xa nestes traballos os Homens apostaron por compartir a súa música con licencias Creative Commons, o que sería para eles unha constante: «É o que tiñamos que facer. No noso caso, se non colgamos os discos, se non tentamos buscarnos difusión dalgunha maneira, os discos quédanse debaixo da cama. O que nos importa é que polo menos se escoite e que chegue á xente».

A partir de Tres (2007), o seu primeiro LP, o grupo foi ampliando a súa paleta. A produción do álbum correu a cargo de Santi García (Nueva Vulcano, Charades, Mujeres) e nótase un paso adiante moi significativo no son, especialmente nas guitarras. Hai máis atención ós detalles, apoios puntuais doutros instrumentos e un acerto enorme coas melodías. Na historia do rock galego é difícil falar de clásicos e incluso de éxitos, pero se fose o caso aquí habería uns cantos. Calamar (cun videoclip xenial, por certo, dirixido por outro Roi Fernández e Isaac Cordal), Cen días ou La Colombiére quedan na cabeza instantaneamente. Ábrense a outros estilos en Opositora ou Prende o sol. A súa madurez plena chegou con Cuarta potencia (2009), para o que contaron outra vez con Santi García. Roi: «A min é o disco que máis me gusta. Estaba collendo máis carácter. O anterior disco tiña todavía este rollo de pop rápido, moi pendente de facer un hit. E co Cuarta Potencia xa era máis facer cancións que molen. Aínda hoxe podo dicir que o escoito sen avergonzarme demasiado». Para este segundo longo, xa contan con Cristovo nos teclados e gañan en matices. As forzas opostas extrémanse máis que nunca. Hai un tema acústico precioso (Á la guillotine!), achegamentos ó psicodélico (Alba nuclear) e, en xeral, vontade de levar todo un pouco máis aló. Segue habendo rabia, pero a enerxía canalízase doutra maneira. O teclado dá un apoio melódico ás capas de guitarras e o baixo e a batería xogan máis cos ritmos. Polo medio houbo outras experiencias: o fenomenal EP compartido The Homens/Samesugas (pódense escoitar dous dos temas no MySpace do seu selo Lixo Urbano) (2008), a participación no Manifesto dobarrista e no recopilatorio Vozes novas. Tamén quedaron no camiño as camisetas a raias e as experiencias tocando fóra de Galicia. Despois, Detrás da canción, unha xira na que revisaron o seu repertorio en clave acústica, unida a un taller de composición que impartía Carlos Valcárcel de Projecto Mourente. Roi: «Estivo guai a experiencia para reformular o que é a música. Darlle un pouco unha volta e ver que podía ter posibilidades máis aló do baixo-guitarra-batería. Ás veces mola máis quitar cousas.» A experiencia acumulada levounos sempre cara adiante, rompendo barreiras e renunciando ás limitacións. Wu: «A min costoume moito sacarme de enriba a sensación de que se non teño un ampli dándome no cú, non son capaz de facer nada. E iso fixémolo cos quilómetros».

O carácter da música dos Homens estivo sempre en relación coas mensaxes das súas letras. Ás veces como contrapunto e ás veces camiñando na mesma dirección. De novo, hai un xogo de forzas opostas: as referencias á cultura popular van do universal (Sandra Dee, o Monte Moriah) ó máis local (o ventilador do Maycar) e serven de apoio a metáforas moi intelixentes. O que poden ser relacións íntimas están tratadas a través do ciclismo (La Colombiére, din que inspirada por Óscar Pereiro) ou a economía (A bolsa de Toquio, Fanny Mae). Os problemas de cada un mestúranse cos problemas de todos, e sobresaen as ganas dunha catarse: hai explosións e sangue, as cancións diríxense a interlocutores ficticios con agresividade e ira. Martin Wu, o letrista habitual, explícase:«Chega un punto, despois de todo esto que vivimos, no que o meu único obxectivo ideolóxico é a vinganza. É o único que pido, que corra o sangue. José Luis Pego e compañía. É o que reflexan as letras. Eu son unha persoa decente, son pai de familia. Pero cando estou aí cantando…».

A pesar de que haxa unha retranca que terme de todo, o pesimismo é evidente, e no Cuarta potencia máis aínda, en relación á crise e á falta de expectativas cara o futuro: «As cancións, as letras, foi con Lehman Brothers para abaixo. Era o que nos pedía o corpo. Letras políticas e cabreadas. E, si, non somos moi optimistas. Eu nunca o fun (risas)». Non é fácil atopar o que se lle supón ó pop, unha saída esperanzadora á que agarrarse. «Ese ía ser o próximo disco (risas). Pero xa ultimamente non o tiñamos tan claro».

 

Foto de Janite

 

«Nos vemos en los bares»

Agora, no momento de parar pola marcha de Xocas, os Homens deixan unhas cantas cousas pendentes: a participación no disco homenaxe ós Resentidos (co tema Abdul), un tema para o disco de apoio á Liga Nacional de Billarda (Eles vs. Nós) e as gravacións dalgunha revisión acústica dos seus temas. Ademais, Roi está tocando agora con Mato Grosso, o grupo favorito de Gerardo Conde Roa, «parte de rocanrol forte, con guitarras, cantado en inglés, galego, brasileiro, castelán…» que esperan sacar o seu primeiro disco antes de que remate o ano. Facendo balance dos seus sete anos de traxectoria, e mirando cara a fóra, non ven que as cousas cambiaran a mellor para a música en galego: “Vexo sobre todo diferencias en canto a difusión. Igual que practicamente en calquera produto cultural. O cambio político, para a cultura feita en galego, non foi beneficioso, iso está claro. A crise, que fai que todo o mundo aposte polo seguro. O feito de que o rocanrol, salvo honrosas excepcións, é unha música de anciáns coma min, non hai relevo xeracional. Nos concertos sempre están os mesmos».

Diante da perspectiva de deixalo, non se poñen moi trascendentes: «O noso rollo é tan natural como que un de nosoutros se vai fora. Non sabemos por canto tempo nin en que condicións, nin se vai estar indo, volvendo… Non hai remedio, non se pode facer rocanrol por Skype». Non hai unha sensación de frustración, de que quedaran cousas por dicir. Non é unha separación traumática. Fan unha lectura positiva, con humildade. Roi: «Ó final os que viñan eran as nosas mozas e catro máis e a eses catro imos seguir véndoos así que tampouco foi unha cousa así moi drástica. Non é tampouco para poñerse tristes nin nada”. Wu: «Eu fixen moito máis do que pensaba que ía facer nunca. Eu sempre considerei que a prensa e a xente nos trataron estupendamente… Con este grupo conseguimos tocar ata en Polonia, compartir escenario con grupos dos que eramos superfans… Eu nunca pensei en saír a tocar fóra do Cachán». Seguindo o seu exemplo, os que vimos todo dende fóra non debemos queixarnos do que rematou, senon alegrarnos polo que nos queda en forma de cancións. Este final é un final aberto, con vistas a que no futuro poida haber segunda parte. Mentras tanto, quen se poña nostálxico pode volver ós seus discos, ou repasar a súa traxectoria no diario de a bordo que foi o seu blog. Eles, definitivamente, quítanlle ferro ó asunto: «Nos vemos en los bares».