Aquí a derradeira entrega de ‘Son e visión’: cinco semanas dándolle voltas á relación entre música e imaxe na Radio Galega con este método (se xa escoitaches ou liches as entregas anteriores ignora a explicación):
1. Poñerlle a alguén un tema que non coñeza e pedirlle que conte que imaxes lle evoca.
2. Pedirlle á persoa que puxo imaxes a esa música que explique como o fixo e por que o fixo así.
Nesta participan Edita Oca e Edu Poch falando arredor de ‘La fatiga de los materiales’ de Ocre, que sae aí arriba tocando en Saumede nunha foto de Sara Roca.
Este texto (igual que os anteriores da sección) parécese bastante ao que dicimos Xiana e eu na radio, pero non de todo. Pode ter algo máis de información pero tamén ten menos chispa, así que se queredes escoitar a sección podedes facelo NESTE ENLACE. Se queredes ler, seguide para abaixo.
A idea é que, se queredes, xoguedes a ver que imaxes vos evoca a música antes de ver efectivamente cales son, así que aquí vos queda o audio de ‘La fatiga de los materiales’.
Cada vez é máis difícil entender a música, ou a música pop, sen pensar que é un fenómeno audiovisual: é practicamente impensable unha canción de éxito sen o seu videoclip, e iso xa sen pensar no peso da imaxe pública de cada artista. Isto pode parecer que foi así sempre, pero lembro por exemplo unhas declaracións de Lemmy de Mötörhead, nas que dicía que se fixera fan de Chuck Berry escoitándoo pola radio sen saber sequera que era negro. Non podemos frear a nosa imaxinación visual: cando escoitamos soamente unha voz, poñémoslle unha cara, e nesta sección xogamos con iso.
Nas semanas pasadas tivemos unha economista, unha presentadora, unha modelista e un xornalista inventando imaxes para diferentes músicas. Desta volta falei con Edita Oca, que é artesá e deseñadora responsable do proxecto Jatafarta, ademais de participar en iniciativas culturais como o espazo As Almácigas ou o Cineclube de Compostela. Estas son as imaxes que inventou para a canción de Ocre:
Acabo de escoitar este tema e supoño que o título que ten dalgunha maneira me condicionou a pensar no mundo dos materiais. O ritmo a modo de marcha, os sons metálicos, os matices da batería ao longo do tema danlle unha corporeidade a ese material no que estou pensando. Pero penso nun material metalúrxico, pesado, sólido, un material que está en movemento, que choca entre si producindo sons contundentes… Imaxínome estruturas fortes, engranaxes xigantes, poleas e palancas, grandes volumes trasladados por grúas… Aínda que non entendo moi ben o que di a letra percibo palabras como edificios, e rapidamente me sitúo nun escenario urbano. E vexo unha cidade grande, unha grande urbe de edificios altos que se constrúen a si mesmos ao principio, e que logo a si mesmos se desfán. Para darvos unha idea das imaxes que estou debuxando na miña cabeza, venme a idea da película Bailar na escuridade, de Lars von Trier, esa fábrica onde o ruido xenerado polas máquinas harmoniza coa voz de Björk, converténdose en música. E sería algo así como esas máquinas soando, neste caso estes edificios, esas grúas…
Cara o final da canción párase o ritmo e é como se algo se desenchufase. É como se ese festival de edificios en construción e derribo que imaxinaba antes se volvese caótico. É como se a cidade como máquina deixara de funcionar, como se se curtocircuitara. E aí imaxino a alguén aterrorizado, perdido no medio de todo iso, que fuxe do fume dos incendios, das cloacas de auga que reventan, das sirenas e das alarmas que non paran de soar… Ao final finalísimo da canción hai un son parecido ao redobre dun tambor. Este alguén que estou imaxinando eu véxoo como un acróbata que ten a posibilidade de dar un chimpo mortal para fuxir dese remuíño de cousas, pero antes de que o intente todo desaparece.
A visión de Edita ten algo da súa labor de artesá (a min non se me ocorrería pensar tanto na corporeidade dos materiais) e tamén algo cinematográfico, xa feito máis explícito. Ao final o cinema tamén é unha influencia moi importante para a nosa imaxinación visual, pero o vídeo de “La fatiga de los materiales” non vai por aí. O elemento da destrución e o derribo si que está presente a través dalgunhas imaxes, pero o concepto é diferente. Para poder comparar e facernos unha idea do que aparece nel, pedinlle a Edu Poch, a persoa detrás do proxecto de Ocre e responsable (ata certo punto) do clip, que o describise:
O vídeo estrutúrase a partir de gifs animados sobre destrución que se alternan con imaxes máis ou menos estáticas das nosas caras. Para darlle uniformidade estética, cada frame debúxase con círculos de cores sobre un fondo negro.
Aínda que Ocre é o proxecto de Edu, nos seus dous discos hai unha chea de colaboracións (especialmente nas letras), e neste caso o tema fixérono entre el e Bita Barbadillo, que efectivamente aparecen entre eses gifs, ás veces cantando a letra e ás veces simplemente quietos, nesa especie de tempos mortos que aparecen cando nos gravan durante un anaco. Pero chama a atención que as imaxes non aparecen na súa forma orixinal, senón que están transformadas, como explica Edu, en pequenos puntos de cor, seguindo a técnica de impresión dos “semitonos”. Antes de volver sobre o contido das imaxes, quixen saber máis sobre esa escolla estética.
É a estética que elixín para o disco. Gústanme as formas xeométricas e ademais son fáciles de programar. O tema dos semitonos pareceume interesante porque se aproveita dunha ilusión óptica na que, unha vez te afastas o suficiente da imaxe, o cerebro configúraa, enchendo os ocos entre os puntos. Así que construín un programa de ordenador que, baseándose nisto, xenera as portadas dos discos creando unha grella de círculos con diámetros aleatorios. Cada portada é como unha mancha ou unha nube que cada vez pode interpretar como queira. Isto quizais é complicado de explicar pola radio, pero visualmente creo que ten sentido.
Volvendo ao contido, Edu sinalaba que entre as súas imaxes había “gifs sobre destrución”. A idea da destrución que tamén recollía Edita está presente na letra, que fala de edificios que se desgastan e colapsan, en referencia ao desgaste de outras cousas: a frase coa que remata a canción di “Es el colapso de la arquitectura de la Transición, que no soporta la tensión”. A particularidade do videoclip é que acaba cunha mensaxe que explica que o vídeo foi creado polo ordenador, combinando as caras de Edu e Bita con gifs alteatorios recén descargados da web Giphy. Na propia web de Ocre temos acceso a ese “Xenerador de videoclips”, co cal cada visionado se convirte nalgo diferente.
Eu estiven probando a facer eses diferentes visionados, e non sempre recoñezo esas imaxes aleatorias que aparecen, pero no que está en YouTube creo que identifiquei, por exemplo, a Peter Griffin de Padre de familia, algo de Breaking Bad, a Danny DeVito, un edificio derrubándose ou unha modelo caendo ao chan. E logo na primeira proba saíume Bob Esponja, moito pressing catch, ou Steve Urkel. E volvín probar e saíume algo de anime, un señor oriental fumando, Hora de Aventuras ou Jennifer Aniston en Friends. Con todo isto quixen preguntarlle a Edu de que maneira se relacionaba o discurso da canción co discurso do vídeo e que papel xogaba a aleatoriedade en todo iso. El respondeume isto:
A canción fala da fraxilidade de determinadas estruturas sociais e fai unha aposta por acabar con elas, así que as imaxes dos gifs xiran en torno á destrución, as caídas, a facer mal as cousas, ás cousas que se acaban. A aleatoriedade non ten tanto que ver con esta canción en concreto como co macrodiscurso de Ocre, que utiliza o azar e a apropiación como metodoloxía creativa.
Ese macrodiscurso do que fala Edu é moi bonito de ver nos discos de Ocre, porque se estende en moitas direccións, entendendo a obra musical como unha especie de centro con moitos tentáculos. Tanto o anterior, titulado Torpe, como este Vago van acompañados dunha serie de experimentos web, conectando coa faceta de informático de Edu. Están o xenerador de videoclips e o xenerador de portadas dos que xa falamos, e mesmo un xenerador de carteis, de proxeccións ou ata de notas de prensa. Quixen que me comentase máis acerca destes programas e o que ofrece ao público con eles.
Cartel do xenerador de carteis de Ocre
Moito do que fago como Ocre xira en torno ao azar dixital, á aleatoriedade programada por ordenador. É un fío condutor que eu diría que é máis ben un antidiscurso, xa que non hai moita reflexión previa. É máis como un xogo que deixo en mans dun axente externo. Gústame pensar que eu non teño un control completo da miña obra. Supoño que é un xeito de evitar toda a responsabilidade no resultado, xa que me custa moito tomar decisións. Tamén me parece interesante a posibilidade de que cada persoa reciba algo único e inesperado, que, no mundo hiperindustrializado no que vivimos é cada vez menos frecuente.
Na relación entre música e imaxe pareceume interesante tratar este experimento de Ocre por esa idea dun resultado variable, e tirando do fío probei co xenerador de videoclips para “Veranos”, un tema do seu anterior disco, pero resulta que aquel xogaba con contidos de Vine, unha páxina que xa pechou, polo que o que era variable agora reprodúcese sempre coas mesmas imaxes. Comenteillo a Edu a ver que opinaba disto e puxo a súa obra en relación ao contexto actual da rede.
Internet, desgraciadamente, cada vez está máis centralizado nunhas poucas empresas que cada vez son máis grandes. As que che proporcionan a conexión, as que che dan espazo de servidor, as que che permiten atopar e visualizar os contidos… Cada día somos máis dependentes tecnoloxicamente dun oligopolio. Se queres construír algo complexo na web vas ter que utilizar algunha das ferramentas que che proporcionan estas grandes empresas, que se rexen por criterios económicos. Así que o máis probable é que chegue un momento no que as leis de mercado fagan que estas ferramentas cambien o seu funcionamento ou, directamente, desaparezan. É o que fixo Twitter cando primeiro mercou e logo pechou Vine. Eu, antes de negar este contexto e tentar crear algo perdurable, defino o efémero, a obsolescencia que trae este capitalismo, como unha condición da miña obra. Outra máis das variables que non dependen de min.
Comezamos falando de música e imaxe e acabamos falando de Internet. Ten sentido, porque é o medio polo que accedemos maioritariamente aos videoclips e en xeral á música, e paréceme perfecto rematar a sección cunha reflexión como esta de Edu Poch: os modelos de consumo da rede prometen unha liberdade e unha democracia que non son reais, e contra eles temos a oportunidade de pensar criticamente e poñerlle imaxinación. Non perdades a oportunidade de entrar na web de Ocre e xogar e pensar un anaco. E se queredes ver xa definitivamente o vídeo, aquí está.
Escribín para VINTE un texto sobre arquivos en liña que traballan coa música. É medio divagación persoal, medio lista de cousas que me gustaría que o mundo vise (por iso aparece Jonathan Richman), medio análise de aspectos importantes sobre como traballamos coa memoria dixital e medio crónica da conversa do mesmo título que fixemos na pasada MICE do Museo do Pobo Galego, un pouco partindo desa idea de que o traballo de alguén como Alan Lomax hoxe está repartido nun caos de xente que rexistra e divulga a música. No artigo falo sobre todo do Pasou o que pasou da CRTVG, do Prenom Arquivo, do Arquivo do Patrimonio Oral da Identidade do Museo do Pobo e de A Música Portuguesa a Gostar dela Própria, pero tamén de piratas, de MySpace ou das traballadoras de Odosa, que saen na imaxe de enriba, un exemplo de como a memoria tamén esvaece cando a rexistramos. Como falo de tantas cousas, da maioría delas falo pouco.
“Eu xa escoitara todas as sinfonías, e toda a música de cámara, e o mellor jazz… e díxenme: “esta é a mellor música”. Había cincuenta homes negros traballando baixo o látego e a pistola e tiñan a alma para facer a canción máis marabillosa que escoitara nunca”.
Non é que unha música teña que ser necesariamente mellor que outra, pero isto que dicía Alan Lomax sobre as cancións de traballo dos presos que se ven en Afro-american Work Songs in a Texas Prison (de Toshi Seeger) paréceme importante. Hoxe en día, a nosa experiencia da música é case sempre recibila en lugar de creala. Escoitámola en todo momento, pero non nos xuntamos a miúdo para cantala, e se cadra por iso se nos esquece que unha canción que aparece na casa ou no traballo, ou na ducha, ou no karaoke, pode ser máis importante que a que sona en Radio 3, no Pazo da Ópera ou nos 40.
Hoxe empeza a Mostra Internacional de Cinema Etnográfico do Museo do Pobo Galego e participei dende o Cineclube de Compostela programando unhas películas para a sección Trazasque retratan diferentes músicas e a súa relación coas comunidades e persoas que as producen. En todo o mundo hai, e houbo, persoas que tocan e cantan e bailan porque necesitan facelo, ou que constrúen as súas identidades arredor de cancións e persoas que conectan co seu interior. E, por sorte, tamén hai quen se preocupa de rexistrar iso, moitas veces con esa noción revirada do que é importante, e que ao cabo dun tempo é de agradecer porque abre a posibilidade de pensar o que somos sen ter un relato único.
Nesta playlistpódense escoitar as diferentes músicas da sección. Nela, claro, hai exemplos das tradicións máis antigas, como o dos cantos de traballo dos que falaba Lomax. Pero están tamén algunhas maneiras de facer a música importante que inventamos dende aquela: cando vexo aos Telephones Rouges dando o seu primeiro concerto nun piso a miña primeira sensación é que, aínda que a música veña de influencias anglosaxonas, hai unha urxencia por facela e compartila coa xente máis achegada que a convirte nalgo moito máis preto da tradición folk do que pensaríamos nun comezo. Cando vexo a Peret cantando “Borriquito como tú” aos seus netos faime moita gracia a frase “soy el preferido de la juventud” porque debía ser un avó fantástico, pero á parte diso é máxico atopar un tema de éxito gañando outro sentido nun contexto íntimo e familiar. E cando vexo os bailes e o coleccionismo do northern soulen The Wigan Casino paréceme fascinante como unha comunidade foi capaz de crear unha escena na que o centro xa non estaba en quen interpreta a música, senón no que outra xente é quen de facer con ela.
Fíxome moita ilusión xuntar estas pelis porque dan unha idea bastante ecléctica do que pode ser a etnografía e, en conxunto, paréceme que reflicten como de variadas e bonitas son as formas nas que conseguimos que a música sexa unha das cousas máis humanas que hai, incluso cando é a industria cultural e o comercio o que a filtra. Sempre nos amañamos para identificarnos con algún ritmo ou algunha melodía e sentirnos preto doutra xente no proceso.
Á parte disto, tamén vou moderar nunha conversa-vermú o domingo que se chama De Lomax a YouTubee que vai tratar precisamente sobre estas prácticas sociais comunitarias das que falo e diferentes arquivos online abertos que as rexistran e comparten. Paréceme bonito tratar a cuestión do arquivo no momento en que todos rexistramos e arquivamos momentos constantemente, normalmente a través de plataformas que pertencen a grandes corporacións e sen unha noción moi clara do efémero dos soportes dixitais. Ábrense outras posibilidades de elaborar o noso propio relato da identidade, pero tampouco teño moi claro ata que punto as exploramos.
Todas as actividades e proxeccións da MICE son gratuítas. Vai haber cousas moi guais, incluíndo unha sección de cinema doméstico hoxe que me apetece moito. O folleto coa programación e os horarios estáaquí.
Un artigo ilustrado con fotos que tiña no meu Fotolog adolescente, por se serve para subliñar o que digo sobre a miña relación con Internet, as redes sociais, a vergonza e a expresión escrita.
Cando era adolescente tiña un Fotolog no que escribía cousas. Ás veces escribía sobre cousas que me importaban moito daquela, como Galicia ou Wilco ou se me gustaba alguén. Nestes casos escribía dunha maneira críptica estraña: dábame moita vergoña todo así que non quería que ninguén entendese de que estaba falando, pero ao mesmo tempo si que quería que alguén (principalmente a persoa en cuestión) entendese e facer que algo sucedese. Cousa que non sucedía.
Ás veces tamén escribía por escribir, porque había un lote de xente que tiña Fotolog e pasaba a comentar algo ou simplemente a saudar, nunha especie de mecanismo antecesor do like por like. A xente poñía “tk” moi gratuitamente pero eu tampouco entendía moi ben como de gratuíto era así que o Fotolog era unha fonte de autoestima e reafirmación bastante guai. Eu escribía unha cousa e había xente que me quería!
Supoño que sempre entendín a escritura como unha vía para explicar (e explicarme) quen son, como un detonador para que sucedesen cousas e como unha maneira de satisfacer o meu ego.
Logo montei máis blogs xa durante a carreira, tiña un no que poñía poesías infumables e outro no que escribía críticas ou algo así sobre todas as pelis que vía. Isto supoño que é porque quería ser crítico e porque me gustaba o blog de Paula no que facía iso mesmo. Claro que o blog de Paula era interesante porque conseguía falar das películas e da súa vida ao mesmo tempo, e ela paréceme máis interesante como personaxe ca min. É o meu problema coa autobiografía: é o meu xénero literario favorito pero non consigo convencerme de que falar de min resulte interesante. E ao mesmo tempo non sei facer outra cousa e paréceme fea a literatura que esconde dende que perspectiva se está escribindo, como o xornalismo.
Todo isto non é para falar en plan nostálxico de cando Internet era inocente. É máis ben para explicarme a min mesmo a existencia deste blog do que non expliquei que existe a ninguén.
Hai xente que é moi interesante e graciosa e que consegue ser moi interesante e graciosa en Facebook ou Twitter, pero creo que son os menos porque o medio non axuda. É como os posts rutinarios no meu Fotolog, nos que eu non me preguntaba en ningún momento se o que ía contar era interesante. Era poñer unha cousa cada día (hoxe comín non sei que cousa, hoxe fun entrenar, onte vin Prison Break) para que viñese alguén a saudar e sentirme máis integrado. Chegou un momento no que xa me sentín suficientemente integrado na vida e deixou de facerme falta, así que agora teño un complexo derivado diso: se teño a tentación de poñer algún comentario sobre algún tema de actualidade véñenseme á cabeza os Punsetes cantando “que no pase ni un día sin que des tu opinión de mierda”. Supoño que o normal é pensar que a opinión de merda é a dos demais*, pero este proceso fai que me pregunte se a miña o é, e normalmente non chego a ningunha conclusión así que a descarto por se acaso e acabo compartindo unha cita dun artigo coa opinión doutra persoa que creo que adicou máis tempo ca min á reflexión e ten algo máis interesante que dicir.
Por exemplo, esta entrevista paréceme do máis lúcido que teño lido sobre o Procés.
Escribindo en Facebook ou Twitter, se estás poñendo unha idea con algún valor estás poñéndoa nun lugar no que accedes rapidamente a un público composto da xente que coñeces. Ok, pode estar ben. Pero, ao mesmo tempo, estás poñéndoa nun fluxo que non invita demasiado a pensar, senón ao consumo rápido e simultáneo ao consumo de moitísimos estímulos máis. E nun lugar no que é complicado volver acceder aos textos. É case unha falta de respecto ás ideas mandalas a un medio no que se van perder no medio de chorradas alleas. Prefiro que se perdan entre chorradas propias.
Sigo querendo que a escritura sirva para entenderme mellor a min mesmo e como un detonador para que sucedan cousas (no mellor dos casos, cambiar o mundo, pero de aí para abaixo hai moitas cousas que valen a pena). A parte do ego impórtame menos agora que cando era adolescente, ou se cadra dunha maneira diferente. Non quero unha satisfacción inmediata, quero un público crítico e que os textos formen parte dun algo colectivo, un proceso de pensamento, de discusión e de aprendizaxe. Pensar que o que eu escriba merece iso pode ter un compoñente de ego, claro. Quero esforzarme para sentir que o que escriba non forma parte da cantidade de opinións de merda, autobombo e peloteo que hai por aí.
Son bastante escéptico con respecto ás posibilidades de Facebook para ser ese espazo de debate e pensamento crítico. Pero ao mesmo tempo, alí é onde está o acceso máis sinxelo ao público ao que podo chegar. Teño a sensación de que o valor das ideas e as opinións se volveu un pouco secundario e que importa máis a personalidade, quen di as cousas. Non sei se isto era así antes de Internet. O que non me gusta é sentir que teño que adicar tempo a chamar a atención sobre min mesmo para que a xente faga caso ao que diga.
Que fago?
Quizais debería botar tempo poñendo comentarios por aí, entrando en debate con xente ou poñéndolles “tkm”, pero non me sae.
Así que fixen este blog, que tampouco é que sexa a solución a nada. Levo con el aberto dende hai meses pero dáme grima ou pudor o momento no que colgue un vínculo no meu Facebook e lle diga á xente: “mirade, fixen isto”. “Mirade, estou aquí, penso estas cousas”. Estou aínda pensando que artigo podería usar para facer público todo isto. Este non vai ser, que tamén me dá un pouco de grima ou pudor. Seguramente me sinta máis cómodo se é unha entrevista na que as miñas ideas estean compensadas coas de outra persoa. Ou en xeral un texto no que falar de min estea compensado con falar doutra cousa. Xa digo que non me considero un personaxe interesante, e realmente se fun pechando os blogs que tiven foi porque me caigo un pouco mal cando me leo ao cabo dun tempo.
Pero pouco a pouco quero ir perdendo o medo a dicir cousas que poidan ser inútiles ou non ter valor, porque calar é peor. E no fondo ten que ver con pensarme a min mesmo como se tivese unha dignidade que podo destruír escribindo ou falando ou poñendo fotos miñas, cousa que tampouco é certa. É máis honesto compartir un proceso de pensamento no que levo agora mesmo escribindo máis dunha hora aínda que o resultado sexa este texto mal estruturado e sen unha conclusión clara. Por se acaso non me expliquei ben, no Cosmonauta Tropical #3 hai unha entrevista a Isa de Aries na que di moitas cousas interesantes e algunhas son sobre Internet e a música e quería compartilas aquí:
“(…) Esperaba todo lo positivo de internet y no era nada consciente de que podría haber una parte mala. O sea, amo internet y me encanta que exista, pero la parte mala, joder, es jodidísima. La tiranía de las redes sociales, la desinformación, el fin de la concentración y sobre todo el simulacro que provoca internet en la sociedad (…)”
“C: ¿Se contrata a los artistas en función del número de escuchas y likes?
I: Sí, claro. Para mí, lo peor es que el valor creativo de un disco para mucha gente y muchos medios es secundario. Puedes leer críticas que se basan en la repercusión online que tiene ese artista y el valor artístico relegado a algo secundario: “Beyoncé ha publicado Lemonade, ha tenido ¡4 millones de visitas! las primeras 24 horas”. Se habla de eso y no de las canciones, hay críticas que parecen un análisis estadístico… lo importante es si remueve tu alma, no? No podemos olvidar que hay cosas igual de buenas que tienen 100 visitas! Y luego lo de los likes, lo de las granjas de likes y de reproducciones que lo descubrí este año y flipé. No sabía que hay gente ahí comprando likes y reproducciones a saco. Discográficas comprando likes y todo eso. Entonces, es una mierda absoluta. Aunque el mundo en el que nosotros nos movemos permanece bastante ajeno a todo eso, creo.”
*Non sei que opinan os Punsetes ao respecto, pero dáme a sensación de que é bastante habitual que haxa grupos que fan cancións nas que ridiculizan ou critican ao seu público e o seu público pense que están ridiculizando a outra xente. Igual Novedades Carminha cando falan de indies e xente á que lle gustan os Planetas.
Hai uns meses propúxenlles á xente da Melona organizar unha ou dúas sesións de escoitas colectivas de discos para o seu festival. Van ser hoxe pola tarde e teño que explicar en que consisten, pero non o teño moi claro aínda. Cando estaba no instituto ía moitas fins de semana a Portobello, a tenda de discos mítica da Coruña, e mercaba un ou dous cds. Logo volvía á casa nalgún dos últimos buses e escoitaba no meu radiocasete o que mercara, mirando o libreto, tumbado na cama. Sobre o papel podía encaixar un pouco no tópico adolescente de identificarme coas cancións e pensar que alí había alguén falando que me comprendía de verdade, pero tampouco era exactamente iso. O recordo que teño é ás veces dun tremer interno de pura emoción (co Who’s Next, por exemplo) e outras de incomprensión e desconcerto (como co Absolutely Free de Frank Zappa, que acabei por regalarlle ao meu amigo Gaudi). Pero era un proceso de aprendizaxe porque daba aos discos o tempo necesario para entendelos e interiorizalos.
E agora non o fago. Ou polo menos non o fago tanto. Lin un artigo de Dorian Lynskey o outro día no que falaba de como Spotify e as demais plataformas de streaming fixeron que a dispoñibilidade plena de calquera canción que se che poida ocorrer (bueno, nin sequera ten que ocorrérseche a ti, porque hai as recomendacións automáticas e millóns de playlists) marxine da experiencia de escoita musical o acto de pensar. Se unha canción é difícil, pasas dela á seguinte. Eu poño discos completos en Deezer ou YouTube mentres traballo noutras cousas. Poño Lps na casa mentres cociño ou limpo ou almorzo, e ás veces sincronízome con eles bailando ou cantándoos, pero a maioría do tempo estou facendo outra cousa.
A idea do Discoclube (que é como chamamos ao final ao asunto) é evitar iso. Por unha parte, crear un entorno no que a escoita sexa o centro. Na casa o centro pode ser calquera outra cousa, podo poñer un disco mentres leo eldiario.es ou rego as prantas. Nos concertos ás veces o centro é o evento, beber, socializar, dicir que estiveches alí… ou o rollo físico, o baile, a mirada. Neste caso deberíamos obviar esas partes e tentar establecer esa relación estreita coa música por si mesma. Pola outra parte, o facelo de forma colectiva penso que pode darlle un plus de emotividade. É como convidar a alguén á casa, poñerlle o disco que máis che flipa e explicarlle que é o que sintes ti: esta vez Nuno de Oh! Ayatollah pincha un disco e Xiana pincha outro. Eu teño moitos recordos de escoitas compartidas que me uniron moito a algúns amigos, especialmente a Xacobe pondo de noite discos na súa casa e tirándonos a oílos enteiros no sofá, discutindo os detalles e pensando en se poderíamos facer algunha canción tan boa…
Con Xacobe si que asocio eso á intimidade, porque escoller un disco tamén é en certa maneira un xeito de falar de ti. Cando estaba en primeiro de carreira, Laura e máis eu fomos unha vez visitar a Xacobe á súa habitación na pensión-residencia na que vivía, e púxonos a maqueta de Skolma, o que fora o seu grupo do instituto, gravada nos Estudios Mafia do Carballiño. Foi un xesto xeneroso no que nos permitía entrar nalgo íntimo do que sempre lle daba vergonza falar: cando descubrín que tivera ese grupo busqueino en MySpace pero xa borraran os temas, e logo pedíallos pero dábame largas. Estar alí en silencio escoitando aquelas cancións cos comentarios de Xacobe tivo parte desa escoita de música pero tamén parte de proxección de vídeo doméstico, como se pos as imaxes das túas vacacións e explicas todo o que non se ve e como te sentías.
Outra cousa que se me vén á cabeza é que, agora que sacamos o disco de Esposa, un par de persoas fixéronnos comentarios bonitos que empezaban con “fun de viaxe en coche a Cambados/Lalín/o que sexa e escoiteino enteiro á idea e á volta, que bonito”. Supoño que os coches son o último reducto ás veces desa escoita atenta, e lémbrome dunha cita de Kent Jones que estaba en Movie Mutations e que falaba de “Roadrunner” e da relación entre música, imaxe, videoclips e ir en coche coa radio a tope:
“La aparición de los videoclips y la revolución del vídeo doméstico constituyeron fenómenos paralelos que influyeron y repercutieron uno en el otro. He leído un montón de teorías inútiles sobre los videoclips, por un lado despotricando nerviosamente sobre cómo han destruído la coherencia narrativa y, por otro, afirmando equivocamente que su estética tiene precedentes históricos tales como Bruce Conner, Kenneth Anger y Un chien andalou. Pero a mí siempre me ha parecido evidente que el videoclip tuvo su origen en otra tecnología anterior. Una de las experiencias clave de los adolescentes norteamericanos de mi generación fue conducir con la radio puesta sintiendo el efecto embriagador producido por la unión de la música rock y el paisaje que pasaba. Este ritual poético, tecnológico, de un avance sin rumbo, que las más de las veces iba acompañado de hachís o alcohol, es festejado en la canción de Jonathan Richman “Roadrunner”, que termina con la extasiada consigna, “Radio on!” [¡La radio encendida!]. También encuentra su perfecta cristalización cinematográfica en Dazed and Confused [Aturdido y confuso] (1993), de Richard Linklater, una película que mejora cada vez que la veo. [Isto tamén me lembra un artigo xenial de Laura Barton sobre a canción dos Modern Lovers, no que fai peregrinación polos sitios de Massachussetts dos que fala].
Un tipo de realidad virtual fabricada en secreto, que producía misteriosas epifanías cuando la imagen borrosa a través de la ventanilla del coche se mezclaba con el sonido de cualquier cosa que viniera a través de las ondas. La experiencia de música/movimiento pronto se perfeccionó con la aparición de la grabadora, lo que permitía escoger la música para que encajara con el paisaje, interior o exterior (siempre se mezclaban bien), convirtiéndose así en una auténtica banda sonora. El walkman fue un perfeccionamiento aún mayor, que permitió liberar la experiencia de los límites del coche y le otorgó el potencial de la privacidad total y un impacto físico más directo. Los videoclips de rock fueron una consecuencia intuitiva de este nuevo tipo de experiencia, engrandecida monumentalmente por la producción en masa. Para alguien como Sontag, una propuesta verdaderamente aterradora.
Creo que la sensación de “fundirse” con la música (ya que bajo circunstancias teóricamente ideales debería sonar como si viniera del interior de tu cabeza; las primeras paradas de este viaje son el equipo de estéreo doméstico y el añadido posterior de auriculares), la sensación de conducir y ser conducido simultáneamente, ha dado lugar a una nueva forma de hacer cine que se arriesga a caer en la ligereza, para crear a partir de este nuevo género de expeiencia moderna.”
Con isto xa se me foi todo un pouco das mans, pero o feito de que Jones fale dunha canción e da radio contraríame algo porque levo todo o tempo falando de discos como se esa fose a única alternativa. É dicir, algún dos recordos intensos que teño de música en coches son só dunha canción e non dun álbum: volver de saír na Coruña no todoterreno do meu amigo Carlos cantando “500 Miles” ou “Ni tú ni nadie”, o día que viña con Hugo en coche dende A Estrada e escoitabamos “She’s A Rainbow”… Ten hoxe en día sentido o asunto do disco? No rock hai unha cultura do disco dende os sesenta porque era como “a cousa seria”, pero no pop a medida das cousas e da emoción é a canción. É unha cousa que temos discutido moito dentro de Monstruo. Para min os discos non teñen sentido porque si (polo feito de selos). Teñen sentido ás veces, como concepto planificado ou como concepto involuntario polo simple feito de ser cancións feitas durante un período de tempo. Tamén teñen sentido ao existir nun soporte físico, que vale máis a pena aproveitar para que teña máis dunha canción, e é unha arte dominar a maneira na que unhas cancións alteran o discurso das anteriores e das seguintes. E tamén ten sentido se vas facer unha actividade de escoita colectiva, que menos que ofrecerlles entretemento á xente durante 45 minutos ou así, non os vas facer vir para escoitar “My Generation” e marchar.
Logo o que comenta Kent Jones tamén me fai pensar no desprazamento e o uso dos cascos. Estes últimos anos deixei de usar o iPod porque perdín o cargador e desapareceu a opción da escoita aleatoria, da que tamén falaba eloxiosamente Alex Ross en Escucha esto:
“En 2003 me compré un iPod y empecé a llenarlo con música de mi colección de discos compactos. El aparato, bastante nuevo por aquel entonces, tenía una opción que permitía pasar aleatoriamente de un corte a otro. Había algo de seductor en renunciar al control y dejar que el iPod decidiera qué era lo siguiente que iba a sonar. El pequeño artilugio empezó a derribar barreras estilísticas de modos que modificaron mi manera de escuchar. Un día saltó del furioso crescendo de la “Danza de la Tierra”, que pone fin a la primera parte de La consagración de la primavera, a una estupenda versión del “West End Blues” de Louis Armstrong. La primera se convirtió en una gigantesca anacrusa del segundo. En el iPod, la música se libera de todas las estúpidas autodefiniciones y de cualesquiera significados engañosos. Ya no hay fundas de discos que describan grandilocuentes escenas alpinas o famosos directores con un aire familiar a Rudolf Hess. En cambio, como le dijo Berg en cierta ocasión a Gershwin, la música es la música.
Muchos oyentes jóvenes parecen pensar del modo en que piensa el iPod. Ya no se dedican tanto a un único género, aquel que promete moldear su ser o salvar al mundo. Esto brinda al desastre de estilo de vida llamado “música clásica” una nueva e interesante oportunidad.”
Todo o novo tende a destruír algo vello que podía ser bo e traer outras cousas boas a cambio. Pero aínda podes escoller en certa maneira. Eu recuperei o discman e axúdame a ir pola rúa sen mirar o móbil e volver escoitar discos completos: vinte minutos ao ir á facultade e vinte ao voltar, cara A e cara B. Tivo algo de nostálxico porque os cds que teño son os que mercara no instituto antes de pasarme ao vinilo, pero tamén me levou a coller discos á biblioteca e a descargar e volver gravar, algo que deixara de facer polas opcións de escoita directa que dá Internet. Despois de pensar todo isto vou deixar aquí os full albums que escolleron Nuno e Xiana e facer outra cousa mentres os escoito.
Paseino moi mal facendo esta entrevista, pero ao volver lela a impresión de incomodidade non se dá (hai moitas exclamacións), e o certo é que el dá unha visión moi sana e intelixente do que fai, na que o único que parece censurar é á xente que censura o que outra xente fai. Tampouco cambiaría o noso enfoque, que era expoñer a visión ideolóxica de PORNO (bueno, de algúns de nós) e contrastala coa súa. Para saber máis sobre a súa música xa hai moitas máis entrevistas, e o que queríamos era aprender cousas aplicables á nosa acción. Vai en castelán, que é como se publicou.
Entrevista de Theo, Cibrán y Berto Fojo Traducción de Sara Roca, Artur y Cibrán.
La de Calvin Johnson fue una entrevista incómoda. Si a veces ya es difícil hacernos entender hablando nuestro idioma, en inglés la cosa se complica. Y donde, por ejemplo, Mike Watt era tremendamente empático, este hombre era todo lo contrario. Cero sonrisas, pausas incómodas mientras bebía una infusión en su propia taza, que tenía algún lema aparentemente gracioso que no recuerdo. Nos dejó con la sensación extraña de haber hecho muchas preguntas equivocadas pero llevarnos las respuestas correctas. Es decir, nos equivocamos en nuestros planteamientos porque siempre son muy bidimensionales, de estás conmigo o estás contra mi, aunque realmente funcionemos a través de la duda tanto como cualquiera. De su desacuerdo sacamos lecciones valiosas, porque es una persona brillante, con mucha experiencia y de mente clara. Ha sido músico (en Beat Happening pero también en muchísimos otros proyectos), periodista, productor, fundador de K Records… aparentemente su gira es el con su guitarra y una mochila, en autobús y poco más. Es una persona que da la impresión de ser rara, excéntrica, difícil de comprender, y aún así habla con calma (quizás demasiada) y lucidez. Luego en concierto fue algo más teatral, porque no deja de ser una gran estrella a pesar de la total ausencia de parafernalia. Bueno, quizás por eso.
Cibrán: Bueno, nuestra primera pregunta es qué opinión tienes sobre las bandas que intentan imitar la estética de una producción lo-fi. En plan que no están usando lo-fi porque sea su manera natural de grabar y trabajar… Por ejemplo, cuando mucha gente hace casetes porque esa es la única manera de hacerlo, pero hay gente que tiene posibilidades de usar otro equipo…
Calvin Johnson: Uh… Parece que la fidelidad de los modernos equipos de grabación es parcialmente superior a cualquier cosa que… Uh… Hoy en día tienes acceso a las herramientas a un precio relativamente barato. No sé cuánto cuesta, pero estoy seguro de que la calidad de esa grabación es mucho más alta que nada que tuviéramos. Pero en cuanto a usar lo-fi como opción estética: la gente siempre debería de hacer lo que le apetece, hacer lo que siente que está bien, lo que tiene sentido para ellos. ¿Sabes? Estoy totalmente a favor de eso. Lo que quieran hacer: ¡genial! Haz lo que sientas que quieres hacer y… ¡diviértete! ¡Disfruta la vida!
C: ¿Y por qué elegiste publicar discos en casete en los 80?
CJ: Bueno, publicamos en casete porque hacíamos cantidades muy pequeñas, y financieramente tenía sentido. Como formato nos permitía sacar pequeñas cantidades de referencias por poco dinero… No teníamos dinero. Esa es la respuesta.
C: Y…
CJ: ¡Pero ahora no ha cambiado mucho! ¡seguimos sin tener dinero! [risas]
C: Pero hoy en día tenemos diferentes formatos a nuestra disposición.
CJ: Cierto [tose].
C: ¿Crees que podría tener que ver con la primera pregunta, con la que abrimos la entrevista?
CJ: Pero hoy también sacamos cantidades mucho más grandes de copias, así que el coste por unidad de hacer un CD es mucho más barato que el coste de hacer un vinilo. Y probablemente es igual o más pequeño que el coste de cada copia en casete. Así que si estás haciendo mil copias, es más fácil y barato hacer mil CDs que mil casetes. O más o menos igual.
C: Parece que los casetes están volviendo como formato, ¿qué piensas de eso?
CJ: ¡Genial! [risas] Quiero decir, cada formato tiene sus cualidades específicas. Así que puedes hacer servir esas cualidades a tu favor, o pueden ser una desventaja. Depende de tu perspectiva.
C: ¿Qué piensas de los formatos digitales? El consumo de música en Internet. Porque nosotros pensamos que la gente ha cambiado sus hábitos de consumir música, y quizás escuchamos… más… brevemente.
Theo: Hoy en día consumimos música más rápido.
CJ: Um.
T: Porque antes tenías un objeto físico y esto es como… Como tú dijiste antes: no hay personalidad en el objeto, no tienes nada que adorar.
CJ: Ajá.
T: Es como un fetiche. Y creo que eso es un componente de ello.
CJ: La persona media que escucha música no sabe… No es que no sepa sobre sellos de música: es que no sabe QUÉ es un sello de música. No saben y no les importa. Quién produjo eso o… ¡incluso quién es el artista! A mucha gente simplemente le gusta “esa canción”. “¡Oh, me gusta esa canción!”, “¿Qué canción?”, “La que hace como laaalalalalalalala”, “Oh, ¿de quién es?”, “¡No sé, es una canción superguay!”. A ellos simplemente les gusta una canción. Y lo que internet hace es que sea muy sencillo para todo el mundo encontrar y escuchar esa canción, la canción que les encanta. ¡Y eso es todo lo que les importa! Así que funciona muy bien, ¡es un sistema perfecto!
T: Hoy en día el concepto de “disco” está muriendo…
CJ: ¿Sabes?, ¡en cierto sentido eso es maravilloso! Porque mi formato preferido es el 7” a 45 rpm, y internet nos ha devuelto la idea de single, de canción. ¡Lo que es emocionante!
Foto de David Tombilla
C: Hoy en día internet articula la mayor parte de la actividad cultural… o al menos larga parte de ella, y funciona como un epicentro. ¿Te ha afectado esto como músico?
CJ: ¡Genial! Tenemos en el sello a una banda que se llama Lake, no sé si habéis escuchado algo de ellos – están en K y hemos sacado siete discos con ellos. Y la cantante de Lake – una de las cantantes es Ashley Eriksson, e internet ha sido genial para ella, porque usaron una de sus canciones para un programa de la tele y… A través de internet toda esta gente pudo enterarse de quién es ella y… no solo les encanta la canción, sino que incluso la han versioneado. Y puedes ir a internet y encontrar a 25 personas versioneando la música de Ashley. ¡Es verdaderamente emocionante! A esa gente le ha llegado tanto su música que no sólo la quieren sino que… ¡quieren grabarla, quieren ser parte de ella! Es verdaderamente guay mirar por ahí y encontrar música de artistas en K, como, ya sabes… Lake, Jeremy Jay, Tender Forever… No sólo puedes encontrar a gente haciendo versiones de ellos en youtube o lo que sea, ¡puedes encontrar todos sus directos! ¿Sabes? Como si de repente te preguntas “¿cómo le habrá ido a Jeremy ayer en París?”, y vas a internet y puedes ver parte de su concierto, o una canción, ¡y ver a Jeremy Jay tocando en París la semana pasada! ¿Sabes? ¡Para mí es muy emocionante! ¡Es divertido!
C: Nosotros tenemos la impresión de que de alguna manera internet crea distancia entre la gente y las cosas… Por ejemplo nosotros organizamos conciertos y…
T: La gente puede perderse en la comunicación, y a veces eso no se traduce en actos en la vida real.
CJ: Bueno, ¡puede que eso sea cierto! No lo sé. Estoy pensando en Kendl Winters, ella es una artista en K, y tiene esta cosa llamada Pantyhose Popscreen. Ella escribe una canción e inmediatamente enciende la cámara en su dormitorio, graba la canción, y dice como “Pantyhose Popscreen presenta: Kendl Winters”, y entonces toda la nueva canción. Entonces lo sube a internet – y la gente a quién le gusta Kendl Winters no tiene que esperar a que ella vaya a su ciudad y preguntarle “oh, ¡esto es una canción nueva! ¿qué es?”, y ella “oh, es una canción nueva que escribí el otro día”. Es como que no hace falta esa conversación – ya conocen las canciones nuevas, porque ella las ha compartido con el mundo, en su Pantyhose Popscreen, ¿sabes? Y entonces la gente a quién le gusta su música pueden… ¡pueden incluso comunicarse con ella! ¡Sobre ello! Y pueden decir “oh Kendl, ¡me gusta mucho esa nueva canción! Pero la que hiciste antes tenía esta cosa y me gusta esa parte de ella, ¿sabes? Y en esta otra haces esto y es diferente, me gusta que cantas en plan tadadadaa”. Hay esta comunicación y este diálogo entre el artista y la gente a la que le gusta su trabajo. Y eso es bastante emocionante, ¿sabes? Antes era como: una banda empieza a tocar en la ciudad, tocan en algunas fiestas, tocan algunos conciertos, igual van a estudio y graban dos o tres canciones, y entonces sacamos un casete, hacemos 150 copias, e intentamos venderlas, quizás venderlas en conciertos, entonces… ya sabes. Según este sistema, la banda lleva tocando dos años, graban seis meses después de hacer el casete… Y para entonces han pasado casi tres años. Y entonces alguien se pilla el casete, y quizaaaaaaás tienen ese “¡oh, me encanta esa canción de esa cinta!”, “¡oh, gracias!”. Han pasado tres años, y llega algo de feedback. Mientras que ahora la gente puede comunicarse de manera inmediata, y eso es genial para el artista, porque pueden sentir que están compartiendo y comunicándose con la gente.
T: Sí, también hay un peligro en los canales. Los canales que no son nuestros.
CJ: Cierto.
T: Hay diferencia entre usar facebook o whatsapp, y tener una página web.
CJ: Bueno, la diferencia es que cuando estábamos haciendo fanzines de Sub Pop, a principios de los 80, el concepto era “descentraliza la cultura pop”. Y la idea era alejarse de los grandes sellos, y tener sonidos regionales, y sellos regionales, y los artistas tenían sus propios sellos, y lo que queríamos era descentralizar la idea de cultura popular. Internet es la descentralización definitiva, pero es también la centralización definitiva, como tú dices. Una web puede volverse un foco emisor, y la gente puede usarla para descentralizar y descubrir todas esas pequeñas cosas extraordinarias que hay por todo el mundo – o pueden simplemente entrar cada día en una gran plataforma y no darse ni cuenta de que hay internet más allá de eso. Hay gente que crece y sólo conocen una página, no saben de nada más, ¿sabes? No saben ni lo que es el email. Y todo eso, ya sabes. Pero eso es sólo un microcosmos del hecho que siempre va a haber gente que anda haciendo mierda extraordinaria, y siempre va a haber gente que quiera saber sobre esa mierda extraordinaria, y siempre va a haber gente que sólo quiera hacer lo que hace todo el mundo. Y así es como son las cosas. Podemos cambiar eso un poco, aquí y allá, ajustar un poco… Pero nunca vamos a cambiar el hecho de que siempre va a haber gente que quiera ser normal y mainstream, y siempre va a haber gente que quiera ser rara – o ES rara, no quieren serlo, simplemente los SON. Así que, ya sabes, no quiero decir que no pueda o no deba cambiar, estoy diciendo que yo estoy contento de que sea así, porque yo llego a descubrir a todos los tipos raros, y llego a escuchar su música. Y lo disfruto.
C: Si, alrededor de eso pensamos que en el underground de los ochenta, y en las comunidades underground basadas en la cultura punk y hardcore, había algo que tenía un sentido de confrontación con el mainstream…
T: Por los canales, porque de alguna manera cuando usas esos canales estás en un lado, que no es la misma cosa que si estás solo, o estar solo con tu comunidad…
C: …o creando tus propios canales.
CJ: Hmm… Bueno… Igual que siempre ha habido underground y siempre ha habido cultura mainstream, siempre ha habido una variedad en el underground. Y durante un tiempo, cuando era más joven, la música en la que estaba intersado no estaba siempre desafiando agresivamente al mainstream. Y pienso que incluso durante esas épocas a la gente le gusta cerrarse en cosas que parecen tener mucha agresión o mucha personalidad. Y no tienen por que darse cuenta de que hay otra gente haciendo cosas excitantes, innovadoras o radicales. Porque no están siendo molestos al hacerlas. Y eso siempre es verdad. Pienso en Kendl Winters, es otro gran ejemplo para mi. Como decís: “oh, Internet es solo Facebook”, pero creo que su Panthose Popscreen es un ejemplo perfecto de descentralizar eso, y desafiar al mainstream tomando el control de los medios de producción, y presentando su música fuera de la esfera entera de la industria musical. No hay industria musical implicada en ella: solamente gira la cámara sobre si misma y presenta una nueva canción al mundo, en la que no hay intercambio de dinero. Está diciendo “hola a todos, aquí está. Si quereis, cogedla. Si no, pues vale”. ¿Sabéis? Y no está enfrentándose a nada de manera agresiva, pero está enfrentándose al concepto de una industria musical centralizada. Y lo está haciendo muy efectivamente. Silenciosa pero efectivamente.
C: Sobre eso, estábamos hablando antes que la industria musical parece haber cambiado mucho desde… quizás desde el momento en que empezaste con K Records. Porque los sellos independientes son quizás similares a lo que eran en los ochenta, pero los grandes sellos han cambiado mucho por las nuevas formas de consumo.
CJ: Ajá.
C:¿Cuál es la razón de ser de un sello independiente hoy, cuando el contexto para las grabaciones musicales ha cambiado?
CJ: No tengo ni la más mínima idea. Dímelo tú. Tú eres el crítico de rock. No tengo ni idea. [Todos sonríen] Quiero decir… Siempre hemos trabajado con artistas que están en muchos sellos. Cada banda que está en K está en varios sellos. Jeremy Jay ha sacado sus propios discos, ha sacado discos en otros sellos y ha sacado discos en K. Lake tiene varios álbumes y singles en otros sellos. Y con Shivas, con los que estamos trabajando ahora, sacamos un disco suyo. Su disco salió originariamente como cassette en Burger y luego sacaron dos CDs… Así que todo el mundo está trabajando con mucha gente. Es solamente: lo que sea que tenga sentido para ellos para sacar su trabajo al mundo, o con quien quieren colaborar. Realmente es… es sobre la colaboración. Y es sobre… comunicación. Y sacar tu trabajo al mundo. Así que… ¡lo que sea!
C: Volviendo a lo de Internet… Con K hicisteis discos de gente cantando a capella, y eso parece indicar que no necesitas ningún conocimiento o técnica para crear algo, o cantar, o hacer música. ¿Pero qué hace falta para crear algo? ¿Cómo te diste cuenta de que podías hacer canciones?
CJ: Bueno, la idea no es que no necesitas nada, es que uses lo que sea necesario, o que uses lo que tengas a mano. Lo que hizo el punk rock, según se dice: sacó el rock and roll del contexto, de las definiciones de lo que necesitas. “Lo que necesitas es un bajista, un batería, un cantante, una guitarra rítmica… Vale, necesitas practicar tres veces a la semana, necesitas aprender como tocar la guitarra cinco años antes de estar en una banda, necesitas cantar como…”. Siempre hay reglas sobre lo que tienes que hacer. Y el punk rock dijo: ¡no, puedes simplemente hacerlo! Y creo que… para mi es una lección importante. Luego el siguiente paso de eso es ver que herramientas hay a tu disposición. No tienes que estar en plan “bueno, no PODEMOS tocar porque no tenemos P.A. ¡Así que nada! ¡Se acabó el espectáculo!” [Todos ríen] La vieja… lo que solíamos llamar la primera regla del negocio del espectáculo: el espectáculo debe continuar. “¿Entonces no hay P.A.? Bueno, pues haremos el concierto sin P.A.”. O… ¡lo que sea! O “Oh, ¿solo tenemos un micro? ¡Pues tendremos que hacer que el concierto funcione con un micro!” Es usar lo que tengas disponible y hacerlo funcionar. En el extremo contrario está “¡Oh, tenemos quince micros!”: eso no significa que tengas que usar los quince. Usa los micros que necesites usar. ¿Sabes? Así que creo que eso es otra cosa que hace que la gente piense “Oh, espera un minuto, ¿no TENGO que hacerlo así? ¡Puedo hacerlo de la manera en que tenga sentido para el trabajo que tengo!”
C: Si, pero quiero decir… estás hablando de usar lo que tienes o lo que creas necesario, pero quizás hay un cambio en ti, en cada persona que crea algo, en el que empiezan a ver algo como un medio para crear. Me refiero, quizás hubo algún momento cuando… quizás viste a alguna banda tocar y pensaste “bueno, yo también puedo hacerlo”. Lo que quiero decir es, ¿cómo fue para ti? ¿Cuándo te diste cuenta de que podías cantar o tocar?
CJ: Bueno, esta es una pregunta habitual. La gente suele preguntar “¿cuándo te diste cuenta de esto?”, o “¿cuándo pasó esto?” o “¿qué concierto te hizo pensar esto?”. La gente siempre pregunta eso. Y siempre hago “uuuuh”. No sé cómo responder esa pregunta. Me he dado cuenta de que la respuesta a esa pregunta es que no hay respuesta exacta, porque no es la pregunta adecuada. No es UN momento en el tiempo, es un proceso. Absorbes… ¡vives! ¡Vives la vida! Y aprendes. Estás aprendiendo constantemente. Así que no hay un momento “¡AJÁ!”. Absorbes cosas, ves cosas… y te das cuenta “¡oh, ese tipo está haciendo eso! ¡Oh, eso es interesante! Me pregunto si hizo eso con esto, si funcionaría”. ¿Sabes? Coges lo que te llega y luego coges tu propia mente, y después creas algo diferente, o lo cambias, y es un proceso a través del tiempo. La vida es un proceso. No es en plan “Vale, ¡ya me llega con la vida! ¡Estoy vivo! ¡Vale!” [Risas] Sigues viviendo. Y mientras vives, las cosas cambian. Y cambias tu manera de hacer las cosas. Y cambias tu manera de ver las cosas. Así que puede haber diferentes cosas que fueron monumentales, pero fue una combinación de montones de cosas con simplemente… vivir la vida.
Beat Happening
C: ¿Cuándo pudiste vivir de la música? O… ¿vives de la música?
CJ: Aún estoy trabajando en ello. Aún estoy trabajando en ello, si.
C: ¿Tienes que hacer otros trabajos? ¿Crees que la música requiere compromiso total, dedicación total?
CJ: Es como cualquier otra cosa, es como tú lo hagas… es una expresión de ti mismo. Así que haces lo que tiene sentido para ti, sigues tu corazón, y esa es la música que tiene sentido para ti, ahí está. Y la manera en que lo hagas, la manera en que tenga sentido para ti hacerlo, esa es la manera de hacerlo.
C: ¿Y cuál funcionó para ti?
CJ: ¡Lo estoy haciendo! ¡Ven al concierto esta noche! [Todos ríen] Y ya lo ves.
T: La diferencia entre música como un hobby y algo a lo que puedes dedicar más o menos tiempo… si es solo un hobby tiene un sentido diferente para ti. Y quizás el trabajo que ofreces a la gente es diferente, es más… apasionado o atractivo.
C: Queríamos hablar sobre la profesionalización, y si es buena o no para la música, pero supongo que dirás lo mismo, que depende…
CJ: Bueno, hay muchas maneras de ser una persona que vive de la música y de hacer música como hobby. Me refiero a que hay gente para la que su hobby es solamente sentarse y practicar cinco horas al día. Ese es su hobby. Eso es lo que les gusta hacer, ¿sabes? Ahora bien, también hay gente que vive de la música y que nunca practica. Así que no hay una manera, es lo que hagas. Quiero decir, conozco gente que son músicos profesionales, ¡y harán cualquier cosa! Tocarán en cumpleaños, darán un concierto en el club, tocarán en la cafetería dos horas cada viernes, luego… acompañarán a un cantante de jazz los jueves… Quieren tocar música y ser pagados por ello. Y eso no significa que sean menos apasionados, solo porque estén aceptando trabajos. Eso quizás está por debajo de ellos, porque están tocando en el cumpleaños de un niño de tres años. Siguen tocando para un niño de tres años con la misma pasión con la que tocan en el club de jazz. Solamente es… es la manera en la que hacen música. Ahora, yo no podría hacer eso, ¿sabéis? No sé tocar música jazz, y luego ir a la fiesta de un niño de tres años. Todo lo que sé hacer es lo que hago. Así que no tengo la versatilidad para eso. El hecho de que no haga eso no hace mi trabajo menos profesional, y no hace su trabajo menos apasionado. Todo el mundo encuentra su sitio en el mundo.
C: Dijiste que no tienes esa versatilidad. ¿Piensas que tiene relación con la técnica?
¿Te sientes limitado de alguna manera por la técnica?
CJ: No. [silencio largo] [risas]
C: Bueno… K Records viene de Olympia, Washington.
CJ: Si, es donde vivo.
C: No es una ciudad muy grande, ¿no?
CJ: Tiene sobre 40.000 habitantes.
C: Nosotros también venimos de una ciudad pequeña, y a veces tenemos problemas para hacer que la gente participe. ¿Cómo se hace que la gente participe para que haya escena en algún sentido en una ciudad pequeña?
CJ: ¡Bueno, yo no sé como pararlos! Hay muchas cosas pasando en Olympia, hay muchos conciertos, hay mucha gente haciendo música, mucha gente pinchando y grabando y… muchísimas cosas. Y todo se solapa, no es UNA escena, hay muchas escenas que flotan contra lasotras y con las otras. Y hay gente haciendo radio, y es como que todo el mundo está haciendo sus propios pequeños proyectos y bandas y música y… ¡es excitante! Y creo que Olympia ahora mismo es más excitante de lo que ha sido nunca.
C: Quizás es algo propio de Olympia. Porque en nuestra ciudad no hay tanta… gente haciendo cosas. Por eso te preguntaba eso.
CJ: ¡Oh! Hmm… bueno. Realmente… solo hacen falta un par de personas para echar la cosa a andar. Me di cuenta yendo de gira y tocando en alguna ciudad (no importa si es una ciudad pequeña o grande). Una cosa que siempre oyes, no importa donde estés, es [pone voz ridícula] “¡Este sitio apesta! ¡Nunca pasa nada aquí! ¡Nadie hace nada nunca!” Y luego puedes volver nueve meses más tarde y hay una cafetería con conciertos cada semana y un puñado de bandas y… montones de cosas pasando. Y es en plan “oh, pensé que esta ciudad apestaba”. “Oh, ya, pero, ya sabes, Joe empezó a hacer esta cosa los miércoles y luego blablabla”. De verdad, solo hacen falta un par de personas para arrancar, y el resto de la gente se alimenta de esa energía. Y ahí es donde… la gente se alimenta de la creatividad de los demás. Se inspiran unos a otros. Y en lugares en los que no está pasando nada una pequeña cosa es monumental. Donde hay muchas cosas sucediendo ya aceptas que vas a hacer mucho incluso antes de hacer nada. Creo que ese es el caso en Olympia, donde los chavales saliendo del instituto ya han grabado unas cuantas cosas y dado conciertos y blablabla… Porque ven tantas cosas sucediendo que aceptan eso como lo normal.
Foto de Winter Teems
C: La siguiente pregunta tiene que ver con lo que hablábamos antes: ¿piensas que la música necesita una industria? Antes de haber discos no había una industria alrededor de la música. ¿Qué piensas que tiene de bueno y de malo?
CJ: Bueno, si que había industria musical antes de los discos. Se vendían instrumentos y partituras. Las partituras eran una gran industria antes de los discos, y las pianolas. La palabra “royalties” viene de la venta de rollos de piano. ¿Sabes, esos pianos que se tocaban solos? Y esa era una gran industria. Y nuestra industria, tal como es hoy, está basada en la industria de los derechos de autor y sus leyes, que vienen de las partituras, rollos de piano y todo eso. Así que… pienso… que la diferencia es que pasamos por un período oscuro, en la era de posguerra, la era del rock and roll, años sesenta, setenta y ochenta, en que la gente paró de hacer música. Y ha llegado ahora al punto en el que todo el mundo la hace. Cuando era un niño nadie hacía música. Nadie que yo conociera. Y ahora todo el mundo, todo el mundo y hasta su tío están en una banda, tocan música, tienen una web con canciones para descargar o escuchar… Eso es excitante. Es una pena que tenga que hacerse de esta manera, que no pueda ser solamente todo el mundo en el piano cantando juntos. Es malo que no sea ya así, porque parece bastante más humano de esa manera. Pero sigue siendo fantástico que la gente se esté expresando con música.
C: ¿Qué piensas de la relación entre ocio y cultura? Quizá hay cierta música… la música clásica a lo mejor, que tiene la connotación de cultura, y luego el pop tiene una connotación más de ocio. ¿Cuál crees que es más deseable para la música? ¿Quizás algo entre los dos extremos?
T: Porque a veces relacionamos la cultura con cosas aburridas, y el ocio con la diversión. A veces parece que cuando te lo estás pasando bien no puedes estar haciendo algo serio. La música necesita esta diversión.
Berto Fojo: Siempre es necesario tener esa obligación de divertirse.
CJ: No. Cuando algo se convierte en una obligación no suena como que sea divertido.
T: A veces si la diversión es la cosa central la música puede ser muy superficial. Solo superficial. Es solo como “bailamos, nos divertimos…” no genera nada más. No genera opiniones o hace a la gente…
C: Pensar.
T: Ser ellos mismos. Es como…
CJ: Bueno, es todo cuestión de perspectiva. Puedes decir “Oh, pero Bach era música popular en aquel momento”. O puedes decir “hay gran arte en… Lady Gaga”. Es solamente como lo mires, ¿sabes? Alguna gente puede pensar que Lady Gaga es muy frívola. Otros pueden leer poesía profunda en sus letras. Así que solamente es donde estás. No creo que haya nada… profundo en esa observación.
T: ¿Qué piensas sobre la gente que toma drogas para divertirse en estas cosas? En los conciertos y la música. ¿Puedes separar las drogas, la diversión y la música…?
CJ: ¿Las drogas?
T: Si, las drogas, el alcohol…
CJ:No creo que tenga nada que ver con la música, es solo cómo es la gente. La gente toma drogas. Lo han hecho varios miles de años. Creo que probablemente lo harán los siguientes miles de años. Beberán alcohol. No creo que tenga nada que ver con la música… Es solo… la manera en que la gente vive sus vidas.