Fan fan: Soños

Entre unha cousa e outra tiven moito choio estes meses e non din feito o segundo episodio de Fan fan en VINTE ata agora (pódese escoitar aquí). Vai sobre os soños con ídolos e cousas parecidas, observados desde varias vertentes:

Amigas e amigos que me contan soños: Rubén Domínguez con Jennifer Lopez, Pepa Prieto Puy con Jonathan Richman, Olalla Esquimal con Patti Smith, Andrea Villa con Baiuca, Xacio Baño, Adrián Canoura e Mimi de Operación Triunfo, Héctor González con Pereza e Songo’o, Angelo Mastartoni con Nuno de Oh! Ayatollah e Leonor Murias con Mercedes Peón.

Cancións sobre soños con ídolos. Aquí están “Salvador Dali” de Jonathan Richman, “El del medio de los Chichos” de Estopa, “I Dreamed I Saw Phil Ochs Last Night” de Billy Bragg, “Joe Hill” de Paul Robeson, “Paul McCartney” de Scissor Sisters e “Come On! Feel the Illinoise! Part I: The World’s Columbian Exposition Part II: Carl Sandburg Visits Me In A Dream” de Sufjan Stevens. Acordeime agora de que “Streams of Whiskey” de The Pogues comeza con “Last night as I slept / I dreamt I met with Behan” e logo o propio Brendan Behan cóntalle a súa visión do mundo a Shane MacGowan (que se resume en ir onde corran ríos de whisky). Como non me lembrei en tempo para metela no podcast póñoa aquí:

– Ademais, fixen un texto de acompañamento con outra vertente: soños con ídolos que a xente contou en Twitter. Tamén con algunhas anotacións dun diario de soños que estiven facendo ultimamente.

E nada máis. Bueno, si. Fixen o collage de aló enriba xuntando nese horror vacui case todas as cousas e xente das que falamos e outros dous inspirados no meu soño e o de Pepa con Jonathan Richman (curiosamente, os dous ambientados na Coruña).

Deixo aquí o listado de temas que soan no podcast (algúns só de fondo) por se alguén tiña curiosidade.

Roy Orbison – In Dreams
Jennifer Lopez – Love Don’t Cost a Thing
Jonathan Richman – I Had a Dream That The Sea Was Calling Me Home
The Modern Lovers – Astral Plane
Jonathan Richman and the Modern Lovers – Affection
Jonathan Richman – Salvador Dali
Estopa – El del medio de los Chichos
Estopa y los Chichos – Historia de Juan Castillo
Sufjan Stevens – Come On! Feel the Illinoise! Part I: The World’s Columbian Exposition Part II: Carl Sandburg Visits Me In A Dream
Billy Bragg – I Dreamed I Saw Phil Ochs Last Night
O’Leo de Matamá – Son un piñeiral
Paul Robeson – Joe Hill
Scissor Sisters – Paul McCartney
Baiuca feat. Aliboria – Caroi
Pereza – Pienso en aquella tarde
Stephen Hawking e os Monty Python – Galaxy Song
Mundo Prestigio e Grande Amore – Mundo Nuno
Mercedes Peón – Ajárrate
Xosé Manuel Piñeiro – A noite

Un tema e un tema #17: Bares e “Nocturno” de Cuchillo de Fuego

Cuchillo-de-Fuego-1100x734.png

Tiña ganas de poñer algo de Cuchillo de Fuego dende a vez que subín á radio e falei de topónimos, e ademais no tempo que pasou dende aquela ata agora lin Nueva mística de Vigo, o libro que Juan Fernández Navazas (de Cuchillo) fixo con Begoña García Alén e quedei marabillado. É un libro moi gracioso e moi fermoso, moi humano e moi sobrenatural tamén, e que esperta curiosidade por moitas cousas. O primeiro parágrafo xa ten unha referencia a un café: o Bachata, en Pontevedra. Pareceume bonito facer un texto sobre os bares, porque me gustan moito os bares, pero quedou unha colaboración un pouco caótica e contraditoria por momentos, creo.

Pódese escoitar aquí e, se ides ao comezo, tedes o total do programa, no que saen Terbutalina ou Dois.

Ademais de a Cuchi, pinchei a The Pogues, Jonathan Richman, Ataque Escampe, Pulp, Christina y los Subterráneos, Alondra Bentley, Siniestro Total, Arab Strap, Cat Power e diola. Empecei coa melodía de Pratos Combinados, que creo que compuxo Nani García:

 

Hoxe quería falar de bares, porque a última vez que viñen estiven falando de cancións que falan de topónimos, e no proceso de buscar eses temas atopei uns cantos que ían aínda máis ao concreto e falaban de cafeterías, restaurantes ou pubs. Por que fan iso as cancións? Pois supoño que porque a arte ao final acaba case sempre falando da vida, e boa parte dela sucede nos bares.

Nesta canción dos Pogues iso chega a un extremo que me encanta: a primeira frase di “Jimmy tocaba a harmónica no pub no que nacín”. Estou bastante convencido de que a letra non é literal, pero como metáfora paréceme ben bonita, porque vén explicar que a identidade pode construírse nos bares antes que en moitos outros sitios. Por que? Pois porque nos bares pasan cousas importantes.

Por exemplo, nalgúns bares báilase. Nesta canción, Jonathan Richman fala de que estaba nun bar bailando só e sentíndose un pouco raro, ata que o levaron a un bar de lesbianas e alí por fin puido estar a gusto: no bar no que estaba ao principio, entendo que a escena era xente sorbendo nos vasos de tubo, observando e sentíndose observada. Pero despois, nese bar de lesbianas, todo o mundo movía as cadeiras e podía expresarse co corpo, e sen prexuízos. Esta canción gústame moito porque indica dous extremos do que son os bares: espazos nos que a xente está moi pendente de aparentar e proxectar unha idea de si mesma, ou tamén espazos nos que a xente perde un pouco o control e se amosa como é.

Imaxino que como case todo o importante, o dos bares é un asunto que ten cousas boas e cousas malas. No que se refire ao da noite, está o perigo de que esa procura de momentos máxicos, de descubrirse a un mesmo ou a alguén especial, se convirta nunha cousa que se fai por inercia, por rutina. Iso ás veces segue ata converterse nalgo decadente. Creo que Ataque Escampe o describen perfectamente na súa canción sobre o Maycar cando din “non sabes por que, pero sempre estás”. Hai máis cancións que falan desa decadencia e que me gustan bastante.

Unha é esta de Pulp, que podería parecerse á de Ataque Escampe na súa maneira de atopar beleza en situacións que aparentemente non a teñen. O tema fala do Bar Italia, un sitio no Soho de Londres ao que vai o que aquí chaman “xente rota” cando pecha todo e tampouco é quen de ir para a casa. Ten un punto triste pero tamén é fermosa porque se sinte unha especie de solidariedade, unha identificación entre esas persoas, e hai un punto costumista. Ás veces pasa ao revés e hai un punto mitificador.

Hai moitas cancións de Christina Rosenvinge que teñen un aire cinematográfico: “Voy en un coche” é como unha road movie, ten cancións bastante nouvelle vague como “Teclas negras”. Nesta canción de Christina y los Subterráneos, o bar é un sitio no que hai jukebox, a xente bebe bourbon e liga como nas películas… Pódese falar dos bares como lugares míticos, pero non teñen por que ser lugares imaxinarios.

Ás veces gústannos tanto algúns bares que os mitificamos falándolle deles a outra xente, e gustoume esta canción de Alondra Bentley que fala sobre como hai xente polo mundo dicíndolle a outras persoas que hai que ir ao Torgal, un bar emblemático para a xente afeccionada á música en Ourense. Saíu hai pouco un libro-disco polo 15º aniversario do Torgal e hai unhas cantas cancións máis que recomendan o lugar. Non sei moi ben que teñen os bares de Ourense para isto, porque sobre El Pueblo hai tamén un par de temas (de Vozzyow e Caroline’s Acid, que tamén ten un no que sae o Torgal) e o Rock Club deu lugar a unha dos Cynics. Con todo, creo que a que máis me gusta sobre a euforia de ir a un local é sobre un local de Madrid.

Ás veces ir aos bares ten consecuencias desagradables: podemos aburrirnos, podemos sentirnos máis sós que estando sós na casa, e podemos vomitar (como explica a canción de Vozzyow sobre El Pueblo, por exemplo). Pero seguimos indo. Supoño que imos perseguindo a felicidade que ás veces sentimos alí, e Siniestro Total recolleron esa sensación perfectamente en  “Vámonos al Kwai”, que fala de ir ao bar que se ve no videoclip de “Menea el bullarengue”, e que debía ser marabilloso. Unha cousa interesante é que no retrouso mencionan a Constante, que era o señor do bar. Hai cancións de Sinatra nas que o barman aparece como esa figura do cine negro, disposta a escoitar as penas de calquera, pero na de Siniestro é máis ben unha desas persoas ás que se lles chama “jefe”, e que decide como se comporta a xente no seu local. Tamén atopei unha cantada dende a perspectiva dun barman e parecíame que debía incluíla neste caso.

Este é un tema de Arab Strap que empeza dicindo “traballo nunha taberna, servindo pintas de merda por un salario de merda”. Logo parece que pode iniciarse unha historia de amor, pero a rapaza da historia pide un cóctel exótico que o protagonista non sabe facer, así que marcha e el queda aí servindo pintas. É unha canción bastante triste, outra vez, pero sen chegar a ser dramática. Parece que o tono das cancións sobre bares que atopo é ou ben algo melancólico ou ben o da celebración alcóholica de Siniestro.

Non sei se é a iso ao que sonan os bares. Se hai un son (ou bueno, unha melodía) que identifico cos bares é seguramente o das cancións de Cheers e Pratos Combinados e o de temas como este de Cat Power, que sona a esa especie de idea romántica e non moi concreta de bar americano, igual que moitas cancións de Tom Waits ou o do tema de Christina. Imaxinando xa ese ambiente tópico con fume, pouca luz, whisky e música de piano, chamoume a atención a frase inicial do tema, que di “vivimos en bares e bailamos en mesas”. Pensei que se refería a unha etapa da vida de saír a tope, pero logo lin que cando Cat Power tiña tres ou catro anos a súa nai saía todas as noites e levábaa aos bares, e quedaba por aí sentando no colo de descoñecidos ata que lle picaban os ollos polo fume do tabaco. E entón sentinme moi desolado, e dinme conta de que eu quería falar de bares, pero as cancións leváronme a pasar estes minutos falando da noite e do alcohol e da decadencia.

Entón atopei esta canción de Diola, que fala de ir na furgoneta e ter que chegar “ao restaurante dos pais de Juan”. Tamén hai o que parece unha escena de vomitar polo medio, pero eu imaxínoa máis ou menos á 1 do mediodía, e agradecín que alguén falase de arroz en vez de falar de xenebra ou whisky ou viño, e, aínda que non é unha cousa que estea no tema, todo isto fíxome pensar nesa especie de vínculo que hai case sempre entre a cultura e o alcohol, que pode ser preocupante, pero que ven de antigo. Cantar, comer e beber sempre foron máis ou menos da man. Igual o preocupante é o vínculo entre a cultura e o consumo, sexa de comida, drogas ou episodios de Friends. Pero ao mesmo tempo acabo de pasar dez minutos falando sobre cultura que fala de sitios dedicados a consumir, e fíxeno porque eses sitios (e probablemente o consumo tamén) son importantes para falar do que somos. Son as contradicións do capitalismo, que supoño que nos levan a celebrar como nos rompen o corazón e estar ansiosos cando estamos felices. Dalgunha maneira, creo que iso está presente na canción coa que quería rematar hoxe: é “Nocturno”, unha canción de Cuchillo de Fuego que evita o alcohol, porque fala de café (e a estas alturas iso paréceme bastante refrescante). É unha canción que é á vez costumista e existencialista, que fala de cafeterías e morte e desamor. Ten un momento precioso no que aparecen imaxes evocadoras asociadas a diferentes establecementos: unha rosa vermella na Dársena, na Coruña; un apretón de mans cordial no Suso, en Santiago… dicía que facemos cancións sobre os bares porque nos bares pasan cousas importantes, porque nos bares nos construímos a nós mesmos… creo que as letras de Juanes, que falan a miúdo sobre cafeterías, explican esas sensacións en toda a súa estrañeza. A ver que vos parece a vós.

Un texto original sobre el Torgal

20170105_ou_torgal_esposa_penia-4351

Estes días estiven lendo e escoitando o libro-disco do Torgal, que recopila textos e cancións para celebrar o seu 15 aniversario. Fixéronme moi feliz pedíndome un texto para o proxecto, no que tamén colaboramos Esposa cunha canción inédita, “Nube branca“, e fun moi feliz tamén ao telo nas mans, especialmente lendo o texto de Fran Gayo e descubrindo cancións fantásticas de grupos e artistas que xa sabía que me encantaban (como Malandrómeda ou Juan Wauters) e outros que tiña moito menos controlados (como Los Hermanos Cubero ou Pescando en Copacabana). O texto penso que se explica só. O trebello pódese mercar aquí, na web de Mont Ventoux. As fotos de cando tocamos Esposa con Peña no Torgal son de Cenizas en el aire. O resto de imaxes de momentos ourensanos atopeinas no móbil, e a das galerías é de La Región.

Le he preguntado a Isaac Torgal si mi texto para este libro tenía que ser en castellano, porque siempre que puedo escribo en gallego. “Sí, será más fácil que alguien lo compre en Murcia si es en castellano”, me ha dicho, y aunque le he contestado “jajaja vale” para no preocuparme me he sentido un poco mal. Me he agobiado un poco, porque no sabía qué escribir sobre el Torgal y su respuesta me añade más presión. En concreto, por dos cuestiones.

La primera cuestión es la originalidad. Me imaginaba siendo el único escribiendo en gallego. Sería fácilmente distinguible del resto de textos. Es cierto que es de vagos basar tu identidad y tu supuesta originalidad en eso, pero también lo es que utilizar un idioma diferente te hace expresarte de otra manera. En castellano, por ejemplo, me caigo peor. Otro ejemplo: hoy por la mañana escuché un disco en galés de Gruff Rhys y no entendía nada pero sonaba muy bonito, y distinto a sus discos en inglés. Una vez conversé con Gruff Rhys en un festival de cultura en lenguas minoritarias en Italia y me habló del Torgal. También de unos compatriotas suyos que le cortaron la pierna al cadáver de un condenado a muerte y fueron a enterrarla junto a la catedral de Santiago. Quizás la idea de Galicia para los músicos y músicas pop internacionales es un poco esa, un bar de Ourense y un monumento milenario. Fue una conversación original. Pero eso no es a lo que iba.

La segunda cosa que me añade presión es esa persona de Murcia. ¿Quién es y cómo puedo interesarle? Primero me imaginé un señor, quizás porque me sonaba el título de esa peli de Fernando Fernán Gómez que no he visto, Ninette y un señor de Murcia. Después pensé en qué sé de Murcia y sé que de allí (bueno, de la Manga) es Lidia Damunt, una de mis cantantes favoritas y que es original y, por lo que he visto en Google, no ha pasado por el Torgal (se lo recomiendo). Y… En realidad no me preocupa mucho lo de Murcia, pero me he decidido por empezar el texto así porque me parecía original, y luego he puesto algo sobre Murcia esperando que su gente valore esta referencia a su realidad en este libro. Quizás allí se pueda comercializar con una pegatina que ponga “CONTIENE REFERENCIAS A MURCIA”. (Decía que en castellano me caigo peor: es porque me sale este tono un poco capullo, como de estar haciéndome el gracioso. En gallego creo que soy más sentido, más emotivo).

WhatsApp Image 2019-03-23 at 11.48.27 (2)

En todo caso, vuelvo al tema de la originalidad, que me preocupa más. Mi primera intuición fue pensar en cosas buenas que decir sobre el Torgal. Luego pensé que este libro estará lleno de esos merecidos elogios y quizás podría hacer lo contrario. Nadie más dirá nada negativo sobre el Torgal en el libro del Torgal, ¿no? Yo tampoco, sería de mal gusto. He intentado introducir aquí una cita de alguien hablando mal del Torgal, así que he buscado “Café Pop Torgal mierda” y “Café Pop Torgal basura” en Google, pero nada. Esto nos indica que se trata de un lugar magnífico, y nos mete en el problema típico de las cosas que ponen de acuerdo a todo el mundo: la falta de conflicto y el consiguiente aburrimiento. Es como lo que decía Orson Welles en El tercer hombre comparando Italia y Suiza: “en Italia, en treinta años de dominación de los Borgia, hubo guerras matanzas, asesinatos… Pero también Miguel Ángel, Leonardo y el Renacimiento. En Suiza, por el contrario, tuvieron quinientos años de amor, democracia y paz. ¿Y cuál fue el resultado? ¡El reloj de cuco!”.

¿Es el Torgal la Suiza de los cafés pop? En realidad no. He buscado el conflicto y lo he encontrado preguntando a una de mis amistades ourensanas, que no quiere dar su nombre: “El Torgal no querrá publicar nada diciendo que son unos snobs, o que por lo menos esa es la imagen que proyectan antes de conocerlos. Y una vez que los conocemos igual nosotros nos convertimos también en snobs y no lo detectamos”.

Por fin tenemos un poco de chicha. Una acusación de snobismo, de exclusividad, que no voy a desmentir directamente porque me da la excusa para hacer lo que realmente pretendía desde un principio, que es hablar del Torgal para hablar de otras cosas. En concreto, dos cosas verdaderamente conflictivas en las que pienso al pensar en el Torgal. La primera es hasta qué punto nos une nuestro gusto musical a alguna gente (y nos separa de otra). La segunda es Ourense y qué hacer con ella.

IMG-20141231-WA0000
Xente facendo cousas en Ourense

 

Salto al pasado. La primera vez que fui al Torgal fue con mi amiga ourensana Paula, que ahora vive en Francia. Fuimos a ver a Julio de la Rosa mientras mis otros amigos ourensanos veían a Motörhead en Vigo. Recuerdo ver, bajo el cristal de la barra, un montón de fotos, listas de canciones y entradas, entre ellas una del concierto de Jonathan Richman y Tommy Larkins en Santiago. Guardo esa misma entrada desde que tenía 14 años porque Jonathan es mi artista favorito y seguramente mi persona favorita de entre las que no conozco. Cuando tenía 14 años mis amigos no conocían a Jonathan y conseguí que lo adorasen un poco insistiendo mucho. Con el tiempo me encontré cada vez un poco más a menudo con gente que adoraba a Jonathan sin ser por mi culpa, y mi reacción instintiva siempre es de excitación: ¿Habré encontrado un alma gemela?

En consecuencia, ¿son la gente del Torgal mis almas gemelas? Con el tiempo he descubierto que no, y además que no tienen por qué serlo. Normalmente, la gente NO es la música que escucha. Escoge tu ídolo o ídola y tendrá miles o millones de fans gilipollas que definen su identidad con las mismas canciones que tú: es pura estadística. Encontrar almas gemelas es un proceso más complejo que encontrar alguien con quien hablar de, no sé, Epic Soundtracks. Aunque eso también está bien, y seguro que en el Torgal hay alguien con quién hacerlo.

20170105_ou_torgal_esposa_penia-4914

 

Y sin embargo, mi problema es que mi idea de la música pop es puramente adolescente: escuchar canciones en tu habitación-refugio llena de pósters y desarrollar una intimidad con ellas que no tienes con otra gente. Esto funciona muy bien para Belle and Sebastian o los Smiths. Es casi un tópico pero no deja de ser bonito y medio cierto (como muchos tópicos). Luego encuentras a más fans y piensas que sufrieron la misma soledad e inadaptación que tú, y te sientes unido o unida al resto de habitaciones-refugio del mundo. No lo llamaría afinidad de gustos, sino más bien afinidad de pasiones. La búsqueda de gente que pueda sentir esas mismas pasiones que tú me parece natural y hermosa. Queremos sentirnos menos solos. En el Torgal, aún sin estar entre almas gemelas, me siento menos solo. Pero he encontrado personas que me han dicho algo parecido a lo contrario, y también es normal: esas comunidades afines excluyen al mismo tiempo que acogen. De ahí la acusación de snobismo al Torgal, supongo, por parte de alguien que querría (más o menos secretamente) formar parte de su comunidad. Tengo una explicación más detallada de otro amigo sobre el funcionamiento de ese “ecosistema”:

“Yo todavía no me considero un regular del Torgal pero voy camino de serlo, de formar parte de su “fauna”. Porque aquello se siente como un ecosistema, en equilibrio pero en constante cambio, y los turistas como yo no pueden siquiera entender la complejidad de las relaciones sociales y de poder que se producen en ese lugar. Ya estáis hartos de oírme, pero siempre me sentía allí como alguien que no está pillando la broma. Por debajo de esa superficie de apariencias y palabras amables hay como un magma subterráneo de significados y códigos ocultos que se mueve lentamente a su propio ritmo y que solo los iniciados pueden sentir. Yo me imagino como un secundario episódico del bar de Cheers en las últimas temporadas, que no se imagina lo que ya vivieron en ese bar y lo que significan los unos para los otros. Pero esa sensación (que sigue ahí) dejó de resultarme inquietante y ahora me pregunto la razón de que el Torgal no llegase a ser nunca mi bar. Si me remonto al instituto, no recuerdo las causas pero siempre consideré el Torgal como el sitio de los “guays”, y no tengo a nadie en la cabeza, eran los guays como ente inmaterial. Como yo me consideraba un pringado dentro de las castas sociales de la enseñanza secundaria pues ya no lo consideraba mi sitio.”

Como antiguo adolescente no popular, entiendo perfectamente la tendencia a odiar lo que es guay por ser ajeno a mí. Creo que en el Torgal deberían estar felices de ser “guays” y cumplir esa función social para alguien. Seguramente las acusaciones de snobismo vienen en parte de nuestro adolescente interior, buscando el lugar donde encajar y frustrado por no encontrarlo. El Torgal da la sensación de ser un club al que merece la pena pertenecer. Y merece la pena odiar a cualquier club al que merezca la pena pertenecer (mientras no formes parte de él). Pero aunque haya ese carácter de club que no es extensible a cualquiera persona que pase por allí, no creo que pretendan excluir a nadie, porque siguen siendo un bar y tratan muy bien a los clientes, te ponen caramelos con las infusiones, cocktail de frutos secos con las cervezas, etc. Una vez un amigo chocó, creemos que accidentalmente, con una foto de Christina Rosenvinge colgada en la pared y la rompió, pero ni David ni Isaac se enfadaron. Una vez otros amigos se bajaron los pantalones en señal de protesta por la selección musical de una pinchada allí y les invitaron a beber si hacían el favor de subírselos. Una solución bastante elegante. Eran buenas oportunidades para excluir a esta gente de ese ecosistema y no las aprovecharon. ¿Qué habrían hecho unos snobs?

Aquí un inciso: ya que estoy hablando de cómo el gusto musical nos une o nos separa de la gente, quería aprovechar esta palestra para rebatir un poco la corriente revisionista del indie (porque el Torgal es un sitio bastante indie) que lo acusa de ser un simple mecanismo de distinción cultural (es decir, lo acusa básicamente de snobismo). Me parece sano e incluso necesario políticamente poner sobre la mesa el absurdo de aquellos grupos “independientes” cantando en inglés y su falta de compromiso político o social, pero me parece un poco cínico acusar a la gente de escuchar grupos para distinguirse culturalmente de los demás, incluso aunque el efecto de distinción exista. Es dar por hecho que las emociones que pueden sentir no son sinceras. Y eso sí es snob, y sí que es irse de original. No quiero caer en un relativismo absoluto, pero creo que debemos asumir que los productos culturales más lamentables y reaccionarios pueden producir en su público las sensaciones más bellas. No sé si escuchar a Australian Blonde te podía o puede hacer más guay a ojos de alguien, pero aunque alguien (no sé quién) lo finja para “molar” (que ya sería retorcido) no significa que otra gente no pueda sentir algo intenso dentro de sí misma con sus canciones.

IMG-20170703-WA0004
Nas escaleiras do concello de Ourense

Me pongo con el tema de Ourense para ir acabando. Ourense es geográficamente un agujero: una ciudad metida en un valle con calor extremo en verano y frío bastante extremo en invierno. Está habitada en su mayor parte por funcionarios y funcionarias y jubilados y jubiladas. Es la capital de la provincia de su mismo nombre, gobernada desde tiempos inmemoriales por la saga política de los Baltar (en realidad desde 1990, pero nací ese año y más atrás no tengo memoria), conocida por cosas como la autodescripción de Baltar padre como “cacique bueno” o la denuncia por acoso sexual a Baltar hijo (archivada). La mayoría de mis amigos ourensanos describen intensamente Ourense como un agujero, también en su sentido figurado. Un lugar al que vuelven a caer cuando sus ambiciones fracasan y tienen que volver a casa de sus padres y madres. Uno de los lugares más envejecidos del mundo, una provincia en la que los principales empleadores son la propia Diputación, Coren (grupo de cooperativas agrícolas) y el Sergas (el servicio gallego de salud), según me dijo otro ourensano. Un lugar que se muere poco a poco y en el que te mueres poco a poco, en el que el alcohol es bueno, fuerte y barato y la comida también.

Una de esas amigas resume el problema así: “La gente que hace, lo hace todo, y el resto se marcha. Bueno, o roba o oposita”. Lo pintan como un sitio sin futuro, especialmente para trabajadoras y trabajadores culturales precarios (que es a lo que nos dedicamos casi todos), ya que la mayoría de iniciativas culturales pasan por las instituciones. En definitiva, a cualquiera le rompe un poco el corazón verse abocado a marcharse de su ciudad con la sensación de que esta no le ofrece nada. O querer marcharse y no ser capaz. Lo pintan como un lugar muy poco esperanzador, pero creo que, a pesar de todo lo malo, se recrean un poco en su sensación de que es una mierda. Mis amigos que no son de Ourense adoran Ourense en general, y está llena de cosas fascinantes, algunas comentadas habitualmente (las termas, las pulpeiras, el puente romano, la catedral, el casco viejo, el propio Torgal, el licor café) y otras no comentadas casi nunca, como sus sorprendentemente abundantes galerías comerciales. Casi 30, sumando cerca de 1.000 locales.

Ourense. 10-10-2015.Galerías comerciales. Paz

Voy a hablar de las galerías, que es lo más original para este caso. Estas galerías son una idea brillante para cualquier lugar en el que llueva a menudo o haga frío o calor extremo, porque puedes pasearte bajo techo, pero alguien inventó los centros comerciales y jodió su atractivo para los negocios. Ahora muchas están casi vacías pero es maravilloso encontrar recovecos dentro de los edificios que te llevan a otras calles, o a plazas interiores, o a locales que se mantienen igual que en 1980. Es una sensación extraña estar en un sitio en el que hay un equilibrio extraño entre belleza, decisiones erróneas, decadencia y posibilidades. Ourense es, en ese sentido, bastante parecido a sus galerías comerciales, y a mí me causa una sensación parecida a la que me causa Galicia en general. Mis amigos ourensanos no comparten esto porque dicen que los que somos de la costa vivimos en un dinamismo que nos impide comprender realmente cómo funciona Ourense (para saber más sobre la diferencia entre la Galicia costera y las provincias de Lugo y Ourense es mejor escuchar los discos de Emilio José). Pero hoy he leído en una entrevista esta reflexión de Rafa Anido, referida a Galicia pero que es más o menos igual de aplicable a Ourense: “En cien años o así desaparecerá después de ser de uno de los primeros países de Europa, así que hay que cantarle en su ocaso. Mantuvieron sus costumbres, su idioma durante 2000 años, pero ahora se amontonan en barrios de las ciudades, queman su bosque, se van al centro comercial y no tienen hijos.”

Hay motivos para la esperanza? Ahora es cuando debería decir que el Torgal es uno, y en cierta manera es cierto, por lo menos para quién trabaje en la cultura. ¿Pero a quién le importa esa gente? El motivo real para tener esperanza me parece más bien el rechazo absoluto que tengo por la desesperanza (aunque la gente no tenga bebés). Lo que más inspirador me parece de toda la trayectoria del Torgal es su desprecio por la desesperanza y su optimismo a la hora de hacer cosas en Ourense y transformar a su manera la ciudad. Mis amigos hicieron cosas en Ourense y acabaron dándola por perdida por la falta de reacción. Pero espero que vuelvan a hacerlas, porque cualquier acción creativa pone algo donde no lo había. La imaginación es el principio de las revoluciones, o si queremos ponerlo en términos más próximos a las Mareas, es el principio del cambio. Habría que hacer algo con esas galerías.

Un tema e un tema #9: Orixinalidade e “Llueve”, de Siniestro Total

blues_1

Este texto é unha versión adaptada do Un tema e un tema que fixen onte con Xiana na Radio Galega. Se escoitades o audio podedes pasar de seguir lendo e xogar un pouco ao misterio como fixo ela, tentando adiviñar a que cancións se parecen as catro cancións das que falo. O programa enteiro está aquí.

Se seguides lendo vouvos fastidiar a sorpresa pero poderedes ler os argumentos que quería usar para falar da orixinalidade. Quedoume por contar que o retrouso de Okei de Esposa colle a propósito unha idea do retrouso de Divino maravilhoso de Gal Costa pero non se entendía dabondo o plaxio ao escoitalo. No proceso de investigar dinme conta tamén de que en As dúas Fridas collimos sen querer o inicio de The Wrong Girl de Belle and Sebastian pero tampouco me funcionaba tan ben como os exemplos de debaixo porque no seu caso dura catro segundos e no noso a metade do tema. Non sei canto de bo di isto sobre o noso proceso de composición.

A imaxe é unha viñeta de José Luis Ágreda no comic La historia del blues, que saíu en paralelo ao disco de Siniestro do que falo coa colaboración de diferentes artistas para cada tema e que penso que viña ao caso. Saen Frank Zappa e Captain Beefheart falando co demo. Foi un dos primeiros discos de meus que me entusiasmou e lembro buscar críticas cando tiven internet e sorprenderme porque dicían que era un experimento irregular ou mediocre e tal.

 

Hoxe quería falar da orixinalidade falando de cancións que se parecen. Xuntei a conta que fai Jonathan Richman ao principio de Roadrunner con Loko, unha canción de Estrambote de hai un par de anos que usa o mesmo riff de dous acordes. É curioso, porque Jonathan dicía que o riff llo colleu a “Sister Ray”, da Velvet Underground. Así que teríamos dúas cancións que a min me parecen moi guais, polas que os seus autores poderían mesmo ser acusados de plaxio. Iso faime preguntarme ata que punto a orixinalidade, que é un argumento habitual para valorar a calidade artística, é unha cousa realmente importante. Neste caso as cancións parten da mesma base pero falan de cousas moi distintas, e iso é interesante: a de Estrambote fala dun señor raro que se lle aparece ao protagonista da canción na súa vida cotiá. A dos Modern Lovers canta as alabanzas da Ruta 128, o cal é bastante gracioso (e bastante orixinal) dentro do xénero das cancións sobre estradas porque a Ruta 128 é unha circunvalación arredor de Boston.

Atopeime con moitos máis casos parecidos.

O primeiro é de cando Novedades Carminha eran punk e lembraban a un clásico doutra banda punk. Te vas con cualquiera é un retrato máis ou menos provocador da frustración do protagonista, porque lle gusta unha rapaza promiscua. White Riot, de The Clash é unha chamada á revolta da xente branca, tomando como exemplo os disturbios da poboación negra no entroido de Notting Hill en 1976. No musical as dúas son cancións aceleradas, agresivas, con voces entrecortadas ás que logo sucede unha melodía máis fluída. Se quitas a voz podes cantar unha por riba da outra (polo menos na estrofa), pero o que estarías cantando non ten nada que ver. Entón vemos que o mesmo medio, se entendemos un riff de dous acordes como un medio (que penso que o punk dicía en esencia iso), serve para transmitir cousas diferentes.

Outro parecido diferente: a versión de Buraco negro de Sr. Anido e Sra. Álvarez que abría o Galician Bizarre 2 debe entrar xa na categoría da homenaxe. En directo, e na versión que incluíron no seu disco, a canción ten un arranxo ben diferente, pero aquí ten como elemento fundamental a base de Ghost Rider de Suicide. Por que sumaron iso a unha canción que non o tiña? Pregunteille a Rafa Anido e díxome que lles parecía que a canción sonaba a Suicide xa de por si, así que quixeron facelo o máis evidente posible para que se notase o plaxio. É unha forma de recoñecemento.

Ese recoñecemento é interesante porque serve para situarte nunha tradición, establecer de onde ves para que se entenda mellor onde vas como artista. E ademais, se escoitas algo que che gusta sempre podes darlle un novo contexto meténdoo nunha nova canción, e pasará a significar algo diferente. Hai xente que o fai tocando e xente que o fai cortando e pegando, a través do uso do sampler. Un exemplo é a parte máis molona dunha das cancións máis molonas que se me ocorren: Crazy in Love de Beyoncé colle esa parte de metales tan impresionante de Are You My Woman (Tell Me So), unha canción dos Chi-Lites que está moi ben pero para min está un punto por debaixo da outra. Estas cousas pasan, e para min é bonito, porque levan a darte conta de que as ideas alimentan outras ideas, e que a música está viva.

De feito iso lembroume outro exemplo para seguir co xogo: Tryin’ to Fuck Me é un tema do primeiro EP de Cudevaso, o proxecto que tiña Rubén Domínguez hai dez anos. Escoitando Abdul-Jabbar, do segundo EP de Cudevaso, ves que é a mesma canción pero é moi distinta. Entraron no grupo catro persoas novas, pasou a haber unha letra en galego en vez de en inglés inventado e o son deixa de ser unha electrónica desbocada para ser algo máis garaxeiro. É un autoplaxio? É unha revisión, porque cada canción pode necesitar unha forma diferente en función do momento ou do estado de ánimo, pódela tocar con diferentes instrumentos, a diferentes velocidades, incluír novas melodías ou o que che pete. Outra vez: a música está viva.

Ata agora parecía que só falabamos de músicos e músicas galegas que imitan cancións de fóra, pero acabo de dar cunha cousa á inversa: Nobody Really Cares If You Don’t Go to the Party, de Courtney Barnett, parécese moitísimo a Mira por ti, de The Homens. Unha rapaza australiana de moda no mundo indie copioulle a un grupo do Castiñeiriño? É isto posible? Sería raro, pero como mínimo demostra que a propiedade intelectual é unha cousa bastante relativa (ou un roubo): calquera pode ter a mesma idea máis ou menos en diferentes lugares do mundo. A música popular é iso, popular, música que está ao alcance de calquera. Calquera pode coller algo que xa existe e facer a variación suficiente como para sentir que o resultado é seu. É o que se fixo toda a vida no folk e é o que temos que seguir facendo. A xente que non sabe tocar moi ben ten normalmente a vantaxe de non poder imitar as cousas á perfección: tentamos soar parecido a Belle and Sebastian ou aos Mutantes ou a James Brown e probablemente saia outra cousa diferente, unha música nosa sobre a que poderemos falar do que realmente nos preocupe.

A orixinalidade existe, entón? Si, pero case sempre é a pinga que engades sobre a tradición, así que tampouco merece a pena andar por aí criticando canto hai de tradición ou de innovación nunha canción. A orixinalidade non é o mesmo en termos históricos que autobiográficos, xa que o que para alguén é algo completamente trillado pode ser absolutamente novidoso para outra persoa. Para min o único importante é que a música sirva para expresar algo teu e non para repetir o discurso doutra xente. Así que hoxe quería acabar cunha canción de La historia del blues, de Siniestro Total, que creo que representa iso bastante ben. Nos créditos dese disco preséntanse todos os temas como se fosen cancións compostas por Jack Griffin*, un bluesman escuro que vendera a alma ao demo e ía encarnándose con diferentes nomes e en diferentes estilos. Pero en realidade todas menos “Coleguita” (que é unha versión de “Junko Partner”) son composicións deles. Xa que logo, o concepto do álbum dálle unha volta ao asunto, e en lugar de finxir a orixinalidade, estes “temas orixinais” pasan por versións. E en realidade tanto ten: son temas que só existen porque antes existían determinadas tradicións da música norteamericana e, ao mesmo tempo, temas que penso que dalgunha maneira só podería facer un grupo de Vigo. Así que aí vai a miña favorita: “Llueve”, que en teoría é unha adaptación de “It’s raining”, gravada por Cryin’ Shame and the Stormy Tuesday Big Band no St. Louis de 1949, pero en realidade gravouse en Gondomar 50 anos despois.

*Curiosamente, chámase igual que o protagonista de The invisible man. 

Máis preto e máis lonxe de Jonathan Richman

Jonathan+Richman+2016-+8.jpg
Foto de Levi Manchak

Onte recibín un email con algunhas respostas de Jonathan Richman a un cuestionario que lle enviei en setembro. O proceso foi un pouco estraño: Jonathan non usa Internet e aparentemente non lle gusta moito dar entrevistas, así que tiven que mandarlle as preguntas á responsable de prensa do seu selo para que ela as imprimise e llas fixese en persoa, pero xa me avisou de que estaba gravando disco novo e de que non me fixese moitas ilusións con que respondese.

E eu de verdade que tentei non facermas, pero Jonathan é clarísimamente a persoa que máis quero e que máis me influiu entre todas as persoas do mundo que non coñezo. Así que a posibilidade de ter algunha resposta súa ás miñas preguntas apuntaba a ser un punto álxido da miña vida. A comunicación que temos cos nosos ídolos normalmente non é recíproca. Recibimos a súa obra e integrámola na nosa vida, emociónanos, fálanos, aprendemos con ela e podemos lanzar algo novo noutra dirección (aí está todo o fan art que existe no mundo), pero case nunca de volta a quen creou aquelo que nos marcou. As entrevistas de fans poden ser bonitas de facer, pero ao mesmo tempo pode pasar o contrario, poden ser unha experiencia tensa e violenta porque hai demasiado en xogo. Creo que certa distancia e descoñecemento son necesarias para ter unha relación de fascinación cun ou cunha artista. Fai falla un pouco de misterio, un pouco de espazo para poder proxectar as nosas emocións e experiencias nesa figura e sentila como propia. Non podemos estar seguros, por exemplo, de se o sufrimento que inspirou a Adele as súas cancións post-ruptura é real, e está ben así. Crer na xente que admiramos ten que ser unha decisión aínda que non o pareza (todo isto sempre que falemos de artistas que funcionen dentro dun sistema de autenticidade, que creo que é o habitual no pop pero non na electrónica, por exemplo).

jonathan3

E se penso así, que fago mandando unhas preguntas ao meu ídolo? Aí estaba o meu medo, porque quizais non fose boa idea tentar saber máis. No caso de non recibir resposta, tal vez ao escoitar a Jonathan me viñese á cabeza a decepción de que non quixese contestarme. No caso de recibila, podía ser igualmente decepcionante se tivese a sensación de que non lle interesou o que lle preguntaba* ou se en xeral a súa actitude non cadrase coa imaxe que teño del.

Vale, e que imaxe teño de Jonathan Richman?

O que máis se destaca normalmente del é o seu papel histórico como precursor do punk cos Modern Lovers, ou se cadra a súa aparición en Algo pasa con Mary, pero para min a clave está en que ninguén soubo captar a beleza do mundo como Jonathan ata o de agora. O máis impresionante, o que o distingue da maioría de artistas é a súa capacidade para atopar esa beleza en calquera cousa e transmitir emocións profundas falando de temas que ninguén trata normalmente en cancións. Está tan preto do cotián e da paixón por lugares e obxectos (quen máis pode facerlle unha canción a un papel de chicle?) como do místico e a sabiduría ancestral sobre a vida.

O primeiro aspecto é algo que o achega se cadra aos máis grandes escritores do rock and roll, como Chuck Berry, que tamén atendía ao detalle e podía ser gracioso, pero Jonathan vai máis lonxe. Non só sabe facer rir coas súas letras, senón tamén coa súa cara e co seu corpo, e sabe como utilizar ese humor e a súa presentación como personaxe para construír empatía. O recurso de pregunta-resposta que é tan habitual no pop non é en Jonathan unha cuestión musical, senón máis ben lírica, xa que aparecen moitas veces interlocutores que lle comentan algo a Jonathan, facendo que as súas cancións parezan (e sexan) diálogos, algo moito máis comunicativo. E a súa tendencia a reducir a instrumentación das cancións e os arranxos ao máis puro e básico só axuda á comunicación**.

Por exemplo, en “I Was Dancing in the Lesbian Bar” chega ao famoso bar porque antes está noutro no que o ambiente non é moi guai e hai uns tipos que lle din “Jonathan, para bailar vente con nós”.

En “You’re Crazy For Taking the Bus” dinlle que está tolo por facer unha viaxe de tres días nun bus apestoso, pero el está contento coa compañía e di que dorme perfectamente.

En “Down in Bermuda” pregúntanlle se estivo algunha vez en Bermuda e que é o que lle gusta dese lugar. E fala das flores e fala de que descubriu como de estirado era ao estar alí.

Pero o mesmo que fala dunha tenda de barrio en “Corner Store“, ou dos seus pantalóns en “My Jeans” (Levis non lle cunden), ou indica como facer un batido ao seu gusto en “Double Chocolate Malted” pode facer as cancións máis bonitas sobre o amor (“Not So Much To Be Loved As To Love“) ou o paso do tempo (“Ahora es mejor“, “The Bitter Herb“, sempre contra a nostalxia). Ou comentarios sobre os nosos corpos e as nosas cabezas (“These Bodies That Came To Cavort“, “And Then Ego Went Away“) e cancións protesta (“Abu Jamal“). Non hai graos de importancia, non hai temas maiores e menores.

jrich-2-photocreditroryearnshaw
Foto de Rory Earnshaw

Durante toda a súa carreira hai un compoñente autobiográfico moi forte, e se segues a evolución dos seus discos podes saber (ou, máis ben, intuír) cousas sobre a súa vida e por que a súa música foi cambiando como o fixo. Podes pensar que o coñeces porque a cualidade fundamental da súa obra é a transparencia, a sinceridade (hai en YouTube un bootleg, The Laura Palmer Tape, que é basicamente unha cinta que gravou para unha rapaza que lle gustaba, e non é moi distinto dos seus discos). E para min é imposible non querelo e pensar del que é unha persoa pura, honesta, teimuda e se cadra case terca na maneira en que foi quen de facer sempre as cousas á súa maneira e enfrontarse ás visións cínicas da vida e da música. Nunca toca a mesma canción igual dúas veces, nunca fai concesións aos desexos do público (nunca toca “Roadrunner”) ou da industria se non cadran co que sinte e quere comunicar nese momento.

Por iso tiña medo a que as súas respostas se saísen desta imaxe, porque a felicidade que Jonathan me aporta non só é mérito seu, senón mérito meu pola idea que construin del na miña cabeza. E así como hai artistas dos que sempre asumín que podían ser uns imbéciles e non necesito crer na súa pureza e bondade (nin sequera na autenticidade da súa imaxe) para desfrutar da súa obra (que podo separar da persoa que a crea), teño unha implicación emocional demasiado intensa con Jonathan como para poder racionalizar e esquecerme da súa personalidade ao escoitalo, igual que faría con, non sei, Lou Reed***.

A excusa para entrevistalo é precisamente a implicación emocional de Jonathan cos seus ídolos. Estou preparando un capítulo para un libro colectivo sobre The Velvet Underground e quería falar da relación entre Jonathan e eles, e de como a construción da súa personalidade artística (polo menos nos seus comezos) pode ser en certa maneira unha reacción á influencia da Velvet, pensando nas teorías sobre a ansiedade da influencia de Harold Bloom. Un dos temas recorrentes de Jonathan ao longo da súa carreira son as cancións sobre outras persoas e artistas, nas que transmite a súa paixón e admiración por elas con comentarios preciosos e acertados: en “When Harpo Played His Harp” os anxos pregúntanlle a Harpo Marx como consegue ese son, en “Vincent Van Gogh” explica que os cadros de Van Gogh tiñan o dobre de cor que o resto, en “Salvador Dali” fala de ter pesadelos e de que Dali lle serviu como guía no mundo dos soños. E, por suposto, ten “Velvet Underground”, unha das descricións e críticas máis acertadas e bonitas da Velvet, no musical e no simbólico.

Así que lle mandei moitas preguntas sobre a Velvet e o seu posible carácter de fan e outras cousas polas que tiña curiosidade, dicindo que contestase as que lle apetecese, e efectivamente contestou as que lle apeteceron e entre elas non estaban as que ían sobre a Velvet e que me serían realmente útiles para escribir o meu texto. E as que si respondeu respondeunas de maneira moi concisa e sen entrar exactamente no tema do fandom ao que eu quería entrar. Entón de primeiras quedei un pouco decepcionado por non conseguir establecer unha comunicación tan intensa como eu a sinto. Cando lle contei ao meu amigo Carlos que enviara estas preguntas a Jonathan empezou a dicirme que seguro que fantaseaba con facernos colegas, visitalo na súa casa, tocar con el, pedirlle consello para a vida… eu tentaba non facelo, pero vale, é certo que tiña esa especie de secreta esperanza e isto desmóntaa: non vou poder achegarme máis a Jonathan. (Por outra parte, non teño claro se sería quen de comportarme como unha persoa normal ou sería socialmente incompetente na súa presenza, desesperado por agradar).

Pero logo mirei con calma as respostas e sentinme tremendamente feliz ao ver que teño varios exemplos da súa sabiduría:

– Preocúpache como reacciona o teu público ás túas cancións? Sentícheste algunha vez malinterpretado?

– Quero comunicación: preferiría ter un público ao que non lle gusta a canción pero a entende que un ao que lle gusta pero non a entende.

– Cres que é importante procurar a orixinalidade á hora de crear arte?

– Non! Só expresa os teus sentimentos e a orixinalidade aparecerá. Aparecerá por si soa.

E tamén unha opinión relevante sobre un tema fundamental da arte.

– Cres que saber cousas sobre a vida dun ou dunha artista (ou coñecelos en persoa) pode axudar a entender a súa obra?

– Creo que a obra de arte debe valerse por si mesma.

Sobre isto último creo que xa deixei claro máis arriba que eu tendo a pensar o contrario, polo menos referido á maioría da arte na actualidade, e máis especialmente á música: a arte encádrase dentro da traxectoria e a personalidade de quen a crea, e non pode entenderse á marxe. É practicamente imposible separar “Hold Up” de Beyoncé, por exemplo, do contexto biográfico de infidelidade de Jay-Z e posterior perdón no que aparece (“What’s worst, looking jealous or crazy?”), e ademais facelo quitaríalle unha morea de capas de sentido. Pero tamén creo que ten máis que ver con ampliar o noso concepto de obra de arte, e pensala nun sentido máis performativo (se cadra esta non é a palabra), no que a fronteira entre arte e vida se desdebuxa un pouco. A obra de Beyoncé, son só as súas cancións? Ou éo tamén toda a maneira na que se presenta diante do público? Para ser fan dela necesitas crer na imaxe que che presenta.

Eu creo na imaxe que Jonathan presenta de si mesmo. Pero as partes da súa vida das que Jonathan escolle falar, que ás veces son moi íntimas, son parte do seu exercicio como artista. Igual que quen dirixe cine escolle o encadre, escolle o que entra no plano e o que queda fóra. Por iso mesmo estou feliz de ter tentado aproximarme a Jonathan e quedar se cadra máis lonxe do que estaba, e de poder ser un instrumento máis para a comunicación das súas ideas. Sinto alegría e orgullo por ter tentado entrevistalo e telo conseguido desta maneira rara, pero gracias ás cousas que quedan fóra sigo mantendo a distancia que necesitaba para que a emoción que me provoca escoitalo siga sendo a mesma que hai unha semana, seis meses ou seis anos. Valeu a pena, pero aínda así tampouco sei se vos recomendaría arriscar a vosa relación coas persoas que máis admiredes entrevistándoas, pedíndolles un autógrafo ou algo así.

9d1d311c41b6c57b41605a35e66fecc4.jpg

* Isto indica que teño un problema como entrevistador, que é que quero que á persoa entrevistada lle gusten as preguntas. Quero que sexa unha situación agradable, pero ademais encántame a satisfacción de que che digan “que boa pregunta” ou “nunca me preguntan isto”. Pero iso exclúe todas as posibilidades do extremo contrario. Greil Marcus falaba con Simon Reynolds sobre o tema e dicían isto, que me parece moi importante aínda que non sexa o tema do que quería falar neste texto:

SR: Iso ten que ver con algo que quería preguntar: lembro ler nalgures que paraches de facer entrevistas ao comezo da túa carreira. Das entrevistas, pero case nunca entrevistas a outra xente. Parte do problema con entrevistar artistas, especialmente aqueles ou aquelas dos que a súa música significa moito para ti, é que a verdade aburrida — ou incluso a verdade interesante que simplemente non é relevante para as túas preocupacións e todo o que estás atopando na música e proxectando nela — esa verdade, esa realidade do que motiva ao artista ou o que están tentando facer ou dicir: iso interponse no camiño de todas as cousas que a canción pode ser. Sexa na túa imaxinación, ou na propia vida popular dunha canción cando sae ao mundo. Pero tamén lembro que dixeches que descubriras cedo que non tiñas madeira de entrevistador porque querías gustar. Así que evitabas facer as preguntas difíciles, as preguntas inquisitivas.

GM: Non sei se iso seguiría sendo certo hoxe. No momento no que entrevistei a Elvis Costello [en 1982], tiñamos certa confianza e confiabamos un no outro, así que podía presionalo nalgunhas cousas. E o mesmo con Pete Townshend. Pero sóubeno moi pronto: estaba tentando compracer. E iso é a morte para unha entrevista. Iso non é o seu propósito. Así que sempre admirei a maneira na que outra xente pode parecer que está facendo preguntas estúpidas, desagradables, sucias, provocativas. E desa maneira fan aparecer as mellores respostas. Porque ese ou esa artista dirá “Non, iso non é do que trata! Déixame dicirche de que trata realmente. Nunca lle dixen isto a ninguén, pero non podo deixar así este malentendido.” Non era accidental, era moi astuto por parte de quen fai a entrevista. Tes que ir preparado para deixar que a persoa que entrevistas pense que eres un imbécil. (…)

** Jonathan produciu co seu batería Tommy Larkins Skitter On Take Off, un dos últimos discos de Vic Chesnutt, no que el e Tommy eran todo o acompañamento, e é todo de poñer os pelos como escarpias. Penso que a alguén que é igualmente puro e transparente favorécenlle moito máis os arranxos menos recargados e por iso me gusta moito máis que At the Cut, o disco que fixo o mesmo ano con Guy Picciotto e Thee Silver Mt. Zion Memorial Orchestra.

*** Supoño que Lou Reed era máis ou menos consciente disto cando decidiu que era mellor que Maureen Tucker cantase “After Hours” porque era unha canción “terriblemente triste” e pensaba que a xente non ía crela se a cantase el.

Un tema e un tema #3: Cancións fans e “Yo no soy Mark E. Smith”, de Travesti Afgano

travesti-afgano2.jpg

A maneira na que o feito de ser fan de alguén pode ser unha fonte de inspiración e un motor creativo é unha cousa sobre a que traballo na tese que estou rematando e que quixen reflexar aquí, inspirado a partes iguais por Jonathan Richman e Luismi. El é unha das persoas nas que penso se teño que explicarme o que é un fan, e ten dous artigos moi interesantes arredor do tema: un para a Revista Porno no que falaba de Selvática e un para Karate Press no que fala de The Fall. Bueno, no primeiro tamén fala de The Fall. E nesta foto leva unha gorra de The Fall. A min tamén me pasa con Jonathan, que necesito facer referencias a el para explicar case calquera cousa porque serve un pouco de marco para a miña visión das cousas e de exemplo da actitude que quero ter, na arte e na vida.

Esta vez pinchei “Ahora es mejor” e “Velvet Underground” de Jonathan Richman, “Adagio para Janis Joplin” de Bibiano, “Caetano Veloso” de Xoel López, “Soy Mark E Smith” de Fiera, “I am Damo Suzuki” de The Fall e “Yo no soy Mark E. Smith”, de Travesti Afgano, que está completa ao final do clip de aquí debaixo.

Unha vez soñei que coñecía a Jonathan Richman, que é o meu ídolo. Atopábao na Casa dos Peixes da Coruña, na sala que imita ao Nautilus. Tentaba falar con el pero era moi maleducado e interrompíame para pedirme lume. Decepcionoume moitísimo que fumara e, en xeral, que non fora como eu pensaba. Despois diso pensei que para ser fan de alguén fai falta unha distancia… Jonathan é tan importante para min, a través das cancións, porque non sei nada del con certeza. Gracias a iso podo sentir o que necesite sentir, e pensalo como o amigo máis fiel ou como un confidente, sen deixar que a realidade o arruine.

Pero tampouco me gusta pensar nos artistas como algo alleo e intanxible, como se eles fosen divinos e nós mundanos e banais. Gústame pensar que os artistas tamén son fans, e que á forza de tentar converterte nos teus ídolos acabas descubríndote polo camiño, como cando Jonathan cantou sobre a Velvet e chantou un cacho de “Sister Ray” no medio.

Parécese á Velvet, pero non é a Velvet. Está ao mesmo tempo moi lonxe e moi preto deles. Cando pasas anos baixo a influencia dunha música á que volves constantemente, acaba definindo a túa identidade case como o sitio onde naciches. E necesitas anuncialo ao mundo. Iso implica, no caso máis estéril, poñelo no Facebook ou que o diga na túa camiseta. Pero, no mellor dos casos, implica que fagas unha canción de fan e axustes contas con quen máis admiras. A finais dos setenta, Bibiano xa escribira un “Adagio para Janis Joplin”, onde falaba con ela arrincando cun glorioso saúdo pero constatando que se despedía.

É un bo exemplo desa cercanía lonxana: falar cunha morta. Esa relación que temos cos ídolos é unha cousa tan absurda que ten que inspirar aos fans por forza. Xoel López fixera unha canción na que dicía que quería ser Caetano Veloso, pero nunca me convenceu demasiado porque sonaba un pouco a exercicio de estilo. Sonaba agradable e correcta onde estas cousas deberían sonar apaixoadas e rotundas ata o exceso, como Bibiano. Penso que, postos a fantasear, prefiro o caso extremo: en vez de explicar un desexo, Fiera clamaban poseídos ser Mark E. Smith, de The Fall. Claro que era algo que xa fixera o propio Smith, que dicía ser Damo Suzuki, de Can. Ata Morrissey dixo ser Pasolini!

O que quería dicir eu é que é ben bonito reclamar outra identidade, como no entroido ou no karaoke, sempre que non esquezas a túa nese proceso. Converterse nun imitador é triste, salvo que sexas El Vez. O que quería dicir que ser fan pode ser unha maneira de quedar ben con xente presumindo de gusto, pero se se tenta tamén chega a ser o motor principal dunha expresión persoal. E para demostralo quería pinchar a resposta retranqueira de Travesti Afgano a toda esa tendencia, que cantan “Yo no soy Mark E. Smith” e dan esa impresión de que o asunto é atopar a túa propia maneira de facer as cousas.

Entrevista a Aries

aries_1.jpg
María e eu fixemos esta entrevista a Isa Aries durante a Romaría Pop, nas hortas de Belvís, ao lado da casa. Eu levaba a cara pintada de Aladdin Sane porque había un taller de maquillaxe rock para nenos e non sei se iso desconcertou un pouco a Isa cando nos presentamos. Logo pasamos un rato moi agradable e aprendimos moito, aínda que tivemos que parar porque faltaba pouco para o seu concerto, que foi bastante incómodo, tapado polo sonido do outro escenario e de xente borracha que non prestaba atención. A entradiña é de María. Gústame unha cousa que está presente en moitas das entrevistas que fixemos na Revista Porno, que é o bilingüismo harmónico: en Galicia é o máis habitual do mundo ter conversas nas que algúns falan galego e outros castelán, pero esa realidade non se ve reflectida logo (en xeral) nin no cine, nin na música, nin na literatura, nin na prensa.

Por: María e Cibrán

A primeira vez que quedamos (eu e Cibrán) por mail para entrevistar a Aries non fomos conscientes de que escribiramos unha mensaxe un tanto ridícula que fixo que Teo se rira de nós. Tampouco creo que dixeramos unhas cousas tan graciosas pero era evidente de que nos saira a vena fan. Por que? Penso que nos sentimos identificados coa súa música ou as súas letras (segundo se mire e segundo en que momento) e iso fai que tiveramos moita curiosidade por preguntarlle cousas, porque ademais fai unha música fascinante pero accesible. E flipámonos e temos que compartila, entre nós e cos demais (para iso sirve esta revista). Kiko Amat escribiu que podería vivir eternamente nun disco de Aries, e nós tamén o pensamos aínda que sexa algo que sempre parece que dá reparo dicir.

Revista PORNO: Estivemos mirando cousas que tiñas no blog, e aquel fanzine no que falabas do pop… falas moito del arredor da imaxinación e as ideas. Como pensas que se relaciona iso co pop como tradición? Porque hai moita xente que o que fai é imitar fórmulas…

Aries: Ya, claro [risas]. Es que claro… es que el término pop es super amplio. Dentro del pop cabe todo aquello que sea melodioso y popular, pero a mi el pop que me gusta, personalmente, si que es el que se sale de los clichés, de los ejercicios de estilo, y que experimenta con las melodías… que hay un ejercicio de libertad. Que es más libre, más que el pop ortodoxo que responde al esquema de estribillo-estrofa-estribillo. Ese es el pop que más me gusta, aunque también el pop más tradicional me puede gustar… pero no entiendo muy bien la pregunta.

RP: Claro, é que a min paréceme que chocan a idea do pop como tradición… Non sei se sabes de Simon Reynolds, este escritor…

A: Si, pero no he leido ningún libro.

RP: A idea que ten é que vivimos nunha época na que a maior influencia do pop é o propio pop, todo é unha retroalimentación.

A: Claro, postmoderna. Habla del postmodernismo.

RP: Si, vén dicir que se hai un xénero da época de agora é o revival.

A: Si, eso es así totalmente. Vivimos un revival continuo. Pero hoy a mi me interesan los grupos que tienen un sentir contemporáneo. Está claro que nadie parte de cero, siempre hay referencias. Es bello eso, y bonito tener tus influencias, pero si que me gusta que sea algo de aquí y ahora. Yo por lo menos, tanto ahora como los grupos que tuve antes, siempre intentamos huir de hacer un ejercicio de revival, eso no me interesa. Pero bueno, no me interesa hacerlo pero al mismo tiempo puedo ir a un concierto de garage encantada. Lo que me parece bonito es intentar que sea música de tu tiempo y de tu contexto, que de alguna manera eso se vea reflejado, ya sea cantando en castellano… no sé si lo consigo, pero si que me gustaría que se notase que este disco está hecho en Galicia y no en… Milwaukee, yo que sé [risas].

RP: Agora que falas diso, ti cando empezaches cantabas en inglés. Como foi para ti o tema de cambiar de idioma?

A: Cuando yo empecé a tocar todo el mundo cantaba en inglés. Era una cosa que ni te la planteabas, porque los grupos que cantaban en castellano tenían como un aura rancia y no encajaban en la tradición anglosajona de grupos que nos gustaban. Entonces intentabas huir de eso pero llega un momento en que dices, “¿pero que hago?”. Era más como intentar repetir un cliché y tirar para adelante con eso, intentar emular a los grupos que te gustaban. Pero llega un momento en que dices, “jo, pues igual puedo yo contar las cosas que a mi me pasan, las cosas que yo veo aquí en mi ciudad”. Y si, es un cambio muy grande, porque cantar en castellano es muchísimo más difícil que cantar en inglés, al menos para mi. Pero es como que hay un antes y un después en mi vida de cantar en inglés a cantar en castellano, de verdad. Mucho mejor, lo siento.

RP: E no que ti fas, canto hai de pensado e canto hai de visceral?

A: De espontáneo?

RP: Si, no blog falabas de vomitar cancións, e do rollo de ter un traballo diario… Non sei se tocas todos os días, se tes unha rutina…

A: Antes no tocaba todos los días. Antes era más como “hoy estoy inspirada, voy a tocar” o “hoy estoy triste, cojo la guitarra”… pero una cosa que he aprendido con el tiempo es que es mucho mejor trabajar todos los días. Ponerme a grabar o a ensayar y fuchicar en el ordenador… de esa manera creo que es como te llega la inspiración y puedes vomitar una canción. Sobre lo que preguntas, yo diría como que hay un 70% pensado y un 30% pensado. Tardo mogollón en hacer una canción. Entre que saco la melodía, luego estoy meses pensando en como la voy a arreglar, como va a ser la producción… tardo un mogollón. No soy nada prolífica, hay gente que caga canciones [risas] yo no.

 

ariespic

 

RP: Falabamos antes de que asocias o pop co melodioso. Como encaixas o rítmico dentro de todo isto? É dicir, partes sempre das melodías cando compós? Bueno, se podes explicarnos un pouco como o fas… porque non sei se partes dunha base ó mellor…

A: Nunca jamás parto de los ritmos, de hecho los ritmos es como mi asignatura pendiente, porque con el resto de los instrumentos más o menos me defiendo bien, pero los ritmos me cuestan mogollón. Siempre me saco con la guitarra o con el teclado las melodías, y a partir de ahí todo va a intentar ayudar a la melodía, digamos. Y los ritmos en este disco los hice todos ya sampleando, a posteriori, con la canción hecha y ya bastante arreglada. Sampleando cosas, cogiendo un ruidito y tuneándolo, poniéndole efectos… haciendo como choricitos, ¿sabes? De cortar y pegar como choricitos de ruidos [mil risas]. Ya, ¡es que yo los llamo así! Hay gente super pro que te dirá, eso es con el delay… yo que sé, yo hago choricitos y los voy editando en el Cubase. Sampleo cajas, sampleo todo tipo de cosas y con eso las voy construyendo. Pero siempre parto de la melodía.

RP: E sampleas sempre cousas que tocas ti ou sacas de discos?

A: No, siempre cosas mías, siempre cosas que he grabado por casa. De hecho hay veces que dedico un par de días a hacer samplers. Ponemos los micros en casa y grabamos mogollón, mogollón, mogollón de cosas y luego así hay carpetas que puedes usar.

RP: No texto que tiñas sobre o pop defendíalo un pouco das críticas que o tachaban de blando. Non sei se pensas máis no pop como algo musical ou como algo sociolóxico… Igual que se pensas no rock pensas máis como nunha connotación de actitude. E o rock igual que o pop son termos moi vagos, ambiguos. Se tiveras que definir como se relaciona coa actitude…

A: Si, claro, cada género es como que tiene asociados una serie de valores, o de actitudes o de preconcepciones. Cuando yo escribí eso es porque durante mogollón de años he vivido eso. La vida me ha llevado a tratar mucho con gente que toca cosas experimentales. Grupos de noise, o también grupos de punk… Entonces muchos de mis amigos tienen muchísimos prejuicios con el pop, les parece una… ¡mariconada! O algo ñoño, o algo sin fuerza y como que no es valioso. Como que hacer música experimental es más valioso, cuando yo creo que es igual de valioso y de complicado. También lo que pasa es lo que tú dices, que es un término muy vago y super heterogéneo, engloba un mogollón de cosas.

RP: Os grupos experimentales moitas veces acaban facendo pop.

A: Si, totalmente. Joder, es que al final… ¡todo es pop! [risas]. Si, joder, todo es pop. Pero bueno, a mi en general lo que me gusta es la música libre. Me da igual ver a Eskorbuto que a Hidrogenesse, porque veo que son gente que hace buenas canciones. Lo que me importa es que haya buenas canciones y que no haya clichés, pastiches.

RP: Falando diso, da idea de canción, a min a veces cóstame entrar nos grupos que se saen da idea de canción, ás veces cos da Metamovida… Cando non hai unha narración ou unha emoción coa que identificarse. Que é música un pouco máis centrada en si mesma. Pero ti tamén te saes dese esquema en “Transmisión”, a última canción do disco, por exemplo.

A: Si, la verdad es que si, claro, porque lo puedo disfrutar también. Y disfruto haciéndolo. Aunque yo haya encontrado, digamos, mi camino y mi manera de expresarme en las canciones de melodía y de pop, si que también puedo disfrutar mogollón tocando pajas durante… yo que sé, quince minutos, y experimentar. Es super bonito también y para tocar en directo es muy divertido, no estás tan atado a si estoy desafinando, si estoy entrando bien… Si, las dos cosas me gustan aunque no sé si he respondido a la pregunta [risas].

RP: Xa [risas], tampouco teño moi claro se era unha pregunta. Tamén queriamos preguntarche un pouco pola relación entre disco e directo. Ti traballas sola na casa, gravas unha cousa, ó día seguinte outra… pero á hora de tentar facer que iso sone simultáneamente, como o planteas?

A: Bua, pues con eso han sido mogollón de meses de trabajo. De probar, ensayo-error todo el rato, ir probando, ir probando, escucharlo después… Hacerme repertorios, grabarlos, ver que funciona, que cosas no… He tenido que simplificar mucho, porque algunos coros los puedo disparar, pero otros no. Y bueno, yo he intentado que en el directo sigan estando ahí las canciones, que sean coreables, que se puedan cantar, que se puedan identificar… pero si que quería transmitir también tranquilidad y esparcimiento [risas]. No sé si lo consigo, pero he intentado eso.

 

O_Conversacion_Aries-Cascante_3.jpg

 

RP: Eu creo que as letras vanse moito a… estiven escoitando moito as letras e parece que teñen algo circular, hipnótico… Repítense sempre as mesmas cousas, e eu creo que eso axuda un pouco a entrar en trance. Bueno, vai ser a primeira vez que te escoitemos en directo, pero penso que o propio acto da escoita si que axuda.

A: Si, eso me lo han dicho ya bastantes veces, pero ha sido una cosa completamente no pensada. Cada letra habla de una cosa, pero yo creo que al final reflejan un momento personal… y es el mismo puto momento ahí todo el rato. Yo creía que hablaba de muchas cosas pero si que me dicen “es muy cíclico, repites lo mismo…”.

RP: Si, pero referido a como se repiten dentro de cada canción, non no conxunto.

A: Ah, vale. Si, claro, y en directo ya vereis, porque repito samples… cada canción es como una base, van entrando capas y capas… y si, es como circular. Cuando lo veais luego me decís a ver que habéis pensado.

RP: E referido a como fas a estrutura das letras? Van guiadas pola música? Porque imaxino que fas as letras despois da música.

A: Si, pero bastante seguidamente de la música, eh.

RP: Ó mellor ó xogar con esas capas tes distintas melodías para a mesma música, ou distintas letras para a mesma melodía… a idea era unha especie de espiral. Transcribín as letras do Bandcamp, e empezabas nun punto e a metade da canción volvías a ese punto. Por iso a idea pop que dicíamos de estrofa-estribillo…

A: Si, al final la sigo totalmente. Soy bastante de estrofa-estribillo-estrofa-cambio-estribillo… Y vuelvo a repetir. La verdad es que no es nada meditado.

RP: A veces partes do estribillo e non da estrofa.

A: Si, pues es verdad, si que lo hago.

RP: Xusto o outro día falabamos cun amigo do disco e dicía que lle costara moito entrar porque lle parecía demasiado pop e era en plan…

A: [Risas] En plan “¡es un pastel!”

RP: [Risas] Ao final gustoulle e díxonos, preguntádelle como fai as letras, que el tamén as fai e interésalle. Non sei, como pensas as imaxes, se pensas nunha idea cando fas as letras ou eres máis automática? Se usas sistemas de cut-up ou algo…

A: Si que pienso en una idea, y lo que intento es que no sean muy explícitas. Me interesa que sean más abiertas para que cualquiera las pueda hacer suyas. Que cada uno lo lleve a su terreno, y tu digas “pues a mi me parece que esto va sobre tal” y tu lo vivas asi, no como contar muchos pelos y señales de lo que a mi me pasa por la cabeza. Intento que sean abiertas y un poco poéticas, no sé.

RP: Bueno, pero usas unha linguaxe moi… hai xente que empeza a meterse en linguaxe enrevesada. Creo que conectas bastante co falado, ou coa musicalidade de falar. Non son melodías forzadas para encaixar…

A: Ya, así epatantes. También depende, porque a lo mejor vosotros lo entendeis así, pero mi madre siempre me dice como “¡que horror de letras!” “¡que música más rara!” [risas]. Cada uno…

 

aries_2

 

RP: Volvendo co do disco e o directo, ti cando pensas as cancións, así en abstracto, pénsalas como algo que vas gravar. Pero imaxino que cando empezaches facías as cousas máis con voz e guitarra, pensadas para o directo…

A: Si, y me ha costado un montón aprender a funcionar así. Llevaba un montón de años llevando las canciones al local, tocándolas, las tocabas en directo mogollón de veces y un año más tarde grababas el disco. Ahora siempre es, primero la grabo, y luego lo demás.

RP: Hai veces que se nota esa presión porque a xente vai ós directos a escoitar o disco, como algo repetido. E logo hai xente que o plantea como se foran artes diferentes o disco e o directo. E claro, falas diso de imaxinación e creatividade asociado á composición, pero non sei como te sintes no directo, cando traballas con cancións que xa están feitas.

A: No, porque cada vez, aunque responden a unas estructuras, con los samplers y tal puedo cambiar, tocarlas diferentes… si que lo percibo como algo totalmente diferente, el directo del disco. Yo nunca respondo a eso, cuando vienen a verme, de tocar el disco. A ver, ahora lo toco, pero no lo toco igual. Y del anterior disco toco dos, y mucha gente me viene y me dice, “¿de qué vas?”. Es que cuando me canso de una canción me cuesta muchísimo seguir defendiéndola. Flipo por ejemplo que los Ramones pudieran estar tantos años tocando las mismas canciones… Amo a los Ramones, pero yo no podría.

RP: Eu sempre penso no caso de Bob Dylan e cando a xente vai ós seus concertos e sae mosqueada dicindo “no reconocí nada”.

A: Claro. También Bob Dylan… [risas] es muy radical.

RP: Si, di iso de “compuse una canción hace cincuenta años…”.

A: Claro, ¿cómo vas a seguir tocándola igual? Yo lo comprendo y creo que es de agradecer, ese tipo de artistas que se han esforzado y no siguen… porque, quieras o no, si llevas mucho tiempo tocando una canción, joder, al final es un paripé si la sigues haciendo exactamente igual, porque tu ya no eres esa misma persona. Yo si que agradezco que haga eso. Pero claro, al mismo tiempo, yo que sé, vas a ver a Brian Wilson y es guay que las toque igual.

RP: Si, pero ten un toque triste.

A: ¡Claro! Por ejemplo, yo he hido a ver a los Rolling cuatro veces, y en la última me he tenido que ir porque buf… eso, había un toque triste.

RP: Si, é como que non estaba pensado para esto. Non sei se tamén, de todas formas, ti cando fas unha canción responde ó que pensas nese momento…

A: Si.

RP: Pero, aínda que ti cambies, eres capaz de pensar como en personaxes de cada canción? Quero dicir, de volver a meterte en cancións das que xa pasaches?

A: A ver, las puedes intentar llevar a tu terreno de ahora. Es como todo en la vida, tu vas creciendo y igual pues ya no te sientes identificado con lo de hace ocho años. O si, porque eres tú en la esencia pero has evolucionado de alguna manera… Entonces algunas canciones si que las puedes seguir llevando a tu terreno y las puedes seguir disfrutando, y todavía queda algo de ti ahí, pero otras dices “pfff… esto ya…”. No sé, y aparte me parece un aburrimiento. Es más divertido así, joder, puedes hacer una versión, si te sigue gustando y te trae los recuerdos de aquella época, como la grabaste… puedes revisarla, porque tocarla siempre igual, por lo menos para mí eso no es. Hay gente que las toca siempre igual y lo sigue flipando y les encanta, pero yo no puedo [risas].

RP: Nalgún lado lin que usaches radiadores e sillas como instrumentos, e iso recórdanos a unha idea que tiña Jonathan Richman, de facer unha música que se puidera facer en calquera sitio e en calquera circunstancia. El dicía “en todas partes hai sillas”, non sei se ti buscas esa idea de non necesitar nada.

A: Si, es que Jonathan Richman ya lo hablábamos, a mi me parece super genial, y cuando estás deprimido ves un video de él y ya te da fuerzas y ganas para hacer tu movida y da igual que a nadie le guste, es tu movida y para adelante. A mi me gusta mucho de él ese aspecto como lúdico de la música. De la música y de la vida, porque a medida que vamos creciendo parece como que vamos perdiendo las ganas de jugar y seguir sorprendiéndote con las cosas. Es una mierda, en realidad yo pienso que es cultural, no es humano. Y con la música lo que más me apetece es poder divertirme, poder jugar. Pues cojo esto, cojo lo otro… no hay que estar limitado, porque son límites que nos ponemos nosotros, no son de verdad.

RP: Claro, con eso hai moito cinismo. A min jódeme que moitas veces parece que a Jonathan Richman a xente o toma a coña, en plan “es que es muy naïf”, como con condescendencia.

A: Para nada. Es muy serio lo que está haciendo, joder.

RP: Pero sempre hai como esta historia de que se espera que sexas irónico.

A: Eso es ignorancia, tío, y gente de miras muy estrechas. Así de claro [risas]. Porque joder, es muy serio, es política lo que él hace, ¿sabes?

 

aries.jpg

 

RP: Arredor do que falabamos antes tamén da actitude e o que dicíamos do pop, eu sempre penso no pop como unha música coa que te identificas dalgunha maneira, que sintes en primeira persona aínda que sexan as cancións de outro. Supoño que non pensas no público cando fas os temas.

A: Si, claro, cuando haces canciones no puedes pensar en complacer a nadie más porque sino te sale una caca. Una vez leí en un libro que Neil Young decía: “Si canto mi verdad, esta siempre llegará a los demás.” Y yo creo que la movida es esa, tú cantas tu movida pero que sea tu movida, que sea de verdad y no impostada. Y al final todos sentimos lo mismo de una o otra manera. Si es una cosa honesta, yo creo que da igual que la esté cantando un marciano que un aldeano. Si es una buena canción me da igual el género, me da igual que sea reggae, que sea rap, garage o psicodelia. No sé, como que haya honestidad…

RP: E ti cres que sempre se percibe? Porque a honestidade tamén é unha cousa un pouco subxectiva.

A: Yo creo que siempre se percibe. Cuando ves a un grupo, eso canta mucho.

RP: Pero ao mellor hai alguén que eu non me creo e ves xente nos seus concertos que o cre a pies juntillas.

A: Si, claro. Y en el mundo en que vivimos eso pasa constantemente. Bueno, no se percibe siempre pero el tiempo pone a casi todo el mundo en su sitio, al final. A casi todos.
RP: No teu blog pos unha cita de Brian Eno: “Tratar de asignar al arte un rol político es una proposición paradójica que intenta decir “yo dirigiré mi comportamiento dirigido hacia ninguna-meta hacia este fin específico”. Es una confusión en términos”. Tes ti algún fin coa túa música?

A: Algunas de las cosas que pongo en mi blog no es tanto porque comulgue con ellas literal, sino porque me hacen pensar, plantearme cosas y creo que pueden interesar a la gente. Aún sigo pensando en eso que dice Brian. El fin de mi música es, en primer lugar, expresarme: expresar lo que pienso de la vida, lo que siento sola o en sociedad, como entiendo el mundo… y crear el mío propio, como a mí me gustaría que fuesen las cosas. Mi mundo ideal, digamos. Después, me gustaría aportar algo bonito e inspirador a la gente, que cuando escuchen las canciones disfruten y sientan ganas de hacer cosas. Esto es un poco ambicioso, lo sé… Pero es lo que intento.

RP: En relación á idea de que a arte non poida ter un rol político, pensas que iso pode derivarse ó comportamento do artista?

A: Bueno, yo pienso que todo es política. Creo que las decisiones que tomas en tu vida, la manera en que construyes tus relaciones y tu manera de desenvolverte en el mundo son política. Y el comportamiento de un grupo revela su manera de entender las cosas; no hace falta que tus letras proclamen tus ideas a los cuatro vientos o denuncies determinadas cosas. La manera de funcionar, de hacer canciones, lo que pretendes provocar en la gente, dónde tocas y dónde no tocas… Todo eso es política. Y aunque tus canciones sean resultado de un proceso super visceral, estar en un grupo supone tomar decenas de decisiones todo el rato. Cualquiera que toque lo sabe, y esas decisiones las tomas en base a tus orientaciones y tu ideario. Igual que el tipo de música que haces y todo el imaginario que construyes entorno a ella. Yo claro que creo que el arte tiene un rol político, el arte remueve las entrañas de las sociedades, hehe.

RP: Brian Eno tamén fala da música como pintura en relación ás capas. Inspíraste noutras artes para a túa música? Se é que si, como? Parécese en algo o teu traballo cos collage ó da música?

A: Para las canciones me inspiro en todo. Todo lo que veo, va para la olla. El cine me inspira mucho: las películas de Hal Ashby o de Sydney Lumet, por ejemplo. También me inspira la pintura: de la expo de Chagall del año pasado, salí como un cohete de allí. El cine o la pintura me dan fuerzas y me llenan la cabeza de ideas. La literatura me inspira millones; en las canciones de Mermelada Dorada hay muchos guiños; a Walt Whitman, a William Morris, a Miguel Hernández…Mis collages y mi música son bastante parecidos en cuanto a que usar un sampler y un secuenciador, es como usar tijeras y papel. Pegas “choricitos” de música en una línea temporal. Y al mismo tiempo, ambas cosas las hago sola, en la intimidad de casa, concentrada e imbuida.

isaaltaaries.jpg

RP: Que aporta á túa música vivir onde vives agora?

A: Creo que me ha aportado serenidad, alegría y tiempo. Tengo mucho más tiempo para todo, para hacer las cosas como quiero y tomar perspectiva… y también necesito mucho menos para vivir, soy más libre. Me dan la vida el mar y los paisajes de las rías… me parecen increíbles. Y también me gusta toda la parte industrial de Vigo, que me recuerda a Bilbao, mi ciudad. Igualmente, me encanta asistir a todo lo que se está cociendo musical y artísticamente, hay muchas personas haciendo cosas y mucho talento. Eso me influye y me anima a hacer cosas sola o con otras personas. Disfruto incluso en los 4 meses de lluvias interminables que siempre tocan en invierno; me encierro a tocar y leer.

RP: As letras as pensas en igualdade de importancia que a música? Pensas as letras como literatura?

A: La verdad es que no. Le doy más importancia a la música y trabajo mucho más en ella. Las letras son como una extensión de la música, las percibo como una parte más. Trabajo en ellas y les doy muchas vueltas pero no soy una super letrista. Pienso en ellas, como os decía, como imágenes e ideas abiertas, que sugieran y no sean muy explícitas. Pequeñas poesías de porrera, hehe.

RP: Falamos antes da visceralidade. Cres que se asocia demasiado a paixón ao xuvenil? Cambiou a túa maneira de facer música co paso do tempo?

A: Bueno, en nuestra sociedad y cultura existe un enaltecimiento a la juventud extremo y disparatado… Envejecer es como lo peor que te puede pasar y hay mil industrias que se alimentan de eso. La gente mayor está medio condenada al ostracismo. Ser joven se asocia a un montón de valores positivos y es cierto que la juventud posee muchas cualidades muy hermosas per se, pero muchas de esos valores no le son ni inherentes ni exclusivos. Sin olvidar que ser joven también acarrea sus inconvenientes como ser más inseguro o inexperimentado. Hay gente mayor apasionante, sabia y divertida. No sé, mira a Jodorowsky que es un anciano. Todo depende de la persona, de su espíritu y de cómo haya transitado hacia la madurez, supongo. A mí claro que me interesa la pasión; intento seguir manteniendo la capacidad de flipar con las cosas, quiero seguir asombrándome y vivir con emoción la vida. El paso del tiempo a la hora de hacer música me ha traído cosas muy positivas: un aprendizaje muy grande, serenidad y encontrarme a mí misma. Me siento más feliz que nunca haciendo canciones. Cuando empecé a tocar simplemente trataba de emular a los grupos que me gustaban. Y ser una señora, me parece genial.

RP: Pensas que se debería de falar e tratar o tema música-muller para “reivindicalo” ou debería non chamarse a atención sobre o tema? (en vistas a procurar que sexa algo natural). Non sei se che pasou ou non, que te chamaran para algunha entrevista de algunha revista de muller e te destacaran máis pola túa condición de muller que pola de artista.

A: Pienso que cada persona puede vivir el feminismo como desee y lo sienta. Por eso me parecen igual de válidas ambas posturas, las dos. Personalmente, ya cuando estaba en Charades decidimos de manera natural no llamar la atención sobre el hecho de que fuésemos mayoría femenina y que las canciones y los discos lo dijesen todo y reivindicasen la igualdad de músicos hombres y mujeres. Las canciones y también nuestra manera de trabajar y relacionarnos. Y desde entonces he tratado de seguir comportándome así. Respecto a la segunda pregunta, en los medios muchas veces te incluyen en listas tipo “los grupos de chicas de 2014”, “las chicas de la electrónica o del pop”… listas que resaltaban que somos mujeres haciendo música. Supongo que es discriminación positiva pero me gusta mucho más cuando hablan de música y discos, y me veo en listas rodeada, simplemente, de buenos grupos.

Paxaradas Subt: “You Can Have a Cell Phone, That’s OK But Not Me” de Jonathan Richman

richman.jpg

Xiana tivo a idea de facer unha canle de YouTube con cancións subtituladas ao galego e díxome se quería facer algunha, así que o primeiro que pensei é que tiña que ser de Jonathan e fixen “You Can Have A Cell Phone That’s OK But Not Me”, que me parece incrible pero non é a típica canción que dirías que é incrible porque vai de usar teléfono móbil ou non en vez de ir sobre o amor ou a morte. Jonathan tamén ten cancións incribles sobre iso, pero pareceume máis importante destacar unha que vaia sobre as cousas pequenas das que case ninguén fala nas cancións. Aparte da tradución logo engadimos debaixo un textiño sobre o tema. O proxecto está agora un pouco parado, pero ao mellor nalgún momento repunta así que apunta se queres o correo ao que mandar algunha tradución ou ofrecerte a colaborar editando o vídeo: paxaradassubt@gmail.com.

A min emocióname moito como Jonathan Richman é tan capaz de facer cancións sobre os grandes temas (o amor, a morte, a amizade) como de facelas sobre as cousas máis pequenas e cotiás (“You’re Crazy for Taking the Bus”, “My Jeans” e a miña favorita “Papel de Chicle”). Estou seguro de que el non fai diferencia, e por iso tamén é capaz de emocionar de moitas maneiras diferentes e desmontar prexuízos. Nesta canción en concreto é gracioso: Jonathan pasa dos móbiles e explícao usando o vello truco de dialogar consigo mesmo en plan:

– Jonathan, pero van quitar os teléfonos públicos, que vas facer entón?
– Xa verás, voucho explicar.

Non sei, é brillante, é importante, e ninguén máis ía facer unha canción sobre o tema.