Tulip: beleza, guitarras e ambigüidade

Foto de Lorena González

Estiven no Diario Cultural Zeta falando con Antonio Méndez sobre Tulip e, coma sempre, poño por aquí un enlace ao podcast e, debaixo, a versión en texto do que comentei, algo máis ampla que o que dá tempo a comentar na radio.

Un dos discos galegos que máis me gustou ultimamente é Estrelas no chan, de Tulip. Neste grupo están Óscar Raña e Marta González (que cantan e tocan a guitarra, e que me contestaron unhas preguntas) e tamén Brais Otero e Fiz García (que tamén son membros de Mundo Prestigio). Pero o máis importante, supoño, é que fan unhas cancións de pop que me parecen moi bonitas.

Escribindo o texto entrei un pouco en crise, porque me gusta realmente a música de Tulip pero tiña a sensación de non ter moito que dicir sobre ela, ou mesmo de non dar coas preguntas adecuadas para mandarlles. Eu son unha persoa con bastante verborrea, e da xente que fai crítica ou crónica musical espérase (se é que alguén espera algo a estas alturas) que usemos ben os adxectivos e describamos sensacións de maneira precisa… e neste caso resúltame complicado. Case me daba gana de dicir que as cancións son bonitas e deixalo aí. Despois decidín divagar un pouco sobre que é o que entendemos por beleza: normalmente creo que son cousas harmoniosas, agradables, ordenadas… pero con elementos que fan que non sexan completamente predicibles. Igual con isto vén máis á cabeza unha pintura ou unha paisaxe, e para min Tulip fan algo que encaixa dalgunha forma nesa noción.

Aínda así, ata certo punto entendo que vexo esa beleza tamén polo feito de que Tulip fan pop de guitarras, que ao final seguramente é a música que máis me ten gustado ao longo da vida. Non sei, sen ser o meu grupo favorito, sempre que escoito a Teenage Fanclub penso que o que fan é moi bonito e que llo parecerá case a calquera, porque non é unha beleza desas que precisan dunha sensibilidade particular para percibila (como, eu que sei, The Shaggs). A miña impresión é que Tulip levan xa moito tempo facendo ese tipo de música con proxectos previos como Wild Balbina (no caso de Marta) ou Dois (no caso de Óscar) e isto é outro paso máis nesa liña, se cadra máis estilizado. Quixen preguntarlles se no tempo que levan facendo música (que ao mellor xa suma unha década ou así) cambiara algo para eles a súa maneira de entendela.

Marta: En realidade non cambiou moito. Cos nosos outros grupos a forma na que traballamos era moi parecida, tendo tamén influencias comúns, xa que a música que actualmente nos é referente segue a ser sobre todo o pop independente dos anos 80 e 90, que son os grupos que iamos descubrindo cando comezamos a facer música. Todos estes grupos teñen formacións moi clásicas, compostas por guitarra, baixo e batería, como sucede en Tulip e nas nosas outras bandas. Tamén dalgunha forma, creo que non nos influíu moitísimo o que pasou musicalmente nos últimos anos, así que parece que estamos envellecendo con normalidade.

Xusto nun programa anterior do Diario Cultural Zeta falaramos con Ortiga sobre os cambios na instrumentación que usamos para facer música, e relacionado con iso fálase dos cambios tamén no tipo de formacións que a fan. Esta semana saíu un texto no País arredor da presenza cada vez de máis solistas e menos grupos, e hai pouco lin na revista Mazarelos unha reportaxe na que Marina González Estévez entrevistaba a Verto, Sleepy Spice e Grande Amore, e este último apuntaba unha cousa nesta liña: “Eu noto moito os cambios na escena musical. A xeración anterior a min aínda se xuntaba en grupos de guitarras e iso agora xa non é así, non nacen tantos grupos de guitarra porque require dunha afinidade musical e humana moi grande”. Moita xente que tiña grupos de guitarras hai uns anos deixou de telos, sexa por pasar a proxectos con outra instrumentación ou por traballar en solitario, e creo que parte do que me gusta de Tulip tamén está en ter seguido afondando na súa liña en lugar de cambiar seguindo as tendencias (non quero soar reaccionario: aprender cousas novas e estar ao día sempre me vai parecer ben, pero valoro moito a quen é fiel ás súas paixóns), asi que quixen preguntarlles especificamente a Tulip pola súa relación coa guitarra.

Marta: A nós parécenos bastante divertido tocar a guitarra. A medida que imos mellorando tamén en destrezas ímolo disfrutando cada vez máis. Cremos que é un instrumento no que pode diferenciarse máis facilmente unha expresividade persoal do músico, e con elas hai unha relación como máis directa coa produción do son ao tocar e a verdade é que nos gusta experimentar iso.

Antes falaba tamén da idea de que a beleza ten que ver coa orde pero tamén con que haxa cousas impredicibles, pequenas rupturas, sorpresas, detalles fóra do esperable… No caso de Tulip gústame como combinan e alternan as voces ou as linguas (usan castelán, galego e inglés), pero o máis interesante está en varios puntos nos que as letras encaixan dunha maneira particular nas melodías. Moitas veces creo que tentamos que as palabras entren na música conservando certo aire que teñen cando falamos, pero en varias cancións de Tulip aparecen cos acentos cambiados de sitio, ou estiradas, e iso dálles unha estrañeza que me parece evocadora. Ao mesmo tempo, mesturan frases que poden ser máis de uso común con outras máis poéticas, e como non as vin por escrito hai frases que non entendo moi ben pero que me parecen evocadoras nesa ambigüidade (xa me pasara coas de Dois hai uns anos preparando unha entrevista para a Revista Porno): por exemplo, non sei se en “Deixa esta dor” din “por que imaxinar lonxe de aquí as cinzas dos dous?” ou “as cifras dos dous”, pero non sei se quero sabelo ou prefiro que poda ser calquera das dúas cousas. Pregunteilles que relación buscaban entre a letra e a música.

Óscar: Esta relación redúcese basicamente a que a letra queda supeditada ás pautas que a melodía de voz che marca. E isto pois bueno, ao final condúceche a un xogo, na medida en que ti tes que intentar insertar algo suxerente ou coherente minimamente, sexa palabras, sílabas, frases… pois nos ocos que a liña melódica che indica e che permite. E bueno, pois é un proceso entretido e do que extraes ao final resultados curiosos, cando menos.

A cousa é que ata agora estiven falando máis de forma que de contido, que é do que máis falo normalmente (creo). Non estou acostumado a falar das cuestións máis puramente estéticas e busco as temáticas, ou as que teñen que ver co contexto, porque é máis fácil falar delas e se cadra teñen menos que ver coa percepción de cada quen. Pero de todas formas non quero dar a impresión de que Tulip fan exercicios de estilo ou algo semellante. Creo que o que fan é, como dicía, bonito, porque é formalmente moi estilizado, pero se non houbese nada máis que iso a min polo menos non me interesaría demasiado (de feito Dois é un dos meus grupos galegos favoritos e, dentro da elegancia da súa música, paréceme que ás veces teñen un punto caótico ou apresurado que é parte do que os fai emocionantes). Por iso comentaba algo como o desa estrañeza das letras: as cousas bonitas poden ser simplemente agradables, pero en Tulip hai unha ambigüidade que é particular. Non diría nunca que as súas son cancións alegres, pero tamén me costaría dicir que son tristes. Diría que transmiten unha sensación de intimidade que me fai sentir acompañado, pero esa intimidade tampouco implica que haxa unha mensaxe evidente detrás. Nas letras (nas que están en galego e castelán; as que están en inglés non as din pillado aínda) dáme a sensación de que hai referencias a unha frustración xeracional que nos leva a estar perdidos ou esperando algo que non chega: en “Cilantro” cantan “aínda preciso máis tempo para entender esta espera”, en “Perdida” din “solo sé que noto el tiempo” ou “estar muerto por el día no compensa”, en “Espírito” “a veces percibo que estamos en el error, viviendo como si nada, encogiendo”. Son frases que, segundo se van acumulando, a min fálanme da sensación que fun tendo cada vez máis coa pandemia de que a miña vida ou a da xente que quero está marcada polo traballo mentres o tempo pasa.

Estrelas no chan pódese mercar no Bandcamp de Tulip ou no Bigcartel de Snap! Clap! Club

Á vez, tamén me pareceu que se repetían as referencias a non ser quen de comunicarse facilmente, que non deixan falar ou perden a voz… en “Simpático” din “cada silencio no hay que llenarlo”, en “Espírito” creo que din “el miedo filtró mi voz”, en “Un mundo” din “só che pido un momento, non deixas falar e te distraes no teu mundo”, en “Deixa esta dor” cantan (cun xogo de voces moi… si, bonito) “non son eu quen fala de min, non sei ben quen son aquí”. Outra referencia nesta liña está en “Traes la noche”, onde se di “enmudecemos juntos por lo menos sin quebrarnos hasta que cae la noche”, e tamén, despois de ter escoitado o disco enteiro varias veces tiña unha sensación de que hai nel un aquel de refuxio fronte aos mesmos problemas que formula. Non tiña moi claro por que, pero pode ter que ver co feito de que moitas destas cancións (ou do que entendo que din) introduzan un plural: “só quero tecer un tempo que nos aguante”, “ao final atoparemos o azar”, “no hacemos bien gritando así”, “lo ocurrido está aquí, nos ha vuelto a encontrar”… ao final entre iso e as voces que cantan xuntas aparece para min esa sensación de estar acompañado, de que a través dunha intimidade presentada dunha forma ambigua acaba habendo algo colectivo. Estas cousas véñenme á cabeza agora, pero no seu momento tiven a idea de preguntarlles a Tulip se buscaban que o disco transmitise algunha emoción determinada.

Óscar: Hai moitas alusións no disco que sinalan un pouco nesa dirección que dis. Creo que o malestar xeneracional que padecemos no día a día rematou por filtrarse por todos os recunchos do disco. Dito isto, penso que quizais non quixemos plantexar unha… transmitir unha emoción determinada, senón máis ben suxerir unha serie de ideas e deixar pinceladas soltas no ar que o ouvinte poda interceptar, interpretar e… bueno, construír a súa propia lectura da película.

Chegado este punto, a min xa non me queda moito que dicir pero espero que a miña lectura da película vos teña espertado a curiosidade por escoitar Estrelas no chan e sacar a vosa.

Un tema e un tema #7: Dúbidas e “En el océano” de Aries

Despois de ter esta idea atopei que había un programa do Theme Time Radio Hour de Bob Dylan sobre preguntas que podería ter relación, pero bueno, como isto é bastante autobiográfico tampouco é que se pareza en nada. Desta vez pinchei “Leire Martínez/Paseamos xuntos” de Emilio José, “Qué puedo hacer” de Los Planetas, “¿Y cómo es el?” de José Luis Perales, “What’s Love Got to Do With It” de Tina Turner, “Will You Still Love Me Tomorrow” das Shirelles, “Is That All There Is?” de Peggy Lee, “E agora que?” dos Resentidos, “Navajero” de Vietnam, “Coches abandonados” de Dois e “En el océano” de Aries, que vai enteira ao final do enlace de Soundcloud.

Hoxe quería falar das dúbidas. Estiven un tempo dándolle voltas ao asunto e inventeime a conclusión de que a canción é unha forma na que é máis fácil afirmar cousas rotundamente que facer preguntas, ou que cuestionarse a un mesmo. Pero claro… entráronme dúbidas a min tamén! Porque a verdade é que é unha afirmación arbitraria da que non estou seguro. Porque non tardaron en ocorrérseme algunhas cancións que falan de dúbidas, aínda que case todas eran amorosas.

Dentro do asunto do amor é bastante fácil que un narrador se faga preguntas, e ás veces preguntas retóricas (¿Y quién es el?, How deep is your love?, Why does love got to be so sad?, Will you still love me tomorrow?) E no medio de todo isto din con “Is that all there is?”, que me parece unha pregunta moito máis interesante. Iso é todo?

Na canción, Peggy Lee canta sobre a decepción que lle supoñen as cousas que debían ser fantásticas, excitantes, experiencias únicas. Non só o amor, senón tamén un incendio que converteu a súa casa en cinzas, e tamén a primeira vez que foi ao circo, e tamén, para acabar, a propia idea da morte. E interésanme esas dúbidas que veñen despois da decepción, que veñen despois dunhas expectativas que non se cumpren.

A dúbida existencial que cantaban os Resentidos en “E agora que?” é a que máis escoito ao meu redor, entre amigos ben estudiados con traballos precarios ou emigrados porque parecía a opción menos mala. Ao final, o problema acaba sendo o mesmo para os que fan o que se supón que teñen que facer que para os que non saben moi ben que facer: o tempo pasa e hai unha presión que nos di, ao facernos maiores, que chegado un punto teremos que ternos convertido nalgo. Pero sempre somos algo.

Xusto a semana pasada lía a Sylvia Plath falar do mesmo coa metáfora dunha figueira: “Quería todos e cada un dos figos, pero escoller un significaba perder todos os demais. E mentres sentei aló, incapaz de decidirme, os figos comezaron a apodrecer, volverse negros e caer un por un ao chan diante dos meus pés”. Sexa na vida ou nas cancións, nas películas ou nos libros, paso media vida escoitando xente que fala sobre ese proceso de escoller e construír a súa identidade. Escoito fascinado as mesmas cousas unha e outra vez, pero logo nunca saco unha solución aos problemas: están o agobio e a amargura de ter que renunciar a unhas cousas para conseguir outras, pero tamén a xente que se volve cínica e a que busca algo máis grande ao que pertencer para atopar respostas. Unha relixión, unha tribu urbana, unha escena musical ou unha banda callejera.

O que me pregunto é se algún día isto deixará de interesarme. E, se iso sucede, que é o que vai significar para min. Ao mellor é que madurei e por fin me convertín nun pureta e podo afirmar cousas como se as soubera. Pero por agora sinto unha mezcla de envexa e desprecio pola xente que parece que o ten todo claro, porque é a que logo fixa as expectativas. A xente que dubida sufre, pero ser crítico e facerse preguntas debería ter un premio. Non o de chegar a un sitio, senón o do propio camiño. Así que quería celebrar iso e escoller un tema para quen non teña claro o seu sitio, porque a música ás veces pode ser unha certeza á que agarrarse. Moitas veces penso que o último disco de Aries vai precisamente de buscar eses puntos de apoio en cousas como as cancións ou a natureza. E precisamente nun tema que se chama “En el océano” atopei a dúbida máis inesgotable de todas: “Ha cambiado todo o he cambiado yo?”.

Entrevista a Dois

Esta entrevista fíxose o 8 de febreiro de 2015 e publicouse no número 4 da Revista Porno. Agora que Dois sacaron o seu primeiro LP “Está bien” parecíame un momento bonito para recuperala. Lembro que tiña (ou tiñamos) unhas expectativas diferentes sobre o que ía ser a entrevista, porque viña de escoitar o seu EP e identificarme moitísimo e sobreinterpretalo falando con María, Teo e Xacobe. Tamén dá a impresión de que Dois tiñan unhas expectativas distintas sobre o que ía pasar. Iso nótase cando falamos de “Coches abandonados”, por exemplo e tento tratar o tema dos mitos, que ao mellor é fliparme en plan Greil Marcus. O da sobreinterpretación ten un perigo se caes na pedantería (a min pásame) pero ao mesmo tempo creo que o feito de que falaramos de ideas ou sensacións que a eles puideran chocarlles indica que a súa música é moi rica.

Con: Cibrán, Teo, María, Xacobe, Santi Zubizarreta, Julia Huete e Dois, claro.

Collages de Lúa Piznik

Pódese falar de Dois en termos musicais. Son un grupo de pop perfecto, deses nos que cada parte pode molar por separado pero logo conxuntamente o efecto se multiplica. As liñas de baixo, como podía pasar coas dos Smiths ou incluso as de Hüsker Dü, fan a canción sólida pero tamén debuxan cousas novas pola súa conta. As baterías teñen un aquel dramático como as percusións de Phil Spector. Simples pero memorables por detalles atípicos, e supoño que “Mayumas” é o mellor exemplo: é unha batería para un baile dunha comunidade que se sinte feliz por sentirse igual de triste. As voces e as guitarras son o esqueleto sobre o que o resto se apoia, e son o aspecto máis emocional. Pódese falar de Dois en termos emocionais. A min fanme feliz, escoitalos faime sentir que as cousas teñen sentido dalgunha maneira e que pertenzo a algo. De feito fanme tan feliz que pensar en música e letras me supón un esforzo grande. Pódese falar de Dois en termos líricos, porque cun só EP de 5 temas xa parecen ter construido un universo propio (tamén axuda a estética). Esta entrevista probablemente fracasa en calquera deses aspectos. Cargamos demasiado as tintas nas letras, fixémola un domingo de resaca (o día anterior tocaran Dois e Anti S. presentando a exposición de Julia Huete e Óscar Raña en El Pueblo) e en vez de crear un aspecto íntimo eramos nove ou dez persoas alí. Deu lugar a unha hora e media de conversa na que Dois só era un dos temas e logo completámolas con algunhas preguntas por mail que lle dan a isto un toque frankensteiniano. É unha entrevista estraña pero esperemos que fermosa á súa maneira.

Cibrán: Estivemos escoitando María e eu o voso EP e estabamos falando das letras e non entendíamos o que decían, e a veces entendíamos cousas ao contrario un do outro. Non sabiamos se dicía “estás cansada de ser tú” ou “estás cansada de no ser tú”. Entón, que pensades diso? Preocúpavos que poida non entenderse o que dicides? En abstracto e en concreto.

Pulpo: Eu creo que non era intencionado, pero é un resultado que ten a súa gracia. Paréceme interesante que se poida xerar esa ambigüidade en base á forma en que as letras están como medio camufladas. Que haxa lugar a distintas interpretacións está guai.

Hipi (con H para distinguir de Jose): De feito a veces nin nós entendemos as letras.

Jose: Si, porque algunhas letras están feitas aí no último momento.

P: Eh, bueno, bueno! Hai algunhas que non!

J: E algunhas que si. (risas)

C: E que opinades das letras de Dois?

J: Eu tampouco lle dou moita importancia ás letras. Cando non quere dicir algo explícitamente, claro, non lle intento buscar… Son máis de escoitar melodías e tal. O que si que a veces si que me fixo no ritmo e cousas así, ou determinado vocabulario ás veces pois non me convence e outro si… En canto ao significado a verdade é que me dá igual, porque supoño que o que quererá dicir el non ten nada que ver… Bueno, salvo nalgunhas letras, por exemplo en “Romilar”…

P: En “Romilar”?? (risas)

J: A canción que é “No más”, que si que está bastante claro o significado. Cando non o collo ben pois dame igual.

H: O tema é que igual nos fixamos máis na musicalidade das letras, pero ao final así de refilón están de puta madre.

P: Gracias, Hipi.

C: Refírome porque aínda que as faga el, ao final tamén é parte do discurso do grupo.

J: Si, pero como tampouco é un discurso que te condicione como grupo, ou que nos comprometa…

C: En que sentido?

J: Pois que non di nada que…

P: Non nos posiciona como grupo que trata determinadas temáticas nas súas letras…

Teo: Hombre, yo creo que si. Me parece que va de la mano la melodía que tiene la voz con el tipo de letra que puedes hacer, con lo que escribes. Para mi todo encaja bien y por eso me gusta.

J: Pero o significado en si… non nos condiciona aos demais como grupo.

T: Yo creo que refuerza la intención pop que puede tener.

J: A nivel musical si, pero a nivel de mensaxe non, penso eu.

C: Home, co de comprometido te refires a que non é… explícito? No casete veñen as letras pero eu non puiden lelas, e Teo viu o cuestionario pero dixo que lle gustaban máis as preguntas se non as entendía.

T: Yo lo escuché con las letras delante y me lo mandó para que se lo corrigiera pero no se lo quise corregir porque me moló el hecho de que se equivocara. A mi eso me parece super interesante. Yo escucho grupos en inglés y no sé inglés, entonces muchas veces entiendo cosas diferentes y me parece super sugerente.

C: Ao que me refiro é que incluso lendoas seguen sendo ambiguas. E iso é ao que te refires ti co de que non vos compromete, porque non teñen unha interpretación clara tampouco.

P: Si, e algunhas son abstractas…

J: É que non podo dicir “non estou de acordo co que estás dicindo nesta letra” porque tampouco sei o que quere dicir realmente.

C: E estar de acordo é tamén raro… Se dentro dun grupo hai un letrista que fai unha letra boa pero coa que ti non estás de acordo… Iso depende das dinámicas dos grupos.

J: É que neste caso é un proceso moi personal o das letras, así que tampouco hai esa discusión.

P: É que é tamén relativo. Porque para algúns temas da maqueta tamén é certo que non tiñan letra ata o día anterior á gravación. E recoñezo que ao mellor fixen un pouco precipitadamente as letras e non sei, pode notarse tamén.

J: É que tamén é o que dis ti, que non é algo que che guste demasiado. Eu como batería non quero dificultar máis ese proceso.

P: Me rallo bastante a veces, tío. Trato de non buscar un fondo demasiado claro, ou complexo, porque non me interesa que soe a algo que non é realmente a canción.

C: Pero ti á hora de facer as letras, pensas en algo ou prefires traballar coas frases por separado…

P: Con esas que contaba antes, que fixen un pouco ás presas e correndo para a gravación, si que recoñezo que funcionan máis como frases soltas que non están conectadas tampouco dun xeito calculado. Pero hai outras que si que xiran en torno a unha temática máis concreta e si que hai relación entre as partes, entre as frases… é unha progresión, digamos. Das primeiras frases ás últimas, vamos, hai un orde e unha lóxica.

Infantil e xuvenil

C: Eu falaba con María (e ela non estaba de acordo) e dicíalle “a min esto é que me sona a generacional”, que é un termo que usamos moito nós para falar de grupos moitas veces. E tampouco tiña moi claro por que me tiña ese rollo, pero vós que entendedes por música xeneracional? Non sei se falei desto pola noite con algún de vós.

Xacobe: Si, onte estabas falando deso.

María: Ai, dios, que pesao. Que plomo, chico.

J: Supoño que queres dicir que está moi marcado polo momento que vivimos agora…

C: Si, non sei. É que hai cousas que me sonan xeneracionales pero non da miña xeración, sabes? Entón é distinto.

X: Supoño que é diferente a percepción do xeracional dende o punto de vista de quen recibe e de quen crea.

C: Claro. Eu ademais penso que só me poden parecer xeneracionales grupos de pop. Non me pode parecer xeneracional un grupo de metal. Non sei por que. Pero para min é un sonido que ten que ver con iso. Eu escoitaba o voso disco e facíame pensar en adolescencia, pero non sei exactamente por que.

X: Pero por que adolescencia?

C: Iso tamén o tiña nas preguntas. É porque …

P: O compoñente adolescente no que falas eu creo que si que ten que ver coas guitarras, que son riffs bastante sinxelos.

C: A min sonábame a disco para escoitar na miña habitación, tirado na cama e con moitos pósters.

P: Si, joder, é que de feito algunhas das letras si que se aproximan a unha temática así adolescente. Algunhas melodías teñen tamén un toque moi infantil, inocente.

J: Incluso as letras tamén.

C: Tamén un tono romántico… Vós que pensades da adolescencia?

Santi: Una tortura. Horrible. Yo no volvería.

J: Eu non son nada nostálxico coa adolescencia. Igual coa infancia.

S: Eso peor, yo no volvería ni de coña.

J: Eu á infancia si. Era feliz. Pero na adolescencia era xa como que todo era magnificado. Os problemas…

C: Refírome a iso, a que na adolescencia parece que todo é máis… “BUA!”, que te flipas máis con todo.

J: Tamén para mal.

C: Claro, pero parece que as cousas son máis importantes. É como o que din de que as cousas que descubres sendo adolescente che marcan moito máis.

J: Si, si, pero tanto para ben como para mal.

C: Pois a min Dois sóname a eso, a ese tipo de trascendencia.

P: Si. (risas)

H: Home, eu a verdade nunca pensara relacionar a Dois con adolescencia. É a primeira vez… pero bueno, si que ten un punto. Polo que dicía antes, pola inocencia igual. Que sona así a algo bastante… eu sempre lle insisto a Pulpo que busque a espontaneidade, porque compositivamente é cando fai mellores cousas, para o meu gusto.

P: Si, se ao final é todo espontaneidade porque case todo sae no momento, salvo pinceladas así máis específicas.

C: Aínda así, das que tedes gravadas por exemplo “Odiar deprisa” si que ten bastantes partes.

P: Si, “Odiar deprisa” si que é a máis longa e a máis enrevesada.

C: Pero bueno, tamén sona espontánea e fluída.

P: Ese tema a verdade é que foi o resultado de unir distintas partes, riffs de guitarra que tiña soltos, compostos de tempo atrás… e que xuntei e que, casualmente, funcionaron. Foi un proceso distinto, porque o resto dende un principio había unha estrutura máis ou menos marcada sobre a que logo traballamos. E de feito a parte de guitarra do final é de Jose.

En público, en privado

H: El concierto de ayer se os hizo largo?

J: Trece temas para ser o segundo concerto non está mal.

C: E que depende tamén moito do tipo de grupo e do tipo de música. A min ao mellor un grupo de hardcore se toca media hora paréceme ben. Un concerto de hardcore de hora e media sería… tamén fisicamente che esixe máis. De feito ao mellor de público en certos concertos non sei exactamente que se espera de min como público. Cando hai pogo xa sei o que se espera, pero senon…

T: Eu non sei se estabades falando de eso. Vós como grupo que esperades do público? No concerto de onte, por exemplo. Bueno, non había moito público, pero por exemplo onte estaba aí sentado e vendo dende fóra, como se estivera fóra do local. E estaba véndovos tocando unha música que me mola moito, e xente pasándoo ben pero…

P: Un pouco parada.

T: Si, pero refírome, que podes… que esperades coa música que facedes? É o que di el, non sabería como responder a esa música como público, se non é nun ambiente no que esteamos cen persoas que somos todos colegas con ese rollo… xeneracional… de identificarte co resto da xente e estar feliz dalgunha maneira. Ou polo menos cómodo.

S: Porque no había mucha gente. Cuando no hay mucha gente la peña se corta más. Si hubiese más peña empiezas a bailar más…

C: Pero tampouco é música especialmente para bailar. Bueno, para bailar generacional, como os que bailaban Yo La Tengo nos Simpsons.

T: Aqui yo creo que por ejemplo si tocarais en ¡Pelea! Sería diferente.

P: Un ambiente distinto, máis festivo, de xente que se reúne e vén para os concertos. Realmente onte o concerto era… funcionaba tamén como un compoñente da exposición. Era máis un complemento, creo. Eu se a xente escoita os temas na casa e disfruta cos temas espero que en directo os disfrute da mesma maneira. Porque creo que hai unha relación moi directa entre o directo e a gravación. Creo que reflicte con bastante fidelidade o son, e penso que debe ser unha experiencia moi parecida a de porse o casete con escoitar.

C: Pero nunca pode ser parecido, porque escoitar un disco é unha cousa íntima (ou normalmente o é) e un directo é unha cousa colectiva.

S: Yo creo que el rollo fue que si hubiese más peña la gente estaría bailando.

P: Si, que non había un ambiente… de festa e tal.

S: No es para hacer pogo su música, pero es para estar bailando y de risas. Como Julia (risas).

P: Si, ou con máis alcohol enriba estaría a xente máis eléctrica…

T: No nos referimos tanto a un grupo de puramente hardcore como a muchos grupos que hay. Yo que sé, por ejemplo lo que pasaba con Fantasmage. Tocaban la de “Huesos”, que es muy pop, y la gente se movía. Hacían pogo pero de otra forma.

P: Si, era un bailoteo feliz.

T: Yo creo que podría llegar a pasar eso con vuestro rollo.

P: Home, conseguir unha resposta así por parte do público sería ideal. Nos concertos de Fantasmage había moi bo ambiente…

J: Si, pero eu tamén me lembro dos primeiros concertos, nos que a xente non entendía aínda o concerto.

P: A verdade é que tamén me costa soltarme, interactuar co público…

T: A mi eso no me parece necesario.

P: Pero si que incluso mirar para o público me costa. Creo que o vichedes onte, miraba máis o mástil da guitarra.

C: Claro, tes que facer de frontman, non? Pero tamén é o rollo. Cando hai alguén que o fai guai pode aportar moito ao grupo, ao discurso. Pero senón…

P: Tamén é o movemento, que parece que estou como un maniquí aí tocando, e rállome con iso.

C: Pensades en que podedes aportar á vosa música a nivel de posta en escena? Credes que tedes que ter un determinado comportamento sobre o escenario ou que simplemente tedes que ser “naturais”, “vós mesmos”? Fóra das propias limitacións que poidades ter por timidez nese sentido, que credes que sería o ideal?

P: Creo que é un erro forzar calquer tipo de pose ou actitude en directo. Non é a nosa intención nen moito menos, mais tamén é certo que precisamos dun pouco máis de soltura e experiencia no escenario (e eu en particular no dominio da guitarra) para afrontar os directos dun xeito máis despreocupado e totalmente natural.

T: Yo creo que eso también tiene mucho que ver con el ambiente. Hay conciertos en los que estoy en el suelo o dando con la guitarra a la gente y en otros estoy parado. Pero es que en el otro hay tres personas y están cantándoles a la cara y no te hacen caso, y eso es horrible.

P: Igualmente nos concertos de Monstruo tamén me ten pasado que me veño máis arriba, se vexo meterse dentro ao público.

T: Ahí está. A mi me tiene pasado aquí mismo, un día, tocando con Cuello, de estar arrodillado delante de una persona, agarrándolo y gritándole, y estar así con cara de palo. Es como “tío, ¿no te das cuenta de que estoy… sudando muchísimo, despellejándome para ti? Solo lo hago para ti, tío extraño.” (Risas). Eso ten que ver co ambiente, porque había 20 persoas pero a dez non lles interesaba unha merda.

J: Eu creo que é difícil que saian cousas espontáneamente cando hai un ambiente frío. Ao final contáxiase.

C: É que é moi complicado porque incluso os mellores grupos non son capaces de xenerar ese ambiente.

T: Aquí en Ourense concertos que montemos con estas expectativas de que veña o público e veña coa idea de ambiente de concerto pasou moi poucas veces. Pasou con Unicornibot, con Guerrera, con estes grupos… porque hai xente aquí cerca á que lle mola. Pero trouxemos moitos grupos e moitos vese que non teñen ese tirón máis aló de… que ao mellor noutro sitio como o Liceo si que o teñen.

C: Por exemplo cando tocaron Cuello aquí a min moloume pero foi un concerto bastante triste.

T: Joder, eu toquei con eles o día anterior no Liceo e era moi diferente o rollo.

P: Que si que é certo que nese sentido por exemplo Fantasmage cumplía co modelo de grupo capaz de abarcar públicos moi diversos.

T: Si, pero se viñeran aquí a Ourense non sei ata que punto terían tirón.

J: Tamén no Liceo con 30 persoas parece que está cheo, rodéante… así en salas grandes cando hai moita xente nótase moitísimo máis.

C: Tamén sobre o rollo que estabades falando antes de Fantasmage de coñecer os temas, e tamén como dicides que o que facedes é fiel ao disco…

P: Dixírese moito mellor escoitando os temas primeiro e tendo un pouco asimilado ao grupo antes do directo.

C: Pero ás veces é molesto no sentido de que a xente, precisamente cos discos, xenera unhas expectativas que logo a ti como músico ao mellor non che interesa cumplir. É o que falabamos onte de Bob Dylan, que se pasa todo polo forro e logo a xente di “es que no se que canción está tocando”. Porque toca cancións descoñecidas ou porque as retorce.

P: Nese sentido é o que digo antes, que me parece que hai unha fidelidade bastante… patente entre o directo e o disco. Non hai case produción no EP, as guitarras son como as que toco, as voces son os mesmos efectos.

C: Non tedes intención de facer algo distinto coas cancións no directo?

P: Non…

J: Non hai moito marxe.

C: Aquí enfoquei mal o que vos estaba preguntando, porque é certo que gravastes dunha maneira fiel e eu estaba facéndovos a pregunta pensando se iades cambiar os temas no directo, cando son como son. A pregunta non é exactamente unha pregunta sobre Dois, senon unha pregunta que me interesa que contestedes por ver cal é a vosa opinión. Eu penso moitas veces que hai demasiada relación entre o directo e as gravacións, gústame máis que sexan diferentes porque creo que as posibilidades que dá un medio e que dá outro son distintas. Como falar de cine e falar de teatro ou algo así. Pode dárseche ben unha cousa e non a outra. Claro que logo hai algúns discursos que se queixan de que os directos sexan distintos ás gravacións por un tema de autenticidade (se non sonan parecido é como se o outro fose unha mentira), e, pola outra parte, os grupos que están a un nivel arredor do noso non soen contar con medios para experimentar nun estudio, porque case todo se grava en dous ou tres días. Entón, en abstracto, que opinades da relación entre o directo e as gravacións? Como enfocastes vós a vosa? Tedes pensado cambiar algo de proceso cando volvades gravar? Experimentaríades se tivesedes medios?

P: De momento non temos maior ambición que a de tocar os temas ó mellor posible sen fuxir das estructuras ou do son da maqueta. Perseguimos un formato de directo fresco e conciso, lonxe de complicarnos a vida. Xogar coas cancións e alteralas durante o concerto está moi ben, pero é algo que de momento non nos atrae. De cara a unha próxima gravación, e en caso de tratarse dalgo máis longo, sí que me gustaría gravar dun xeito un pouco máis aberto, añadindo pequenos detalles a nivel de colaboracións rítmicas ou vocais, aínda que logo non se plasmen no directo.

Foto de sandra mg

Coches abandonados

C: Cando estiven na túa casa vin que tiñas un cómic que se chamaba “Coches abandonados” como a canción. E collímolo na biblioteca e estivemos lendo para investigar.

P: Ese é o tema collage realmente. O que falaba antes de que é resultado dunha mestura de distintas partes. É que en canto á letra é o mesmo, un pouco en realidade. Compuxen a letra o día antes da gravación.

H: A de “Coches”?

P: ¡Ah, hostia! Estaba hablando de “Odiar deprisa”. “Coches” es quizás una de las letras más… pfff. Más sólidas y tal. (risas) É que crin que estabamos falando de “Odiar deprisa”. É que non estamos familiarizados cos nomes das cancións todavía. Sempre os chamamos dun xeito nun contexto íntimo e logo cando hai que cambiarllo…

C: Claro, hai que poñerlles o nome “guai”. O de “Odiar deprisa” ten atractivo porque son cousas que non asocias. Odiar é unha cousa da que non che preocupa a velocidade. E o de “Coches abandonados”? Porque logo mirando o libro estaba pensando que ao mellor tiña algunha relación, rollo “ao mellor aquí atopo a clave…”

P: Non, a ver…

C: No cómic fálase bastante de música e relacionaa moito coa idea do mito, no sentido americano.

P: Non van por aí os tiros. Si que fixen eu o nome do comic para a canción pero porque me gustaba e me suxería outras cousas á parte da relación que garda o contido coas historias do cómic.

H: Vamos, que te dio una pista falsa (risas).

C: Despois o que pasa é que claro, coa interpretación que estaba facendo do disco si que me parecía interesante falar da idea dos mitos. Volvendo quizais ao do xeracional, que ti falabas de que poida ter relación coa época, non sei como vedes o da relación coa época na música que facedes. O do mito pensabao no sentido do problema cos grandes relatos, incluso as ideoloxías… é algo que a nivel xeracional noto que é algo que boto en falta. Somos quizais unha xeración descreída e falta de grandes expectativas. Como tamén nas letras hai algunhas frases que me parece que fan referencias a ideas de colectivo, o rollo de falar en plural… nesa dis “somos gente peligrosa, somos gente inconveniente”.

P: Hai ese poso de desencanto ás veces nalgunhas letras.

C: Tamén da adolescencia, en relación igual como di el á perda da inocencia. Eu cando era adolescente cría en máis cousas que agora.

P: Si, si, a ver… Por exemplo en “Coches abandonados” a letra é certo que xira en torno a ese tipo de ideas. Fala dunha persoa que trata de desvincularse duns hábitos determinados, dun colectivo ou grupo de persoas determinadas… E quizais “Coches abandonados” é un termo asociado a ese tipo de persoas eso, desencantadas, perigosas consigo mesmas. Faltas de…

J: La droga.

C: Faltas de la droga?

S: De cariño, faltas de cariño.

P: Si, faltas de cariño.

J: Eu penso que este tipo de música con cuarenta anos non a fas. Está claro.

C: Si, quizais se vería como fóra de lugar. Entón Dois non queredes continuar ata os cuarenta?

P: Non sei, en canto a pop si que me podería ver facendo algo parecido con cuarenta anos. Quizais cun traballo maior de estruturas ou de guitarra…

J: Pero si que se tende a facer máis arreglos… non sei.

C: Cando te fas maior?

P: A saber. Tamén é certo que parte destes riffs, parte da elaboración ten que ver co meu nivel como músico.

T: Non estamos falando tanto de riffs como da narrativa das letras.

C: Bueno, a ver, é que eu non quero facerche tampouco as preguntas en canto ás letras. Aínda que as letras as fixeras ti, é máis como a idea global do grupo. Tamén porque as letras non entendo o que din. A min é o que me inspira e por iso vos fago as preguntas aos tres.

J: É que non creo que haxa algo intencionado nas letras.

C: É que claro que hai moitas interpretacións. Esta é a miña e simplemente me apetece que faledes deses temas. Evidentemente as interpretacións que poidamos dar nós a cada grupo van ser a nosas solamente e eu creo que podes estar dacordo ou non.

T: Por ejemplo, él (Jose) dice que las letras no le importan y le da importancia a la melodía. Pero veo que tú te preocupas de las letras…

P: Inevitablemente si que me preocupo, claro.

T: Yo lo que veo es que muchísimos grupos de hoy en día no se preocupan una mierda de las letras. No es que sea lo vital para la canción, sino que simplemente se preocupen de narrar algo. Es lo que decía Cibrán, hoy estamos muy anulados en el momento de narrar algo de relevancia para nuestra vida. Aunque sea simplemente nuestros propios pensamientos o sentimientos. Muchos grupos no los sacan afuera, no los vuelcan aunque sea metafóricamente.

C: Claro, quizais por eso falaba de trascendencia, porque a min Dois sónanme a que as cancións son importantes. E por iso tamén o de xeneracional. Porque ten que ver con ese tono de estar comprometido co que estás dicindo. E en moitos grupos de agora non noto ese compromiso a nivel de narración ou a nivel de contido. Me parece guai tamén o rollo de “bueno, estamos haciendo música” pero creo que vós me ofrecedes algo máis.

P: …guai… (risas)

T: ¿Queríais las típicas preguntas? (Risas) ¿Por que os llamáis Dois? ¿Que estilos os influenciaron?

P: (Risas) Non, está ben. O que pasa é que non sei que responder.

J: O tema das letras é algo que igual vós si que pensades máis e nós non tanto.

P: A ver, vou falar por min que son o que fago as letras. O que dicía antes. Hai dous tipos de letras, unhas que están traballadas, que xiran en torno a unha temática… e outras que se fan un pouco para saír do paso en determinados contextos tipo gravación. E joder, as que si que están máis traballadas si que é certo que hai un tempo adicado conscientemente á letra para desarrollar unha linguaxe que transmita un tipo de ideas preconcebidas. E si que hai unha intención. Nun principio non lle dou importancia porque fago as melodías de voz e estou cantándoas nun idioma inventado durante unha chea de ensaios. Pero si que chegado o punto de ter que compor e con tempo por diante vólcome bastante nese asunto. Eso cando hai tempo e podo volcarme nelas, noutras veces tiro máis doutro tipo de construcción menos traballadas e máis aleatorias.

T: Por ejemplo lo que decías en la que te equivocaste antes, “Odiar deprisa”. Decías que la haces conectando frases, yo hago eso mucho también. Por ejemplo escucho las noticias y me mola una frase que dicen… La meto. Se me ocurre otra tontería y la meto. Escucho grupos en inglés y entiendo otra cosa, y la meto porque la puedes robar, no la hicieron ellos. Lo meto y al mezclar frases y hacer cut-up encuentras en eso una temática que se te escapa. Lo que si que soy incapaz de hacer es “voy a hablar de esto”.

P: Eso tiene un factor de aleatoriedad que está muy bien, y al mismo tiempo te puede salir mal.

T: Y lo que decíais antes de que con cuarenta años no hareis lo mismo pues a lo mejor con cuarenta años lo que haces es tender a una excentricidad total de experimentar muchísimo para llegar a esos significados o volverte muy narrativo. Yo creo que lo veo mucho en muchos artistas mayores, que derivan hacia eso. Cuando eres joven haces las cosas más por inexperiencia, por “tengo que decir algo ya”.

P: Eso es muy relativo.

C: Tamén hai xente que fai o mismo. Hai xente que ao mellor chega un punto no que encontra o que quere facer e faino ata que morre.

Foto de David Tombilla

E a música?

C: Bueno, xa, non? Queredes dicir algo máis?

P: Si tenía algo importante que decir, me acordaré más tarde.

J: Al final hablamos de las letras pero de la música…

C: Si, bueno, vamos falar de música un pouco, non? Levamos unha hora e media. Batimos o noso récord. É que agora xa é como tarde para empezar a falar de música. Eu creo que si que falamos un pouco.

J: Si, a nivel xeral.

C: É que é moi difícil falar de música.

T: É o que decía Kiko Amat, de que moitas entrevistas eran rollo “se grabó en tal sitio con no se qué…”

J: Pero bueno, non me refería a eso.

C: O importante son as emocións que xenera o rollo. A min pódeme molar moito unha liña de baixo… e de feito mólame pero nunca sei que dicir diso. Aparte de que me mola ou non me mola.

J: Bueno, as reseñas así de Puma Pumku que fixeches…

C: Si, bueno… Ao mellor metíame máis no rollo musical pero tamén porque Puma Pumku o interés que me ten é ese, non me provoca moita emoción pero si que me gusta estéticamente… Eu que sei. Hai grupos que che transmiten máis e non sabes por que. O rollo das letras para min conta, pero é xeral, o tono. No momento en que preparei a entrevista si que estaba pensando que me resultaría fácil escribir algo sobre vós falando de música, pero me resultaría complicado facervos preguntas ao respecto. Estivemos moito falando de pop pero non vos preguntei cal é a idea que tedes vós do que é o pop, ou o que o define.

P: Supoño que a esencia pop do grupo reside na forma en que nacen os temas, partindo duns esquemas de relación guitarra/voz moi sinxelos nos que a improvisación cumple un importante papel. Tamén na forma en que se traballan; na intención de non retocar ou enrevesar demasiado os temas e buscar uns resultados frescos e pegadizos. Isto non quere decir que as cancións non se perfilen ou non se revisen o suficiente. Hai casos nos que é necesario replantexar partes ou deterse en pequenos detalles, e non sempre nos libramos delas fácilmente. Temos chegado a atascarnos con temas que de entrada semellan moi resultóns e directos, mais que por algún motivo non rematan de desenvolverse adecuadamente e apartámolos temporalmente.

C: É a melodía de voz entón o elemento central?

P: Hombre, puede que sea un poco el núcleo de la cuestión. Es además lo primero. Tocando con una guitarra es el rollo de una línea de voz y a partir de ahí ya se suman el resto de instrumentos, arreglos, estructura… Y al final como es lo que más resalta de los temas…

H: Bueno, para nosotros es lo que guía los temas, la voz como elemento. No hacemos temas de parte con riffs y tal.

P: De hecho, hay voz en casi todas las partes, no hay casi guitarras solas o algún punteo por ahí que me sale fatal…

C: Si, é curioso.

P: Y de hecho todos los temas empiezan ya con la parte de voz. No hay introducción en ningún tema. Quizá suena el riff primero pero la voz se suma al momento. No hay un riff solo, desnudo, en una relación con la melodía. Al final lo que más destaca es la melodía y es el componente principal de los temas. Y por lo general también son pegadizas y eso le da un punto.

C: Por que o pop soe ser música vocal? Eu creo que ten que ver con que humaniza o tema, facilita a posibilidade de identificarse e dálle algo concreto ao que é abstracto.

P: As melodías de voz no pop son sempre importantes. Son un compoñente identitario necesario deste como estilo, supoño. E cando as líneas de guitarra son repetitivas e sinxelas, a voz, xunto coa letra, cobran unha importancia maior. Sobre todo na forma en que estas se articulan coa parte instrumental. Ás veces unha melodía vocal resultona aislada do seu compoñente instrumental non funciona en absoluto ou unha letra non funciona do mesmo xeito se non se adapta á melodía de forma fluida.

C: Que opinades da música instrumental?

H: Que si no tiene gracia es una chapa.

P: A mi me gusta música instrumental también. Es otro tipo de música y se escucha de otra manera.

C: Si, é unha chorrada. Como se fose un xénero a música experimental.

H: Claro, meter en el mismo saco a los Shadows y Brian Eno…