Penso que Mariano Rajoy dixo unha vez algo así como que “está muy bien ser generoso, pero otra cosa es ser generoso a cambio de nada”. Desa maneira parece, coa súa estraña habilidade para facer frases memorables, apuntar a unha cousa coa que me enfronto a miúdo: a idea de que hai unha fronteira moi fina entre ser xeneroso e ser parvo. Quizais na experiencia de Rajoy pesa o terse implicado desde novo na política institucional (con 27 anos era presidente da Deputación de Pontevedra, e disque nunha feira do viño de Leiro describiu a infancia na que visitaba aquela zona como o tempo máis feliz da súa vida: “yo no me metía con nadie y nadie se metía conmigo”) e, en consecuencia, terse enfrontado a contextos nos que alguén podía aproveitarse da súa xenerosidade ata dar con esa afirmación na que se vén dicir que ninguén dá duros a catro pesetas (se está no refraneiro, será que temos estas cousas bastante metidas na cabeza).
E aínda así, nos últimos dez ou doce anos din con varios contextos nos que as cousas non funcionan así, e que son contextos moi importantes para min e a miña educación sentimental: tocando con Monstruo, organizando cousas con PORNO e especialmente vendo como funcionaba o Liceo Mutante (e outros sitios similares) o habitual é experimentar a xenerosidade da xente que gasta algo do seu tempo en preparar unha cea, en ofrecerche unha cama, en atender unha barra, en prestarche uns instrumentos ou achegarte a un concerto… Son xestos pequenos pero desprendidos, nos que non pesa o interese propio. Estas persoas xenerosas e entusiastas emociónanme, e aínda que fale delas neses contextos, hainas en todas partes. Eu atópoas mesmo no traballo e aí vexo como existe o risco de queimarse: periodicamente, as persoas xenerosas enfróntanse á dúbida de se son parvas cando alguén se aproveita delas. Cando iso pasa, doe, pero a miña experiencia xeral é que a xenerosidade atrae máis xenerosidade e máis afecto. Os tiburóns, alá eles: o mundo dos parvos é un mundo máis humano.
E a que vén isto? Atopei nunha carpeta vella a transcrición en inglés da entrevista que fixemos en 2014 para a Revista PORNO a Mike Watt, membro dos Minutemen (xunto con George Hurley e D. Boon, unha das perdas tráxicas do punk), Dos, Firehose ou a reunión dos Stooges e colaborador en discos de Sonic Youth ou Kelly Clarkson (isto non o sabía ata hoxe).
Recordo aquelo como un momento moi máxico, de aprendizaxe moi intensa, porque daquela estaba bastante obsesionado con cousas como Instrument (a peli de Jem Cohen con Fugazi) ou Nuestra banda podría ser tu vida, o libro de Michael Azerrad sobre a escena underground estadounidense dos 80, que colle o título da letra de “History Lesson Part II” dos Minutemen. Os propios Minutemen tiñan como eslogan “We jam econo”, unha sorte de filosofía baseada en facelo todo eles (desde conducir a facer o son) e gastar o menos posible (gravando os discos en cinta usada, por exemplo) para facer sostible un proxecto que ao final consistía en estar xuntos e expresarse (parecido ao que cantan Lamprea Explosiva en “Xente bonita“). Mike Watt era, polo tanto, unha especie de figura paterna que validaba unha forma xenerosa (ou parva) de entender as cousas aparecendo a tocar no Liceo Mutante como calquera outra banda e tendo a paciencia de falar durante unha hora comigo e con Berto Fojo (que me botou unha man para facerme entender en inglés e participou na conversa). Decidín recuperala (algo editada) e traducila ao galego (orixinalmente transcribírona e traducírona Sara Roca e Artur M. Puga e saíu en castelán) e acabei escribindo esta nova introdución a bote pronto co que me veu á cabeza agora: alegría por ter vivido estas cousas, nostalxia polo peche do Liceo en Mollabao, orgullo por ter aprendido que aínda que todo ese underground dos 80 é unha referencia importantísima a verdadeiramente importante soe ser a da xente estupenda que está ao pé da túa casa. El tamén o sabía:
Desde a perspectiva de hai nove anos (hoxe creo que sería menos rotundo e menos catastrofista, e seguramente pensaría algo máis sobre os desequilibrios de xénero na comunidade do hardcore ou nas escenas das que participamos), falamos de cousas que aínda me preocupan agora que cumprín 33: canto queda do que pensamos de novos cando nos facemos vellos, como é posible manter as identidades locais diante das hexemonías das culturas dominantes, como se relaciona a creación coa clase e o traballo, como de importante é a música. A ensinanza clave é a do titular: sempre estás en clase.
Cibrán: Somos dun fanzine dun selo local, de Ourense, unha cidade de aquí preto, por iso queríamos que esta entrevista non fose especificamente sobre música senón sobre cultura DIY [faino ti].
Mike Watt: Si, si, si.
Cibrán: Queremos algúns consellos [risas].
Mike Watt: De aí é de onde veño eu. Os fanzines eran o máis importante nos vellos tempos, eran o tecido, non había internet. Para contactar entre nós tiñamos que enviarnos cartas. Era a única maneira que tiñamos de coñecer outras escenas! Despois foi cando comezamos a ir de xira e puidemos ter experiencias en persoa, pero aquelo era o tecido, era a rede! As cousas boas de internet poden ser parte desta cultura, é o que se chama ética. A tecnoloxía só é unha maneira de poñer o asunto en marcha, non é o asunto en si mesmo! É un medio! Así que podería ser algo malo, podería mandarche un puto fascista á casa ou algo así… xa sabes o que quero dicir, é como sexa usada! E aí é onde entra a ética.
Cibrán: Si, esa é a cuestión, porque hoxe en día internet ten un papel moi central na música, e tamén en asuntos políticos. Como che afecta iso como músico?
Mike Watt: Ben, falemos de colaboración! Podería montar algo con alguén a quen nin sequera coñezo. Compartir arquivos… non podías facer iso nos vellos tempos. Tiña que buscar un curmán ou o curmán de non sei quen… hoxe podes colaborar moito máis facilmente. Aínda así segue dependendo da xente! Só é unha cousa material! Como o burato do cu! [risas] Non é dabondo con dicir “oh, mira que caro, que bonito, que guai é”. Non! Que vas tocar con iso que tes? A arte é potencial! E, do mesmo xeito, as cousas boas de internet son potenciais: o que pode ser feito con elas. Non é cousa de idolatrar un altar ou un santuario de tecnoloxía… Por iso digo que a ética é importante. Usamos a arte para conectar, e para expresarnos. O home fixo isto desde… [asubía] desde hai moito tempo, desde os muros das cavernas. Aí está o que estaba tentando compartir co seu colega. E ao longo de todos estes anos atopamos todas estas maneiras diferentes de establecer lazos e conexións. Tíos, vós estades facendo unha versión de arte rupestre aquí, non é nada pasado de moda! [refírese ás paredes do Liceo]. Non hai maneira de que internet poida reemprazar isto. É como co vocabulario: para aprender unha palabra non fai falla esquecer outra.
Cibrán: Si, quizais o problema é que algunha xente sinte que perdeu as palabras vellas… Todo é superficial, bueno, algunhas cousas son superficiais, porque participar online non é o mesmo que participar no mundo real, e ese é un problema que ás veces notamos…
Mike Watt: Sempre vai haber un problema, creo, cando a expresión se manifeste nalgo material. O que tento dicir é que son eu falándoche a ti, pero podo poñelo nalgo e quizais [cando a mensaxe che chega] xa estou morto. Por exemplo esta mañá envieille a Tom Watson, o meu Missingman [nesa xira os concertos eran de Mike Watt and the Missingmen], unha autobiografía de Benvenuto Cellini, de hai cincocentos anos, e a historia deste home é incrible. El escribía a man, pero eu usei internet para enviarlla a Tom. Este home está falándonos a través do tempo! Entendes a que me refiro? Iso NON pode ser superficial. Podes coller esa historia e facer uns debuxos animados estúpidos e usalos para vender Cocacola, entendo a que te refires, pero este sempre foi un problema humano, non creo que sexa un problema moderno.
O problema coa tecnoloxía moderna é que algunhas das consecuencias son moi graves. Por exemplo a enerxía nuclear, xa sabes… as modificacións biolóxicas… No que se refire á comunicación? Si, a propaganda, o lavado de cerebros… iso é un problema. Nos vellos tempos tiñas que ir e contarllo a todo o mundo, agora podes lanzalo fóra, podes ter intereses ocultos, secretos… temos que estar sempre atentos, sempre atentos. Nunca vai ser doado. Non resolve ningún problema. Cal é o problema número un? Ser creativos! Non creo que iso deba ser resolto nunca, iso sempre debería ser difícil! Pero agora, respecto a como nos achegamos as cousas uns a outros… iso pode ser problemático. Entendo ao que te refires: iso pode reducir o que significa, facer o seu valor máis superficial… Por iso penso que as persoas que estean escoitando algo teñen que ser moi críticas. O problema é cando a xente empeza a aceptar calquera cousa. Creo que aí é cando hai un problema, iso é unha especie de responsabilidade. Non somos mentes críticas? Vós soades a que tedes mentes críticas.
Cibrán: Cres que hai algunha diferenza entre a xente que se dedicaba á arte cando ti empezaches a tocar e a de hoxe en día?
Mike Watt: O problema é que naqueles días os instrumentos eran moito máis caros.
Berto Fojo: Antes? En serio?
Mike Watt: Foder. Eran moi caros! Sabes, nós… despois de que nos botasen da base militar [o pai de Mike Watt estaba na Mariña estadounidense] volvimos ás casas de protección oficial. Aí é onde coñecín á xente [en San Pedro, ao sur de Los Angeles]. E ninguén tiña teclados, eran moi caros. E as nosas guitarras… nada de Fender, nin de Gibson. Usabamos material de segunda man, de 15 dólares. Pequenos amplis de xoguete… Agora as cousas son moito máis baratas, así que é moito máis fácil facer e gravar música.
Cibrán: Así que é máis democrático.
Mike Watt: Máis accesible. Aínda así, iso non o soluciona todo! Tamén fai falla ter boas ideas para cancións e… sabes ao que me refiro? A cousa do equipo é moito mellor hoxe en día, pero tamén a cultura é mellor! Nos 70, cando eu me criei, podía pasar algo como o que dis, porque a cultura naqueles días non era “escribe cancións”, era “copia discos”. Así que cando chegou o punk deunos, en certo sentido, a habilidade para reaccionar contra esta forza. Cando [Watt e D Boon] chegamos a Hollywood para ver a aquelas bandas era fácil ver que estaban empezando! Non estaban simplemente copiando discos nunha habitación, estaban usando a música para expresarse e non só como algo técnico. Iso foi verdadeiramente importante, moi fondo para nós, porque ninguén en San Pedro escribía as súas putas cancións. O mellor tío era o tío que puidese tocar mellor “Black Dog” [de Led Zeppelin]. Que cona é esa merda? Pero iso é unha especie de cousa mental, non podes culpar á tecnoloxía! É máis ben… unha tendencia?
Berto Fojo: Supoño que é máis como un fondo problema cultural e educacional…
Mike Watt: E o que sucedeu foi que -eu seino por ter tocado cos Stooges – cando eu era un chico todo se convertera en arena rock: nos 60 había clubes, pero en 1970, cando eu tiña 13 anos, todo se convertera en arena rock. E no arena rock a banda e a audiencia están moi lonxe. Eu empecei a facer música para estar con D Boon, para estar co meu amigo… Nunca sabes onde vas rematar tocando, é gracioso como acabei facendo algúns concertos verdadeiramente grandes… pero a cuestión é que, cando ías a un concerto nun pequeno club, podías imaxinarte a ti mesmo facendo o mesmo que a banda! Iso é o que é o punk, sabes? O arena rock era toda unha maneira de pensar: o rock and roll volvérase un negocio moi exitoso, así que se desfixeron de todas as cousas pequenas.
Cibrán: E pensas que…? O punk rock foi moi inspirador para ti, pero quizais hoxe en día o punk rock é tamén… unha especie de canon, que pode ser inspirador pero tamén estreito…
Mike Watt: Estreito, si. Creo que a xente ten unha idea diferente, unha definición ou significado diferente do que é punk. Para nós o punk non era un estilo de música. O punk era un estado mental, o estilo elixíao cada banda! Iso entristeceunos moito porque eles falaban de anarquía, que quere dicir que non hai coerción, verdade? Sen presión. E empezaron a tocar todos igual! Nós tivemos sorte porque no punk rock de Hollywood algunhas bandas nin sequera tiñan guitarra! Só batería ou sintetizador… facían de todo, de todo! Pero cando chegou o hardcore nos 80 todo se volveu moi estreito, todo eran guitarras rápidas. Así que eu teño unha definición diferente.
De feito había un lote de artistas nesa escena, e eu aprendín sobre todas esas cousas que chegaron de Europa despois da Primeira Guerra Mundial, como o dadá. O punk era máis como o dadá na miña cabeza… De feito nin sequera pensabamos que os Ramones fosen parte do punk, pensabamos que só estaban facendo a súa propia música… Agora sabemos que eran parte dun gran contexto… pero nunca pensamos que fose un estilo musical! Para min sempre foi algo… aberto. Pero é difícil dicir isto a outras persoas, cada un ten a súa propia experiencia! E especialmente se te pillou o hardcore, porque aí eran xente moi nova, e había un lote de presións sociais. Todos os que andabamos nesas escenas… nós non eramos os máis novos, e tiñamos 19 ou 20 anos! Todos eses rapaces estaban aínda no instituto, os do hardcore, pero moitas persoas da escena viñan do glam e o glitter, había xente maior, artistas… era algo así como provocativo. As ideas importaban moito. Moitos eran anti-rock and roll! Odiárono por culpa do arena rock! Querías unha experiencia que fose algo máis alá, era sorprendente e salvaxe! Xa sabes… e logo as cousas volvéronse tan predicibles…
Para nós o punk non era un estilo de música. O punk era un estado mental, o estilo elixíao cada banda! Iso entristeceunos moito porque eles falaban de anarquía, que quere dicir que non hai coerción, verdade? Sen presión. E empezaron a tocar todos igual! Nós tivemos sorte porque no punk rock de Hollywood algunhas bandas nin sequera tiñan guitarra!
Cibrán: Foi moi difícil para ti e D Boon cando erades adolescentes superar as vosas influencias? Atopar a vosa propia maneira de facer as cousas?
Mike Watt: Bueno, os tempos eran como… Nos 60 había máis voces: había xente nas rúas loitando polos dereitos civís, tentando parar a guerra… pero cando chegaron os 70 todo aquelo estaba esgotado. Nós quedamos en plan “que?”. Acabara! Era como que todo o mundo quedaba nos concertos de rock e sentaba no seu asento no quinto pino. Si, foi duro, era… non había nada como isto [o Liceo], a xente non se reunía. Esta escena en Hollywood, sabes? En California do Sur temos 150 cidades, pero non están conectadas… Se o ves desde o ceo parece todo unha gran cidade, pero non nos coñeciamos uns a outros! Aínda así había unha cousa que tiñamos en común, que eran os Stooges. É moi raro que agora estea tocando con eles. Porque eles eran A BANDA, esta banda única, tola, salvaxe… se cadra algo de Captain Beefheart tamén. Algúns tipos estaban xa facendo punk, así que eles foron os que nos fixeron sentir valentes e superar todas estas historias das que estamos falando.
Cibrán: Eran moi coñecidos nesa época?
Mike Watt: A xente odiábaos.
Cibrán: Pero coñecíanos.
Mike Watt: Había esta revista chamada Creem, escoitastes falar dela?
Cibrán e Berto: Si.
Mike Watt: Eles foron os únicos que escribiron sobre esa banda. Bueno, Rolling Stone escribiron un pouco, e dixeron que eran terribles. Por suposto, hoxe en día póñense en plan [con voz ridícula] “oh, eran cinco estrelas!!”, pero daquela lembro pensar “que lles dean a estes tíos!”. Os Stooges recolleron moitísimas reaccións negativas. O gracioso é que perduraron mioto máis que todas esas outras bandas, hoxe son xigantes! Grand Funk… a quen merda lle importa hoxe Grand Funk? Sabes o que quero dicir? É moi raro… Steppenwolf… ninguén lembra estas bandas, pero aos Stooges si! E non sei como sucedeu todo isto! Só que eles… non tiñan medo. Escoito o Funhouse e non soa a 1970, soa como se o gravasen… a semana que vén! E non sei por que, xa sabes, eles só eran uns tíos calquera… Unha cousa si che digo: eles tentaban ser honestos co que sentían, iso seino seguro. E non tentaban copiar tanto a outras bandas, quizais por iso… Non sei.
Coa xente nova sempre hai moita presión de grupo. “Gústache iso?” [ri]. Creo que é moi duro para todos vós, xente moza, ser o voso propio… porque aínda estades saíndo da casa dos pais, e entón queres formar parte doutro grupo, verdade? Doutra xente moza, e entón impórtache moito a súa opinión, e ninguén é forte dabondo, e pode facer falla moito coraxe. Afortunadamente D. Boon, que era unha especie de gordo [en español no orixinal], coa xente rindo del… cando lle chegou o día de tocar a guitarra non era como “son mellor”, senón como “agora vou tocar!”. “Non me dan medo os meus sentimentos! Porque sempre están facéndome ceder”. E comigo pasaba igual, tiña pinta de parviño… estabamos resignándonos en todas partes na vida, así que agora, por fin, non iamos ter medo. Así que iso foi o que a sociedade, ou a situación, fixo de nós. Sabes ao que me refiro? Non encaixabas. E iso foi unha cousa da que me din conta respecto á escena punk: parecía que a xente que non encaixaba estaba construíndo o seu propio mundo. Non superior, non máis avanzado, senón paralelo!
Cibrán: Sempre lle deches importancia ao contexto, a Pedro [a miúdo, Watt omite o “San” para referirse a San Pedro], e a falar coa túa linguaxe. Non sei como combinas iso coas influencias de… de todas partes. Preguntamos porque aquí hai un montón de bandas que cantan en inglés e parecen influenciadas pola música norteamericana… [hoxe en día creo que son bastantes menos e alégrome moito]
Mike Watt: Si. Sabes? D. Boon copiaba discos dos Creedence. Queres cantar a túa propia canción, e entón tamén estás falando da túa propia voz. Sabes por que é interesante o que preguntas? A primeira vez que viñen a Europa, cando viñen con Black Flag hai 31 anos, naqueles días a metade dos concertos eran en Alemaña Occidental. Ninguén alí cantaba no seu propio idioma. E fíxonos sentir un pouco estraños. Por que non estades cantando no voso idioma? Porque nós si que o facemos! [risas] Creo que iso é algo raro.
Cibrán: Cres que é importante usar o teu propio idioma?
Mike Watt: Bueno, eu non veño desa experiencia, eu veño dunha situación diferente. Pero nun plano ético, dígoche directamente: nós tiñamos 24 ou 25 anos e quedamos en plan “por que están facendo iso?” Porque nós non tiñamos que facelo! Nese sentido non estou na mesma posición que vós, penso que sodes vós os que tedes que responder esa cuestión. Ou que me dis sobre Galicia? Aquí tedes a vosa propia lingua, algo diferente, non? Parecida ao portugués? Sabes? Creo que cada artista ten que escoller o seu vocabulario – e o seu idioma, por suposto – pero os idiomas tamén son vocabularios, e as notas dun baixo… Eu uso cousas latinas na miña música ás veces. D. Boon era moi fan do flamenco. Este tío que vivía no seu coche, Roy Méndez López, ensinou a D. Boon estas cousas porque tiña algo latino na súa familia… Cada un ten que tomar decisións respecto a todo isto, pero non hai só un bo camiño: iso é o que tento dicir. Sería demasiado pesado facer unha regra sobre iso, pecharía demasiado a arte.
Mira, honestamente voucho dicir: pareceume moi raro. Todos aqueles alemáns cantando en inglés… era estrañísimo. A única banda que cantaba no seu idioma era francesa [imita francés con voz gutural]. Pero era francés [ri]. O que si que era raro foi tamén a primeira vez que vimos a xira de The Jam e The Clash, porque estabamos como “que merda?”. Non sabiamos que cantaban igual que falaban! Porque The Who cantaban imitando o acento americano, e pensabamos que Joe Strummer cantaba cun cigarro na boca! Non sabiamos que falaban así, non tiñamos nin idea! Así que se cadra esta idea de copiar outras cousas estaba tamén aí… porque entón mesmo aqueles ingleses nativos tentaban falar como negros estadounidenses! Como facía Roger Daltrey; se escoitas os dous primeiros discos dos Who están tentando imitar a James Brown todo o rato.
Cibrán: Antes falamos sobre a ética pero, desde o punto de vista político, cres que a cultura do faino ti [DIY] pode xogar un rol importante?
Mike Watt: O importante é a autonomía. A xente chama a Galicia unha comunidade autónoma, non? Temos que vixiar as conexións, porque se te atan demasiado se cadra xa nin sequera queres cantar cancións, verdade? Hai que estar vixiantes. Conectados, pero atentos, porque pode ser que esa xente [os políticos] sexa a que te apoie e financia. Pode que queiran que bailes ao son do partido, como nós dicimos en América. Esta é a razón pola que penso que a autonomía é o máis importante para a comunidade do faino ti, xunto con ser libres e posuír liberdade de expresión. De todas maneiras a liberdade de expresión é complicada, porque implica que tes que deixar falar ao Ku Klux Klan ou aos nazis… asusta. Preservar a túa autonomía é importante porque aí é onde todo comeza, é a razón para ser parte do faino ti en primeira instancia. É unha loita constante, nada disto é fácil, pero podes facelo. Eu estiven nunha major durante 14 anos, e nunca tiven que facer unha demo, nunca levei traxe para ir ao estudio… todo o que me pagaban usábao para pagar as xiras. Se non tes autonomía o único que che queda é salvar a integridade.
Cibrán: Creo que hoxe en día a música é menos importante para a xente, quizais ten máis presenza pero é menos crucial…
Mike Watt: O que era unha cousa pequena daquela hoxe xa se dá por feita. Esa era unha boa cousa daquela vella escena! Era máis difícil de facer, non tiñas tanta xente axudando. O punk americano era moi pequeno, pero aqueles tíos estaban fodidamente implicados! Non era unha situación que puidese “manufacturarse”, era simplemente a realidade.
Cibrán: Teño a sensación de que a música era cultura naquela época, e agora é só entretemento… [a isto me refería co de que hoxe en día non sería tan rotundo e catastrofista]
Mike Watt: Non sei se hai algún tipo de sistema, o noso para facer música naquela época era malísimo e por iso tivemos que valernos do faino ti. Todo estaba controlado polas corporacións. Pero entón algunhas bandas dixeron: impórtanos unha merda, somos libres. O que pasa é que co tempo estas mesmas bandas volvéronse cobizosas e querían que os selos pagasen os seus catálogos e acabaron con esa fórmula… En todo caso as circunstancias eran moi diferentes. Hoxe en día sodes moitos os chavales que facedes música, moi boa e moi mala. Xa entón había moitísima xente facendo unha música de merda, terrible, un lixo pretencioso, falso e lixeiro. Unha auténtica merda, si, pero mira a natureza, se queres unha boa colleita tes que usar abono. Pode que algún granxeiro intelixente poida usar toda esta merda de música e conseguir sementar algo!
Cibrán: O que pasa é que dá a sensación de que no pasado había bandas ou discos cunha capacidade para cambiar o mundo, por dicilo dalgunha forma, e hoxe parece difícil atopar bandas con esa enerxía. [Isto agora, en 2023, faime pensar en “El apagón” de Bad Bunny e en Realismo capitalista de Mark Fisher]
Mike Watt: Bueno, se cadra iso só é o ciclo no que estamos agora. Pero os ciclos rematan e dan paso a outros, unha e outra vez. É algo difícil de explicar porque é moi complicado mirar fóra das nosas propias vidas. Se imos ao pasado, eu non convivín con Woody Guthrie, nin estaba por Europa cando o dadaísmo, e desde logo non coñecín a Dante nin a Virxilio! Con isto quero dicir que cada época ten as súas dificultades, pero tamén as súas cousas que merecen a pena. Por iso é importante crear espazos onde a xente poida reunirse e crear. O problema é que existe esa parte social, ese problema de que hai xente que non quere facer nada, só relacionarse coa xente adecuada e cousas así. O proceso creativo ás veces é moi solitario. A xente soía preguntarnos [aos Minutemen] “por que non ides a Hollywood? Todo pasa alí! Está só a 35 millas, 45 outeiros de distancia… mudádevos a Hollywood!” Mesmo D. Boon chegou a dicirme “por que non escribimos cancións sobre Hollywood?” [risas] Díxenlle “creo que xa temos idiotas dabondo aló enriba escribindo sobre o maldito Hollywood. Nós somos de San Pedro!
D. Boon… era un home do máis interesante, dalgún xeito foi unha influencia para min. Tiñamos a máis grande das amizades. Ter un tío ao teu lado todos eses anos… foi algo moi intenso. Ter a D. Boon e aos demais, os Hüskers, os Meat Puppets, os tíos de Black Flag… eramos todos xente próxima, e aquelo non estaba preparado, simplemente sucedeu. A Black Flag coñecímolos un día mentres repartían flyers para o seu próximo concerto, o segundo que daban en San Pedro. Dixémoslles “Eh! Por que ides tocar aquí? Ninguén toca aquí nunca!”. E eles “Como sabedes iso!?” [risas] “Oh, porque nós somos a únnica banda de punk de San Pedro”, respondían. E dixeron “Non me fodas! Hai unha banda de punk en Pedro”. Dixemos “Pois claro”. “Queredes abrir para nós?”. “pois claro!”. Seis meses despois eramos a referencia 002 de SST Records. Black Flag tiñan xa o seu propio sistema para ir de xira, foder, eu pensaba que só a xente con contratos discográficos ía de xira! De feito, nin sequera a maioría das bandas de Hollywood ía de xira! Daquela moito dependía das persoas; non dos individualismos senón de xente con gana de facer cousas, e eles érano. Cando máis xente así nos xuntamos foi cando comezaron a pasar cousas de verdade.
Cibrán: Estabas falando hai un rato da filosofía econo. Tendo en conta iso, cal cres que sería a mellor maneira de facer a túa propia música e conseguir cartos para seguir adiante?
Mike Watt: Todos tiñamos outros traballos á parte da música.
Cibrán: Xa, pero hoxe en día a xente nova na súa maioría non ten oportunidade de traballar.
Mike Watt: Seino, aínda así nin imaxinas que clase de traballos tiñamos. Quero dicir, cousas do estilo repartidor de periódicos por 1,20 dólares a hora, ou nunha tintorería por 1,65 a hora… viviamos econo! Pero sabiamos xa daquela que o importante era a autonomía. Se tomabamos unha mala decisión sabiamos que implicaría perder o control creativo sobre a nosa música! Así que busca algún traballo! E vai á escola! [risas] Quería deixalo todo moitas veces, pero nunca o fixen. De todas maneiras non sabiamos nos 80 que podías gañar a vida con aquelo! Se por aquel entón me falases dos casos de Blink 182 ou Green Day nunca cho había crer! As bandas británicas que creceron moi rapidamente como os Clash ou os Jam son algo diferente. De feito esas bandas a partir do segundo disco volvéronse diferentes, rock and roll normal e corrente, non son bos discos, por iso só me gusta o primeiro material das bandas. Así que nunca pensei que puideses facer iso e manter a integridade. Simplemente seguimos empuxando ao longo dos anos.
Cibrán: Foi complicado para vós organizar as vosas primeiras xiras?
Mike Watt: Dukowski, o baixista de Black Flag, organizou toda a rede de locais ao longo do país. Eu sigo indo de xira pola mesma rede! Esa era a razón pola que os fanzines eran tan importantes, encargábanse de fixar unha escena en cada cidade cos seus locais, etc. Daquela non podías tocar nun club normal de rock and roll, porque os rockers odiaban os punks. Tiñamos que tocar en centros cívicos e cousas polo estilo, sempre había un tío que os reservaba en cada cidade. Ese tío sempre tiña un grupo e facía de teloneiro. Despois acababas de tocar e ías con el e os seus amigos a emborracharte. Todo dependía das persoas, das redes de persoas. Faciámolo todo por teléfono e sobre todo por carta, non había unha maneira fácil de facelo. Era fodido, era moi difícil.
Cibrán: Cres que o underground de hoxe en día é moi diferente?
Mike Watt: Hai moita máis xente, máis conectada.
Cibrán: E que hai do significado?
Mike Watt: Non, non. Non é diferente para nada, sabes? As cousas que ti me preguntas hoxe son as mesmas que hai 38 anos. Estou aquí co mesmo espírito. Nunca morreu. Estivo aquí desde aquela, todo o rato, arredor de nós! É algo distinto porque pasaron 38 anos, pero cantas máis cousas cambian máis seguen sendo iguais. Sempre existiu este dilema, do lixo contra o íntegro… sempre vai haber esta pelexa. Depende todo da xente de hoxe en día, poden mirar cara atrás buscando bos exemplos, poden mirar cara diante buscando esperanza, pero ao final do día son eles quen teñen que entrar no ring e pelexar. Entendo perfectamente por que me preguntas isto, é moi importante que esteas facéndome estas preguntas, pero eu non sei como arranxalo, dígoche, simplemente, faino. D. Boon soía dicir “o saber está no facer”. Acéptao. Non penses, faino! (por suposto que tamén tes que pensar, xa sabes a que me refiro). D. Boon tiña razón, podedes imaxinarvos a meu pai tendo esta conversa comigo aló por 1976 ou 1977? Díxome “que cona é todo iso do punk?” e eu díxenlle que só estabamos facendo cancións e tocándoas por aí. El respondeu “non, non, non, de que vai realmente? É algún rollo socialista?” [todos rimos]. Iso é o que eu fixen, rir! El enfadouse moito, deixouno estar e nunca volveu sacar o tema. Un tempo despois D. Boon morreu, e para entón eu daba máis concertos ca nunca. Gañaba a vida con iso, non podía crer e o meu pai menos, así que lle enviaba postais desde cada sitio da xira. Lembro a primeira que lle mandei, dicía “Said you like it sailor?”. Esa deume a idea, e logo viume tocar unha vez (en Fresno, onde non hai océano). E non podías crelo, nunha boleira, nun bar, onde se puidese montar un pequeno concerto, e tocar para diante, ou nalgún restaurante… sempre aparecía algún rapaz, montaba un bolo e daba un saco onde durmir na súa casa… non podía crelo. Unha gran comunidade, iso é o que é o punk. Punk era unha palabra bastante mala daquela. Na miña época usábase para falar dun tipo que se deixa foder por pitillos no cárcere! A primeira vez que o escoitei foi como, a quen demo estás chamando punk, colega? [risas] Como maricón, pero un maricón do máis baixo. Eu pensaba “quen vai chamar a súa música así?” Entón vin que só tentaban crear o seu propio mundo, porque non encaixaban en ningún outro. Agora non me asusta a palabra, chámomo a min mesmo [risas] e non hai problema.
A verdadeira loita contra a vellez reside en manter unha mente aberta. Recordar sempre que calquera persoa pode ensinarche algo, por nova que sexa. Nunca perdas iso, sé humilde. Perder iso é o gran problema. Creo que a vida está para aprender. Nunca pares. Non é só algo que debas facer ata 5º ou 6º curso, nin sequera só ata que chega o momento de retirarse. Non, non existe o retiro, sempre estás en clase, aprendendo. Para min esa é a filosofía sana.
Cibrán: Vale, esta é a última pregunta. Hoxe en día tes 56 anos pero fas basicamente o mesmo que cando tiñas 20. Foi moi difícil continuar con isto?
Mike Watt: O corpo deteriórase, pero a cabeza vai gañando experiencia. É raro. Diso vai o punk. Cres acaso que D. Boon ou eu pensamos algunha vez en chegar a ser punks de mediana idade? Merda, é moi raro! [risas] Por iso escribín ao respecto! Rollo eh, tío, eu formo parte desta merda! Pero así é como sucedeu. A min non me mataron como a D. Boon, así que seguín co meu. É algo estraño, o corpo fraquea pero o espírito continúa.
Cibrán: Aínda así hai moita xente que parece renunciar ás súas ideas…
Mike Watt: Si, pero sabes que? Ese tío francés, Arthur Rimbaud, creo que é caralludo, e deixouno cando tiña 19! Se cadra é o que lle gusta a algunha xente! Calvin Jones [baixista que tocaba con Muddy Waters] morreu unha semana despois do seu último concerto… A xente é toda diferente e cada unha ten o seu propio camiño. Para algúns só é unha pequena parte da súa vida, outros en cambio son incapaces de deixalo!
Cibrán: En España hai unha especie de dito: “se cando tes 20 anos non es comunista, non tes corazón. Se cando tes 50 segues séndoo, entón non tes cerebro”.
Mike Watt: Oh, entendo.
Cibrán: É como pasa co punk.
Mike Watt: Non creo que debas ser un fascista cando cumpras 50! Sabes a que me refiro? Aínda que ás veces iso pasa.
Cibrán: Sabías que o noso goberno é de dereitas pero algúns deses mesmos políticos eran comunistas nos 70? É unha tolería!
Mike Watt: Si, quizais… si, tes que ser fiel ao teu corazón dalgunha maneira. Nunca perdas iso, sé sempre fiel ao teu corazón. A xente que perde iso… asústame. Aí está o problema en facerse vello, á parte de que o teu corpo empeore: cres que o viches todo. A verdadeira loita contra a vellez reside en manter unha mente aberta. Recordar sempre que calquera persoa pode ensinarche algo, por nova que sexa. Nunca perdas iso, sé humilde. Perder iso é o gran problema, creo que esa é a frase final da miña “opera” desta noite [refírese a Hyphenated Man, o disco que presentaba nesa xira]. Creo que a vida está para aprender. Nunca pares. Non é só algo que debas facer ata 5º ou 6º curso, nin sequera só ata que chega o momento de retirarse. Non, non existe o retiro, sempre estás en clase, aprendendo. Para min esa é a filosofía sana. Si, nunca quero facerme de dereitas, e nunca o farei. Que lle fodan a iso, sé fiel ao teu corazón.
[Se chegaches ata aquí e aínda queres máis Mike Watt, a súa web parece saída dunha época mellor de internet e está chea de sorpresas como diarios de xira [incluíndo o de aquela, na que pasaron tamén pola Casa Tomada], acceso ao seu podcast, fotos dos seus baixos…]
Bolsa de patacas 
