ELBA: “Escribir música significa expresar algo de min que non podo expresar doutro xeito”

Na última colaboración que fixen no Diario Cultural Zeta falei con Lucía Junquera sobre ELBA, que tamén me contestou unhas preguntas. Miña irmá tamén se chama Elba e fáiseme moi raro poñer tantas veces o nome sen estar falando dela, así que mando un saúdo a Elba Tenreiro nesta introdución. Pódese escoitar o podcast neste vínculo e pódese ler unha versión en texto con algo máis de información aquí debaixo.

Sempre o paso un pouco mal cando vou á radio porque as colaboracións son moi breves e normalmente teño que conformarme con poñer cachiños de vinte ou trinta segundos dalgunha canción e esperar a que quen estea escoitando se faga unha idea. Pero desta volta fixen o guión un pouco distinto para que puidese escoitarse polo menos unha volta enteira de “Todo guay”, a última canción que sacou ELBA, e fixar a atención na letra para entender ben o tema.

Se cadra de primeiras chaman máis a atención as melodías e os arranxos, porque me parece unha canción pop estupenda, que te arrastra segundo vai entrando cada cambio, como cando aparece a caixa da batería ou os punteos de guitarra. É o terceiro tema que saca ELBA, que publica a súa música con La Melona, é o primeiro que saca en castelán e paréceme emocionante como combina, entre a letra e a música, certa euforia e certa vulnerabilidade: constrúese arredor dese “todo guay” que se di un pouco por defecto e que evita entrar na realidade de como nos sentimos. Pero en lugar de quedar nesa falsa tranquilidade, ELBA expón na letra tamén o efecto que provoca un antidepresivo como a sertralina, mencionado directamente polo nome. Pareceume curioso que o cambio do inglés ao castelán fose ligado a unha canción na que ELBA se expón especialmente, así que quixen preguntarlle por que fixera ese cambio e que supuña para ela utilizar cada lingua.

ELBA: Pois empecei en inglés en parte polas influencias musicais que tiña, pero principalmente porque para min escribir música significa expresar algo de min que non podo expresar doutro xeito e eu son unha persoa bastante introvertida e reservada, e sentía que dalgunha forma cantando en inglés como que agochaba un pouco partes dos meus sentimentos de cara ao público, que non ían ser tan gráficos como o serían en castelán. Si que é verdade que ao principio escoitábame un pouco rara cantando en castelán. Ao mellor de colocación da voz hai algunha pequena diferenza, tamén en inglés as consoantes son como máis suaves… pero polo xeral como que a diferenza máis grande dun idioma a outro é que evidentemente exprésome mellor en castelán e ten máis xogo.

No musical, creo que os temas de ELBA teñen bastante variedade, pero ao final creo que tamén ten que ver con que a música pop, dentro de xogar coa repetición e a familiaridade, ten moitos recursos rítmicos, melódicos e de texturas sonoras diferentes. Na portada de “Todo guay” aparecen David Bowie e T. Rex, e pode haber algo de Bowie nas melodías ou mesmo no fraseo, pero a min véñenme á cabeza tamén os Cranberries (sobre todo “Dreams“) ou incluso Mecano (igual só “Los amantes“) nalgún punto do tema. Cando vin a Elba en concerto tamén pensei en Kate Bush, por exemplo… véñenme á cabeza, entón, artistas moi populares pero con moita inventiva, moita capacidade vocal e, en moitos casos, tamén un xogo con instrumentos electrónicos. En calquera caso, ao pararme a ler as letras si que me deu a sensación de que non eran tan dispares, e que nos temas en inglés podía haber temáticas similares pero máis escondidas en metáforas.

ELBA: Si que coinciden en temáticas, si que cun ton máis escuro tamén pola estética (que a min ese tipo de estética é algo que me agrada, independemente de que fale de algo superalegre ou non), e en parte tamén o uso constante de metáforas era unha vía para o que dixen antes de tentar agochar un pouco os meus sentimentos, de non sentirme ao mellor tan exposta… Con este cambio si que me expoño máis, tamén porque agora me atrevo máis a falar abertamente da saúde mental, e creo que expoñelo é tamén unha forma de que a xente se sinta identificada, e de que deixe de ser un tema tabú (aínda que cada vez menos).

Si que é certo que cada vez hai menos tabú arredor das cuestións de saúde mental e iso queda reflexado nas cancións. Das que escoitei ultimamente viñéronme á cabeza, ademais desta de ELBA, o disco de Berto (algunhas cousas xa estaban no de Verto tamén) ou a mención ao Lexatin de Soleá Morente en “No puedo dormir“. Aínda que non é algo exclusivo, a saúde mental (e en particular a ansiedade) pode ter algo de xeracional, e pode haber unha certa vontade de transparencia común a moitos proxectos artísticos… o caso de ELBA paréceme particular porque semella moi persoal pero ao mesmo tempo sinto que hai un xogo estético que a afasta do máis “confesional”, do máis baseado no relato do cotián. Quixen preguntarlle, arredor diso, se buscaba unha identificación entre a ELBA artista e a Elba persoa.

ELBA: Para min a miña música sempre vai estar en primeira persoa, porque é algo que me nace e sempre vai ligado a experiencias propias. Por exemplo, á hora de buscar un nome artístico estiven bastante rallada porque non se me ocorría nada que me identificara totalmente e chegou un punto que dixen “jobá, e por que non uso o meu propio nome, que non me pode identificar máis?”. É que realmente non hai tantas Elbas. E non hai unha gran diferenza entre Elba persoa e Elba ““artista””. Todo o que mostro coa música e coa estética é real; a única diferenza que podería haber é que Elba persoa é moitas máis cousas, que tamén escolles un pouco o que queres que os demais (sobre todo a xente que non coñeces) vexan de ti, no sentido de que eu son moi privada coa miña vida persoal, e polo menos en redes sociais como que non me sae mostrar todo o que fago durante o día ou onde estou… Bueno, algo totalmente lícito de cada un pero que en parte tamén reflexa a miña personalidade reservada, como que non me sae expresalo así.

É interesante pensar no coidado que pon cada quen niso que se deixa ver aos demais, especialmente cando se trata de artistas: o discurso xa non se pode trasladar só musicalmente (se é que iso foi posible algunha vez), e na comunicación das ideas acaban estando presentes os vídeos, o vestiario, as redes, a maneira de dirixirse ao público… No caso de ELBA creo que se aprecia como uns elementos apoian a outros, así que tamén lle preguntei que papel xogaba a imaxe no seu proxecto.

ELBA: Pois para min a imaxe é unha parte tamén moi importante do proxecto, a nivel de que ata o de agora se non gravaba un videoclip non quería sacar os temas soltos como singles. Creo que é unha cousa que complementa moito a música, e tamén ao xogar tanto coas metáforas creo que se pode chegar a comprender mellor certas cousas. Ademais eu estou tamén en parte ligada co audiovisual, porque despois da música tal vez sexa o mundo ao que máis ligada estou e moitas veces van unidos ata o punto de que ao mellor fago unha canción e xa me estou imaxinando como quero que sexa a imaxe que a acompañe, tanto a nivel videoclip como estética para fotos ou roupa, maquillaxe… En xeral a dirección de arte é algo que tamén me gusta moito, pero bueno, o fundamental para min é a música. O que non me gusta tanto son as redes [risas], a día de hoxe bueno, gústanme un pouco menos ca antes e creo que se están volvendo perigosamente esixentes, ao mellor, pero tamén me parecen unha ferramenta fundamental para case todo.

Nun caso como o de Elba ou outras artistas ligadas ao audiovisual (penso agora que Pantis me dixo algo parecido hai tempo) apréciase aínda máis esa construción dun relato a través da imaxe, e no caso de Elba paréceme especialmente interesante ese papel da dirección de arte, que dalgunha forma me remite a como se traballa máis preto do mainstream (aínda que o contexto sexa diferente). Non sei, venme á cabeza Solange falando da relación entre as imaxes e os sons de A Seat at the Table. Aínda así, no caso de Elba si que semella que o traballo visual foi distinto para cada tema, así que agora queda por ver como será o resultado cando cumpra coa idea de sacar un disco, do que noutra entrevista dixo que quería que as cancións estivesen unidas por un fío condutor.

ELBA: Está máis avanzado, musicalmente está todo cerrado, simplemente me está levando máis do que pensaba sacalo, tamén por unha cuestión máis loxística… e o fío condutor é un pouco a temática, a estética, o que representan eses temas tamén para min. E tamén, a pesar de ser bastante variados en canto a estilos, intentei que estean todos unidos musicalmente uns aos outros tamén por exemplo coa orde das cancións… Sobre todo creo que teñen unha atmosfera en común.